|
De periode vanaf de invoering van de burgerlijke stand wordt meestal terecht aangezien als een gemakkelijke periode. Afgezien van het soms lastige paleografisch werk in de voorliggende tijd, zijn de akten van de Burgerlijke Stand inhoudelijk veel rijker en meer nauwgezet dan de aantekeningen die wij in de kerkboeken vinden.
Uitzonderlijk zijn het de kerkboeken die de genealoog te hulp komen en dit vooral in de beginjaren van de Burgerlijke stand, toen het regime van een burgerlijke registratie meer werd aangevoeld als een begin van aanmonstering in het Franse leger.
Dan werd er al wel eens een leeftijd gegoocheld om de krijgsdans te kunnen ontspringen. Ook waren er problemen van andere aard. Bij de invoering werden dus de kerkboeken geïntegreerd in de Burgerlijke Stand, m.a.w. bij de opstelling van de huwelijksakte kon de ambtenaar van de burgerlijke stand zich baseren op de doopinscripties van de echtelingen om hun leeftijd vast te stellen.
Veelal werd die moeite echter niet gedaan en ging men af op de verklaringen van bruid en bruidegom of hun familie of van de naastbestaanden van de overledene.
Dit gaf aanleiding tot vergissingen , die dan door de akte van de burgerlijke stand van de nodige legitimiteit werden voorzien om te worden bestendigd.
Niet alleen de leeftijd kan verkeerd zijn, maar zelfs de voornaam. Het komt vaak voor dat niet de echte doopnaam in de aktes van burgerlijke stand werd overgenomen, maar wel de roepnaam, d.w.z. de naam waarmee de betrokken persoon door het leven ging.
Een voorbeeldje uit mijn kwartierstaat: het verhaal van mijn voormoeder nr. 69 Barbara Theresia Van de Vijvere.
Ziehier haar overlijdensakte bij de B.S. te Rumbeke
"In den jaere achtien honderd drie en twintig, den elfsten November
ten negen ueren 's morgens, zijn voor ons Ange Angellis burgemeester
ambtenaar van den Burgelijken Staet van het gemeente van
Rumbeke gecompareert Josephus Vermeulen, wever, oud zeventig
jaeren, echtgenoot van de overledene, en Felix Vermeulen, wever, oud
ses en dertig jaeren, zoon van de overledene, Beijde woonende te Rumbeke
de welke ons hebben verklaert dat Barbara Theresia van
de vijvere spinster, oud zeventig jaeren, gebooren en woonende
te Rumbeke, echtgenoote van den gezeijden Joseph Vermeulen
dogter van Joannes en van godelieve de Clercq, gisteren ten ses ueren
van den morgen overleden is in het huis N° 22, zevensten wijck
ende naer voorlezinge van dezen akt aen hun gedaen, zij hebben
verklaert niet te konnen schrijven nog teekenen//
// Angel Angellis"
Op het eerste gezicht een makkie: Barbara was op 10 november 1823 overleden in de leeftijd van zeventig jaar. Dus moet haar doopinschrijving rond 1753 worden gezocht. Hoewel Barbara , naar verluidt de overlijdensakte, in Rumbeke zou zijn geboren, werd noch in 1752, noch in 1753, noch in 1753 die doopinschrijving gevonden.
Dan maar eerst het huwelijk Van Jozef Vermeulen en Barbara Van de Vijvere te Rumbeke opzoeken. Wellicht staat daar iets meer in
en inderdaad:
"In Maio 1783
19 Aprilis contractis sponsalibus et proclamatis
tribus Bannis prima hujus contraxerunt matri
monium joseph Vermeulen ex Rumbeke sui juris
et barbara theresia Van de Vijvere ex Rumbeke
minorennis de consensu matris coram me parocho
et testibus petro Josepho Vermeulen ex Rumbeke
et incola hujus et godeliva anna de clerck
incola hujus. Sponsus et duo testes nescii scribere
signum suum posuerent et sponsa nomen."
Dus het huwelijk had plaats op 1 mei 1783 en gezien Barbara minderjarig was op dit ogenblik, kreeg ze hiervoor de toestemming van haar moeder Godeliva De Clerck.
Indien Barbara minderjarig was op 1 mei 1783 dan betekent dit dat zij de leeftijd van 25 jaar nog niet had bereikt. Bijgevolg werd ze na 1 mei 1758 geboren, dus minstens vijf jaar te laat om in 1823 de leeftijd van 70 jaar te kunnen bereiken
Het is aannemelijk dat een ambtenaar van de Burgerlijke Stand niet onmiddellijk het leeftijdsverschil tussen een dame van 60 en van 70 jaar kan bevroeden. Een pastoor, neem ik aan, heeft geen problemen om het verschil te zien tussen een jonge dame van twintig of van dertig. een goede herder kent zijn schaapjes en pastoors mogen niet liegen, dus het is een aannemelijke hypothese dat de akte van de Burgerlijke Stand niet met de werkelijke toedracht overeenstemt. Dan maar een doopnotatie gezocht vanaf 1 mei 1758. En jawel 0p 2 mei 1763:
2a hora Xa mana nata et baptizata
est anna catharina filia
legitima petri joannis Vande vijvere
ex Rumbeke aetatis 37 annorum
et godeliva anna de clerck ex Rumbeke
etatis 37 annorum susceperunt blasius
de clerck et maria catharina van de vijvere
Een andere dochter van dit paar kon niet worden gevonden. Ik neem dus aan dat Anna Catharina Van deVijvere als Barbara Theresia door het leven ging en ook onder deze alias door de Burgerlijke Stand werd opgetekend.
Geboren op 2 mei 1763 was ze op het ogenblik van haar huwelijk nog net geen 20 jaar oud en dus duidelijk minderjarig (minorennis). Zij was zestig jaar (en geen zeventig) toe zij stierf.
Eén caveat: het ontbreken van een "passende" doopinscriptie is gebaseerd op wat ik in de index van de dopelingen te Rumbeke heb gevonden. Het is algemeen geweten dat die indexen veelal fouten bevatten. Ik sluit daarom niet uit dat toch een Barbara Theresia Van de Vijver kan worden gevonden, die na 1 mei 1758 zou zijn geboren. Hiervoor moet echter vanaf deze datum alle doopaantekeningen worden onderzocht tot pakweg 1766 (bruidje van 17 ?).
Als ik met pensioen ben , begin ik daaraan...
In elk geval is de leeftijd vermeld op de overlijdensakte van de B.S. niet correct.
28-01-2006 om 00:00
geschreven door Steen
|
