http://www.knack.be/nieuws/belgie/is-meer-engels-in-het-hoger-onderwijs-wel-een-goed-idee/article-opinion-825297.html?utm_source=Newsletter-11/03/2017&utm_medium=Email&utm_campaign=Newsletter-RNBAVUKN&M_BT=849603721614

'Is meer Engels in het hoger onderwijs wel een goed idee?'

'Uiteraard is kennis van meerdere talen een zeer positieve zaak, maar het Nederlands mag daardoor niet in de verdrukking komen', schrijft Erik D'hamers van Vlinks. Hij benadrukt de troeven van het Nederlands als onderwijstaal.

Duits is één van de meest onderschatte talen in Vlaanderen. In verhouding spreken weinig mensen het, of zijn er weinig die Duits willen leren. In vacatures wordt er ook niet veel naar gevraagd, ook al is Duits in de industrie en de haven een zeer belangrijke taal. Ik merk bij sommige Vlamingen zelfs een afkeer van de Duitse taal, allicht om oorlogshistorische redenen. Redenen die zeer menselijk en begrijpelijk zijn, maar niet heel doordacht. De huidige generatie Duitsers kan je onmogelijk nog met de schuldvraag belasten, maar het 'genezingsproces' zal allicht nog enkele generaties vergen.

Met het Engels is het anders gesteld. Zowel in Vlaanderen als in Nederland is het de feitelijke tweede taal geworden, tevens mede als gevolg van het oorlogsverleden. Vlaamse bedrijven die ook in Wallonië actief zijn communiceren vaak onderling in het Engels, tot spijt van wie het benijdt. Uiteraard is kennis van meerdere talen een zeer positieve zaak, maar het Nederlands mag daardoor niet in de verdrukking komen.

DELEN

'Is meer Engels in het hoger onderwijs wel een goed idee?'

De Universiteit Gent en de Vlaamse onderwijsraad (Vlor) willen meer Engelstalige opleidingen. Momenteel mogen maximaal 6% van de bacheloropleidingen en 35% van de masters in een andere taal -in de praktijk meestal het Engels- gegeven worden en er moet ook steeds een Nederlandstalige versie van de desbetreffende opleiding bestaan. De Vlor wil deze quota afschaffen, quota die zelfs nog niet gehaald worden. Maar is meer Engels in het hoger onderwijs wel een goed idee?

De moeilijkheidsgraad van correct Engels wordt stevig onderschat. Wij denken als Vlaming wel dat we goed Engels spreken, maar de werkelijkheid is anders. Als je je enkel beroept op wat je passief leert via radio en tv, kom je vaak minder ver dan je zou willen. Stone coal English is geen Engels. En niet enkel studenten, maar ook docenten kunnen zich niet altijd goed in correct Engels uitdrukken. Dit draagt niet bij aan kwalitatief goed onderwijs.

Daarnaast kunnen we ons de vraag stellen of we hier wel de uitmuntende Engelstalige studenten zullen aantrekken? In heel wat gevallen krijgen we hier studenten en docenten van wie het Engels ook niet de moedertaal is, en de taal minder goed onder de knie hebben. Kan dit niet leiden tot een verschraling en verarming van de taal, én van het onderwijs? Bovendien kunnen we ons ook afvragen wat de gevolgen zijn voor het Nederlands. Als het steeds minder gebruikt wordt, wordt het Engels als onderwijstaal dan geen self fulfilling prophecy?

En wat met de gevolgen voor de kennis van het Frans en Duits bij onze studenten. Het is al erg gesteld met de evolutie van de talenkennis in Vlaanderen, wat we toch één van onze troeven mochten -en hopelijk in de toekomst terug mogen- noemen. Want talen ken je nooit genoeg.

Verengelsing van het hoger onderwijs is helemaal geen vooruitgang, maar wel een terugkeer naar het verleden. De argumenten van kardinaal Mercier tegen de vernederlandsing van de universiteiten van Leuven en Gent, waren dezelfde als de huidige argumenten voor de verengelsing. Mercier had geen principiële bezwaren tegen het Nederlands, maar bleef zijn hele leven overtuigd van de intellectuele superioriteit van het Frans als cultuur- en wetenschapstaal. Zijn starre houding tegenover de vernederlandsing van de universiteiten stond in schril contrast met de openheid die hem op vele andere domeinen kenmerkte.

Bovendien kan verengelsing van de universiteiten een drempel zijn voor nieuwkomers die zich eerst al het Nederlands machtig hebben gemaakt, of nog aan het vervolmaken zijn. Voor niet iedereen is Engels een tweede of derde taal, wat wij dikwijls wel vanzelfsprekend blijken te vinden. Voor nieuwe Vlamingen is het belangrijk dat ze in de eerste plaats goed en correct Nederlands leren, wat voor velen geen eenvoudige opdracht is. Bij sommigen gaat het zelfs heel moeizaam, niet iedereen is een polyglot. Ook wordt het met de leeftijd er niet gemakkelijker op om nog een nieuwe taal te leren. Wie na zijn twaalf jaar nog een nieuwe taal moet aanleren, ervaart veel meer moeilijkheden dan wie dat op jongere leeftijd doet. We mogen van nieuwkomers niet verwachten dat ze snel en onmiddellijk Nederlands kunnen, maar voor hun eigen belang en toekomst is het absoluut noodzakelijk dát ze het leren.

De verengelsing van ons hoger onderwijs dreigt het Nederlands te verdringen. Het Standaardnederlands hebben we absoluut nodig om mensen te verbinden; oude en nieuwe Vlamingen, jong en oud, Vlamingen en Nederlanders. Een sterke Nederlandse eenheidstaal is noodzakelijk voor het onderwijs, industrie, wetenschap, economische welvaart en sociale vooruitgang. Ook in de Europese Unie staan we sterker met een Nederlandse eenheidstaal. Daarbij aansluitend is het volgens ons geen goed idee om teksten te 'vervlaamsen' en dat we uit luiheid of gematigdheid een tussentaal, Verkavelingsvlaams of Soapvlaams gebruiken.

In 2014 schreven vier wetenschappers uit Amsterdam in een manifest voor het behoud van het Nederlands op de universiteit: "Waaraan meten we af of iemand beschaafd, geletterd en intellectueel gevormd is? Niet aan zijn of haar diploma's, niet aan postcode of tafelmanieren, en al helemaal niet aan de mate waarin hij of zij erin slaagt een lucratieve betrekking te verwerven. Datgene wat iemand toegang geeft tot de voorhoede van intellectuelen in een samenleving, is het vermogen zich, zowel mondeling als schriftelijk, foutloos, helder en genuanceerd uit te drukken in een taal waarvan hij of zij alle finesses doorgrondt. Vanzelfsprekend is het voor Nederlandse academici, zeker wanneer zij geesteswetenschappen beoefenen, van eminent belang dat zij zich goed kunnen uitdrukken in het Engels en moeiteloos Frans en Duits kunnen lezen, maar het is de perfecte beheersing van hun moedertaal die bepaalt of ze in eigen land kunnen meedraaien op het hoogste niveau."

Gelukkig vindt de Vlor zelf dat we waakzaam moeten blijven dat ook in de toekomst het Nederlands niet wordt verdrongen door het Engels. Ze gingen cijfermatig na wat de stand van zaken is van het gebruik van het Engels in het hoger onderwijs in Europa, en concludeerden dat het aanbod nog erg beperkt blijft. Enkel in Nederland dreigt de slinger over te slaan -60% van de universitaire opleidingen in Nederland wordt in het Engels gegeven- maar dat is zeker niet het voorbeeld dat de Vlor wil volgen.

To be, or not to be, that is the question. Als we in Vlaanderen mensen willen blijven verbinden en ons onderwijs hoogstaand willen houden, dan hebben we er alle baat bij om op te komen voor het behoud van het Nederlands in het hoger onderwijs en het gebruik van Standaardnederlands als eenheidstaal in Vlaanderen én in Nederland.

Erik D'hamers is kernlid van Vlinks.

********************************************************************************

Van: "dan vanherpe" <dan.vanherpe@telenet.be>
Aan: "redactie" <redactie@doorbraak.be>, "knack" <knack@knack.be>
Cc: "jo haazen" <jo.haazen@hotmail.com>, "Leo" <Leo@De-Cooman.be>, "Ivo Durwael" <ivo.durwael@telenet.be>, "Guy Tegenbos" <guy@tegenbos.be>, "Jo 0V0L Neirynck" <jo.neirynck@vlaanderen.be>, "Stephanie Van Campenhout" <Stephanie.VanCampenhout@vlaamsparlement.be>
Verzonden: Maandag 13 maart 2017 10:32:58
Onderwerp: 'Is meer Engels in het hoger onderwijs wel een goed idee?' - Knack, 11 03 2017

Geachte heer D’hamers, 


Graag enkele bedenkingen bij uw prachtig en moedig betoog voor het behoud van het Nederlands in het hoger onderwijs en het gebruik van Standaardnederlands als eenheidstaal in Vlaanderen én in Nederland. 

‘De moeilijkheidsgraad van correct Engels wordt stevig onderschat. Wij denken als Vlaming wel dat we goed Engels spreken, maar de werkelijkheid is anders.’ 

Vlamingen denken nogal vlug van zichzelf dat ze ‘meertalig’ zijn, maar ook hier is de werkelijkheid anders. Ik verwijs hiervoor, met alle respect overigens, naar het Marchal-Frans (wiens dochter An door Dutroux vermoord werd) en het Pfaff-Duits. U stelt overigens zeer terecht dat niet iedereen polyglot is. Het leren van een vreemde taal is immers geen sinecure. Wilfried Decoo, hoogleraar in Antwerpen en Provo (VS) en auteur van onder meer de lesmethodes Eventail en Vocapuces, drukte het als volgt uit: Wonderdokters vinden makkelijk aanhang, omdat taalonderwijs een moeilijke opgave is en velen dus openstaan voor wondermiddelen en de beloften die ermee gepaard gaan. Maar het is erg naïef te denken dat "native teachers" nu plots hét verschil zullen maken, of dat alle kleuters zomaar een vreemde taal vlot leren, of dat Internet het taalleren nu plots anders én vanzelf maakt. Nee, de tips stellen het duidelijk: je moet als leerder zélf, op allerlei wijzen, en zoveel mogelijk, dagelijks met de taal bezig bezig bezig zijn. (De Standaard 20/03/2001: Bezig, bezig, bezig zijn.) Ik ken veel mensen die dagelijks liever met hun handen bezig, bezig, bezig zijn!

De Amerikaanse journaliste Barbara Wallraff zei over het Engels: … and if it ever does become the universal language, many of those who speak it won't understand one another. (…) If we want to exchange anything beyond rudimentary messages with many of our future fellow English-speakers, we may well need help from something other than English. (…) And the difference between native speakers and second- or foreign-language speakers is an important one subjectively as well as demographically. The subjective distinction I mean will be painfully familiar to anyone who, like me, spent years in school studying a foreign language and is now barely able to summon enough of it to order dinner in a restaurant. (Maandblad “The Atlantic Monthly” - november-editie: “What global language?”  (http://www.theatlantic.com/cgi-bin/o/issues/2000/11/wallraff.htm - niet meer raadpleegbaar) 

Journaliste Catherine Vuylsteke schreef in ‘Weinig van die taallessen blijven hangen’ (dS Avond 06 03 2017) dat 90 % van haar studenten journalistiek, ondanks duizenden uren les, geen Frans spraken: Nooit nodig gehad, ziet u, mevrouw?

Deze ervaringen zullen velen onder ons met een ASO-verleden, eveneens ondanks vele les- en studie-uren Frans, Engels en Duits, bekend in de oren klinken. 

‘Het Standaardnederlands hebben we absoluut nodig om mensen te verbinden; oude en nieuwe Vlamingen, jong en oud, Vlamingen en Nederlanders.’ 

Als het zo is dat het leren van een vreemde taal (laat staan: meerdere talen) niet voor iedereen vanzelfsprekend is en dat een standaardtaal absoluut nodig is om mensen te verbinden, dan moeten daar ook voor het taalbeleid in de E.U. de nodige besluiten uit getrokken worden. 

Het officieel (1+2)taalbeleid (bij voorkeur zelfs: 1+3!) van de E.C. is een EUtopie, want niet haalbaar voor de modale Europeaan en dus ook discriminerend. Zelfs áls dat realiseerbaar zou zijn, is het niet efficiënt: het lost het communicatieprobleem niet op in een Unie met 24 (officiële) talen. Wie logisch, kritisch én realistisch kan/wil/durft denken weet dat alleen een Gemeenschappelijke Eenvoudige, Neutrale, Tweede (G.E.N.T.) taal de Europeanen op een democratische, niet discriminerende manier kan verbinden. Deze taal bestaat: de Internationale Taal Esperanto, haalbaar voor ‘iedereen’ wegens haar eenvoud en aanvaardbaar voor iedereen wegens haar neutraliteit. Al 130 jaar verbond/verbindt ze wereldwijd miljoenen mensen, arm of rijk, jong of oud, arbeider of intellectueel, over aardrijkskundige, levensbeschouwelijke, ideologische, culturele of welke grenzen dan ook, heen, met respect voor elkaars taal en cultuur. Talen verdelen, Esperanto verenigt! Het Engels mag dan wereldkampioen zijn op basis van de wet van de jungle: het recht van de sterkste, Esperanto is olympisch kampioen op basis van waarden: wederzijds respect, wederzijds begrip, gelijkheid, vriendschap, vrede… 

‘Want talen ken je nooit genoeg.’ 

U noemt kennis van meerdere talen een zeer positieve zaak. Ik ben het helemaal met u eens, maar, zoals u zelf aangeeft: niet iedereen is polyglot. Actieve meertaligheid is niet voor iedereen weggelegd. Enkele wetenschappelijke studies hebben aangetoond dat het leren van Esperanto als eerste vreemde taal niet alleen een betere kennis van de moedertaal oplevert maar ook het leren van andere, vreemde talen aanzienlijk vergemakkelijkt, zelfs met een tijdswinst van 30 %! Het bevordert bovendien het logisch, kritisch, analytisch denken. Zie:  http://www2.cs.upb.de/extern/fb/2/Kyb.Paed/loi/inhalt.htm | http://www2.cs.upb.de/extern/fb/2/Kyb.Paed/loi/inhalt.htm  en  http://www.esperantoresearch.org.uk/sites/default/files/site/files/esperanto_as_a_starter_language.pdf  en  http://www.esperantoresearch.org.uk/sites/default/files/site/files/s2l_poster_espres_2012.pdf | 
Wat het Latijn is voor de elite, is het Esperanto voor iedereen. Een dergelijk waardevol pedagogisch instrument voor het (taal)onderwijs botweg negeren, is onvergeeflijk. 

'Het Nederlands mag niet in de verdrukking komen.' 

Niet alleen het Engels als onderwijstaal in het hoger onderwijs, maar ook de officieuze status van het Engels als lingua franca brengt het Nederlands (en de vele andere 'kleinere' talen en culturen) in de verdrukking. De enige manier om de Angelsaksische pletrol tot staan te brengen is het aanbieden van een beter alternatief. Beter, omdat het sterke troeven heeft die het Engels niet heeft, zoals eenvoud en neutraliteit. Ook wat uitdrukkingsvermogen betreft, moet het Esperanto voor geen enkele etnische taal onderdoen, integendeel. Enkele getuigenissen om dit te staven: 

Paul Ariste: Wat uitdrukkingsvermogen betreft, komt geen enkele van de nationale talen die ik ken op gelijke hoogte met het Esperanto, verklaarde de befaamde taalkundige uit Tartu, die, behalve Esperanto, enkele tientallen talen beheerste. 

Maurice Genevoix: (Secrétaire Perpétuel de l’Académie Française): L’espéranto est en mesure d’exprimer les nuances les plus subtiles de la pensée et du sentiment, elle est propre à permettre, par conséquent, l’expression la plus juste, la plus littéraire, la plus esthétique et de nature à satisfaire les esprits les plus ombrageux et les plus particularistes, et il ne peut pas porter ombrage aux fidèles des langues nationales. (Une interview sur la Chaine Nationale - Paris, 18.02.1954) 

Umberto Eco: Uit taalkundig oogpunt is het een zeer, zeer goed gemaakte taal, uitermate economisch en efficiënt. 

Taalinitiatie in het basisonderwijs. 

In het basisonderwijs gaat Minister Crevits meer bekendheid geven aan de mogelijkheid om taalinitiatie in het Engels, Frans en Duits te voorzien wanneer de leerlingen het Nederlands voldoende onder de knie hebben. Opnieuw zullen Vlaamse kinderen gedurende talloze uren vreemde talen studeren en kunnen we ons de vraag stellen hoeveel van die taallessen bij de meesten zullen blijven hangen? Hoeveel van die Vlaamse kinderen zullen in hun latere leven bekwaam zijn een maaltijd te bestellen in onze buurlanden, laat staan in de Zuid- en Oost-Europese landen? Meertaligheid als norm: tot meerdere eer en glorie van de elite? 

Tijd om wakker te worden! 

Voor wie het gevaar van de dominantie van het Engels nog niet doorheeft, enkele uitspraken: 
De Britse minister van Buitenlandse Zaken, Boris Johnson , verwees in zijn toespraak op de conferentie van de Conservatieve Partij op 2 oktober 2016 naar het Engels als soft power: And that is soft power – the vast and subtle and pervasive extension of British influence around the world that goes with having the language that was invented and perfected in this country and now has more speakers than any other language on Earth and up the creeks and inlets of every continent on Earth, there go the gentle kindly gunboats of British soft power captained by Jeremy Clarkson (…) or just the BBC – and no matter how infuriating and shamelessly anti-Brexit they can sometimes be, I think the Beeb is the single greatest and most effective ambassador for our culture and our values. 

Ook de Amerikaan David Rotkopf doet zijn duit in het zakje. Hij stelt in zijn boek , "In Praise of Cultural Imperialism?" Foreign Policy, Number 107, Summer 1997, pp. 38-53: It is in the general interest of the United States to encourage the development of a world in which the fault lines separating nations are bridged by shared interests. And it is in the economic and political interests of the United States to ensure that if the world is moving toward a common language, it be English; that if the world is moving toward common telecommunications, safety, and quality standards, they be American; that if the world is becoming linked by television, radio, and music, the programming be American; and that if common values are being developed, they be values with which Americans are comfortable. 

Wie het behoud van de taalkundig-culturele verscheidenheid niet alleen in Europa maar in de hele wereld wil verzekeren en wie van mening is dat communicatie met anderstaligen voor 'iedereen' moet mogelijk zijn, heeft er alle belang bij het Esperanto als bondgenoot te omarmen. 

Geert van Istendael in DEUS EX MACHINA nr.100 - maart 2002: De taal van de toekomst: Het vaderland is in gevaar. 

Eén taal, ja, maar dan een taal zonder macht. Ik vind dat wij, Europeanen, het aan onszelf verplicht zijn zo'n taal te kiezen. Europa is verscheidenheid of is niet. Blijven wij zweren bij het Engels, dan worden wij niet alleen linguïstisch gelijkgeschakeld, wij worden ook nog eens doordrongen van het slechtste wat de Angelsaksische wereld te bieden heeft. Hij besluit als volgt: Zeg niet dat je niet gewaarschuwd was. Dat vaderland van me, desnoods verdedig ik het moederziel alleen. 

Als we ons (taal)onderwijs efficiënter willen maken en als we Europees/wereldwijd mensen willen blijven verbinden met behoud van de taalkundig-culturele verscheidenheid, dan hebben we er alle baat bij om op te komen voor het Esperanto als G.E.N.T.-taal en voor de implementatie van Esperanto als eerste vreemde taal in het onderwijs.


Vriendelijke groet,

Dan Van Herpe

Wouwerstraat 160

2300 Turnhout