Taaldemocratie

Op vrijdag 13 mei 2016 vond het onderwijsfestival plaats in het Vlaams parlement met meer dan 750 deelnemers. Het was het sluitstuk van een onlinedebat over de eindtermen in het onderwijs.

In een van de tweede 'speakers corners' gaf ik onderstaande toespraak voor een handvol belangstellenden. Dat lot was ook de andere sprekers beschoren. Op hetzelfde moment waren er andere activiteiten gepland, waaronder enkele interessante panelgesprekken met vooraanstaande figuren.

(http://www.netdidned.be/bestuur.html) Ik denk dat het 2 oud-professoren van de UIA waren die een heel grote poster bij hadden met als titel:’ Nederlands als fundament voor duurzaam onderwijs (zie bijlage)’. Zij hadden een 5-tal toehoorders, de 2 aanwezige verantwoordelijken inbegrepen! Ik zei aan de heren dat hun voordracht naadloos aansloot op wat ik ging zeggen. Ik heb hen de brochure 'De sociopolitieke, pedagogische en culturele waarde van het Esperanto' van Edward Symoens gegeven, een kopie van mijn toespraak en de nuttige internetadressen. Zij beloofden dat ze de informatie zouden bekijken. Ik vind dat al een zeer belangrijk resultaat!

De volgende spreker (Via Don Bosco) was niet aanwezig. Ondertussen was er een geanimeerd gesprek, dat ik aandachtig gevolgd heb, tussen die 2 sprekers van NDN en een ontevreden lerares Nederlands, van de vereniging ‘Het oog van de Meester’ (http://oogvandemeester.be/2015/02/visie-3/). Die organisatie heeft later op de dag ook een toespraak gehouden. Ik vernam dat ook zij maar enkele toehoorders hadden. De lerares heeft mijn toespraak gehoord en ik heb haar ook onze info gegeven (brochure,toespraak en internetadressen). Zij wist niets van Esperanto.

Nadien zijn we naar de zaal gegaan waar je een ‘date’ van enkele minuten kon hebben met een zevental commissieleden: Voorzitter Kathleen Helsen (CD&V), eerste ondervoorzitter Koen Daniëls (N-VA), tweede ondervoorzitter Caroline Genez (Sp-a), Elisabeth Meuleman (Groen), Jo de Ro (Open VLD), Kris Van Dijck (N-VA), Kathleen Krekels (N-VA).

Iedere partij heeft onze info (brochure, toespraak en internetadressen) gekregen. Ik heb hen gezegd dat verstandige mensen niet oordelen naar de vorm maar naar de inhoud, doelend op de zeer verouderde, maar zeer goede brochure van Edward Symoens!

Point n’est besoin d’espérer pour entreprendre, ni de réussir pour persévérer.

Het is niet nodig te hopen om te ondernemen, noch te slagen om te volharden.

Deze wijze woorden worden, al dan niet terecht, toegeschreven aan Willem Van Oranje.

Dit gezegde is ons leidmotief. Dit is de reden waarom wij hier zijn. Nooit de armen laten hangen. ‘Nie pleujen’, zeggen ze in Gent.

Velen vinden het naïef om nu nog in het Esperanto te geloven. Ik mocht het nog ondervinden op de Nacht van het Onderwijs in Antwerpen.

Welnu: voor u staan twee van die naïevelingen. En we zijn daar nog fier op ook, want we toeven in goed gezelschap. Ik zou u graag enkele illustere figuren uit de ‘Eregalerij der Naïeven’ willen voorstellen.

De eerste is de Italiaanse schrijver en filosoof Umberto Eco, dit jaar in februari overleden.

Zoals zovelen nam hij het Esperanto in het begin niet ernstig. Nadat hij in het kader van een wetenschappelijke activiteit de internationale taal bestudeerd had, veranderde hij zijn mening. “Uit taalkundig oogpunt is het een zeer, zeer goed gemaakte taal, uitermate economisch en efficiënt”, zegde hij in een interview. In 1992 ter gelegenheid van het 5de internationaal congres over de semiotiek, vraagt hij zelfs politieke steun voor de verspreiding van het Esperanto omdat die taal wereldwijd de vehiculaire taal kon worden.

Een tweede naïeveling met naam en faam is de Duitse econoom Reinhard Selten, die in 1994 de Nobelprijs economie won voor zijn bijdrage aan de speltheorie. Sinds 1959 is hij ook esperantist. Samen met enkele andere professoren, waaronder Humphrey Tonkin, die als professor Engels aan verschillende universiteiten doceerde, richtte hij in 1983 de Akademio Internacia de la Sciencoj , de Internationale Academie voor Wetenschappen, op met als belangrijkste voertaal: het Esperanto. Zij wilden daarmee aantonen dat Esperanto ook geschikt is als wetenschapstaal. De vereniging telt meer dan 100 internationale wetenschappers waaronder tientallen universiteitsprofessoren. Kennis van Esperanto is voorwaarde om lid te worden.

Een derde belangrijke figuur, en die brengt ons bij deze poster, is de Duitse professor Helmar Frank, directeur van het Instituut voor Cybernetica in Paderborn en medestichter van de zojuist vernoemde internationale vereniging voor wetenschappen. Helmar Frank deed onderzoek naar de mogelijkheden van het Esperanto in het onderwijs. De resultaten toonden aan dat leerlingen die Esperanto als basis van een cursus taaloriënterend onderricht gevolgd hadden, gemiddeld betere resultaten hadden voor aardrijkskunde (!), wiskunde, moedertaal en vreemde taal, in dit geval het Engels.

Andere experimenten van o.a. de Hongaarse taalwetenschapper Szerdahely toonden aan dat Esperanto als eerst geleerde vreemde taal daarna het leren van andere vreemde talen met 25 tot 30 % versnelt.

Interessant om te weten, zeker voor wie zich bezig houdt met onderwijsmethodiek en –didaktiek, is het feit dat in dit voorjaar een speciaal daarvoor opgericht consortium een internationaal project heeft ingediend bij het Erasmus+ programma van de EU. Het project heet: Multlingva akcelilo (Veeltaligheidversneller). Het consortium bestaat uit Esperanto- organisaties uit Slovenië, Kroatië en Duitsland, een Deense en een Sloveense universiteit en 3 lagere scholen (Kroatië, Slovenië en Bulgarije). Men wil aantonen dat het aanleren van een beperkt Esperanto het leren van andere talen versnelt. Als het project goedgekeurd wordt, zal het reeds dit najaar opgestart worden.

Een belangrijk pedagogisch principe is ‘geleidelijkheid’: van gemakkelijk naar moeilijk, van eenvoudig naar samengesteld. Geen enkele onderwijzer zal het in zijn hoofd halen om de eerste rekenles te beginnen met de vierkantswortel. Men begint met het eenvoudigste: de vier basisbewerkingen.

Kinderen taalinzicht bijbrengen, ook in de grammatica van de eigen moedertaal, kan het best op een simpele manier gebeuren. Een eenvoudige, doorzichtige, regelmatige, logisch gestructureerde taal, zonder uitzonderingen, zoals het Esperanto, is daarvoor ideaal.

Een kind leert moeiteloos de woordsoorten. Het ziét gewoon aan de uitgang of een woord een zelfstandig naamwoord, een bijvoeglijk naamwoord, een bijwoord of een werkwoord is.

Werkwoorden vervoegen is een fluitje van een cent: je voegt gewoon een vaste uitgang toe aan de werkwoordstam: -AS voor de tegenwoordige tijd, -IS voor de verleden tijd, -OS voor de toekomende tijd, -US voor de voorwaardelijke wijs, -U voor de gebiedende wijs en –I voor de noemvorm. En dit voor ALLE werkwoorden, zonder één uitzondering!

Dit alles stimuleert de studiezin en de zelfwerkzaamheid. Het geeft leerplezier en zelfvertrouwen, ook aan de minder begaafde leerlingen.

Het Esperanto bevordert ook het logisch denken en de creativiteit van de kinderen. Via een systeem van voor- en achtervoegsels kunnen ze zelf een hele reeks woorden afleiden van één woordstam. Een kind hoeft dus veel minder van buiten te leren. Overigens, de overgrote meerderheid van de woordstammen is internationaal: ze komen uit de Romaanse, de Germaanse en de Slavische talen. Die woordstammen gaat het kind dus tijdens het leren van andere talen ook nog tegenkomen.

Reeds na enkele lessen is de leerling in staat om eenvoudige gesprekken te voeren, kan hij of zij corresponderen met klasgenoten uit de hele wereld. Ter illustratie: een klas van een college uit Namen kreeg op die manier een 300-tal postkaarten uit 31 landen. Het leidde in die klas in de verlofperiode ook tot uitwisseling met Sloveense kinderen. Kinderen kunnen dus reeds op zeer jonge leeftijd kennis maken met andere talen, andere culturen.

Jongeren, en dat is een ruim begrip, kunnen via de dienst Pasporta Servo een of meer dagen gratis verblijven bij een van de meer dan 1000 gastgezinnen in 90 landen. Er is maar 1 voorwaarde: Esperanto spreken. Het studeren van een etnische taal opent een deur naar een bepaalde taal- en cultuurgemeenschap, Esperanto opent een raam op de gehele wereld.

Al 129 jaar brengt deze internationale taal miljoenen mensen van over de hele wereld vredevol samen, over taalkundige, aardrijkskunstige, levensbeschouwelijke, ideologische, culturele of welke grenzen dan ook, heen. Het hele jaar door vinden nationale en internationale bijeenkomsten plaats met het Esperanto als enige voertaal. Dagelijks vinden Esperantosprekers van over de hele wereld elkaar, in toenemende mate, via het internet, zowel arbeiders als intellectuelen en dit zonder taaldiscriminatie, met respect voor elkaars taal en cultuur.

Welnu, dames en heren: geef me eens één goeje reden waarom de mogelijkheden van het Esperanto in het onderwijs als opstap voor het leren van vreemde talen, als middel om de culturele horizon uit te breiden, niet zouden benut worden?

Geef me eens één goeje reden waarom de onderwijswereld het Esperanto niet als waardevolle bondgenoot zou omarmen om onze kinderen tot logisch-denkende en kritische wereldburgers te vormen?

Geef me eens één goeje reden waarom onze academici de mogelijkheden van het Esperanto niet op een objectieve, wetenschappelijk verantwoorde wijze zouden bestuderen, waarom onze politici geen 5 minuten politieke moed zouden kunnen opbrengen om de zich opdringende conclusies te trekken en waarom pers en media het publiek hierover niet objectief en uitvoerig zouden informeren.

David van Reybroeck was met zijn G1000 initiatief op zoek naar alternatieve, innoverende ideeën om de democratie een nieuw elan te geven. Minister Crevits is op zoek naar alternatieve, innoverende ideeën om het onderwijs te hervormen.

Ze krijgen beiden het Esperanto, als alternatief en innoverend idee bij uitstek, op een gouden schoteltje aangeboden. De eerste heeft het niet gevonden, en als de tweede het ook niet vindt, schort er misschien wel iets aan hun zoekmethodes... of aan hun ogen!

Iedere intellectueel, die naam waardig, is het zichzelf verplicht om Onbevooroordeeld en Objectief te Onderzoeken en te Oordelen.

Tot besluit, dames en heren: wij verwachten niet dat u vanaf morgen, met z’n allen, enthousiast Esperanto gaat leren. Zó naïef zijn we nu ook weer niet! We verwachten wél dat u dat vanaf overmorgen doet!

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Van: dan van herpe [mailto:dan.vanherpe@telenet.be]
Verzonden: vrijdag 13 mei 2016 21:09
Aan: Guy Tegenbos
Onderwerp: Toespraak in 'speakers corner'

Zoals overeengekomen, stuur ik u de tekst van mijn toespraak in de ‘speakers corner’. Mag ik hopen dat u, tussen al uw drukke activiteiten in, nog de tijd kunt vinden om hieraan enige aandacht te besteden? Bedankt hiervoor!

Wij hebben vandaag ondervonden dat vele jongeren niet het minste besef hebben van wat Esperanto is, laat staan: van zijn positieve invloed bij het leren van talen, moedertaal inbegrepen,en zijn mogelijkheden bij het kennis maken mét en begrijpen ván andere culturen.

Pers en media hebben een belangrijke taak in het objectief informeren van de maatschappij. Mag ik hopen dat uw krant (die ook míjn dagelijkse krant is!) in de toekomst ook aandacht zal willen besteden aan de rol die het Esperanto kan vervullen op al deze terreinen?

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ik heb uw tekst met veel zorg net overgemaakt aan mijn collega’s op de redactie.