Beste mevrouw Peuteman,

Betreft:  Volgende alinea uit uw artikel in Knack: De teloorgang van het Nederlands op school: 'Schuld van schermtijd? Er is meer aan de hand.

Grammaticalessen dan maar helemaal laten vallen, vindt niemand echt een optie. 'Taal bestaat uit bouwblokken. Hoe beter je die kent, hoe meer je ermee kunt spelen', zegt Van de Poel. 'We moeten leerlingen dus helpen om de taal ook van binnenuit te bekijken. Wel zouden we daar creatiever mee kunnen omgaan dan we vandaag doen. Is het bijvoorbeeld nodig om aparte spraakkunstlessen te geven voor Nederlands, Frans, Engels en Duits? We zouden daar ook iets vakoverschrijdends van kunnen maken. Als leerlingen de bouwblokken van taal in het algemeen leren kennen, kunnen ze die ook op het Nederlands toepassen.'

Ik vind dit een zeer interessante bedenking! Daarom zou ik (nogmaals) uw aandacht willen vragen voor de pedagogische troeven van een plantaal, zoals het Esperanto, in dit verband. Een plantaal kan vanaf het basisonderwijs een dubbele functie vervullen.

1/ TAALBASIS: Dankzij haar dambordstructuur (strak, regelmatig, rechtlijnig) maakt het kind spelenderwijs kennis met taal in zijn eenvoudigste, zuiverste en meest logische vorm. Wetenschappelijke studies wezen uit dat dit het logisch denken stimuleert en het taalbewustzijn bevordert: het kind leert al spelend hoe taal functioneert. Een vak taalinitiatie (via Esperanto) in het basisonderwijs als fundament voor (grammaticaal) taalonderricht zou voor ieder kind zeer nuttig kunnen zijn. 

2/ BASISTAAL: Een plantaal (Esperanto) biedt eveneens een stevige basis, een kapstok, een referentiekader voor andere, meer ingewikkelde taalsystemen met een onlogische doolhofstructuur wegens de talloze onregelmatigheden, uitzonderingen en uitzonderingen op de uitzonderingen.

M.a.w.: Esperanto als iets vakoverschrijdends waarmee de leerlingen de bouwblokken van taal in het algemeen leren kennen!

 Als bijlagen voeg ik ter informatie nog 2 teksten toe: Van dambord naar doolhof en De pedagogische troeven van Esperanto. Mag ik hopen dat u er kennis van zal willen nemen? Hartelijk dank bij voorbaat.

Met vriendelijke groet,

Dan Van Herpe

’s Heerenveld 2, v8

8820 Torhout

P.S.: In het verleden stuurde ik u ook al een reactie, met name op het artikel:  Schooldirecteur Christine Hannes: 'Leerachterstand door corona? Daar geloof ik niet echt in'. Zie https://blog.seniorennet.be/admin.php?state=2&substate=W&ID=2408120

  Esperanto - Beste opstap naar taalkennis 

Pedagogische troeven van het Esperanto.

Esperanto biedt vele pedagogische voordelen voor het onderwijs. Verschillende studies hebben uitgewezen dat Esperanto als eerst geleerde vreemde taal:

- de leertijd voor andere talen tot 30 % verkort; Esperanto als basistaal;

- het logisch-kritisch-structureel denken bevordert, niet onbelangrijk voor wiskunde en wetenschappen. Wat het Latijn voor de (intellectueel-sociaal-economische) elite is, is Esperanto voor iedereen;

- het taalbewustzijn vergroot en tot meer inzicht in de moedertaal leidt: Esperanto als taalbasis, als taalinitiatie;

- de creativiteit stimuleert: Esperanto functioneert zoals het lego-systeem: met woordstammen uit Germaanse, Romaanse, Slavische talen en voor-en achtervoegsels kan het kind zelf woorden maken;

- het leerplezier verhoogt: kinderen leren spelenderwijs;

- het zelfvertrouwen opkrikt ten gevolge van de snelle succeservaring: hoera, ik kan iets;

- motiveert om andere talen te leren: via de woordstammen uit de andere talen komt het kind in contact met andere talen;

- de interculturele drempel verlaagt: brengt het kind reeds op jonge leeftijd interesse voor andere culturen bij: individueel en/of klassikaal contact met leeftijdsgenoten uit andere taal- en cultuurgebieden leidt tot meer wederzijds begrip.

dan van herpe

Van dambord naar doolhof

 Alle (zo niet: de meeste) opvoeders zijn het eens over het pedagogisch belang van structuur, orde en regelmaat in het leven, in de eerste plaats voor een kind maar ook voor volwassenen.

Een voorbeeld uit het begin van de 19de eeuw: Johannes Van den Bosch, generaal in het Nederlands leger, stichter van de Rijksweldadigheidskoloniën, eerst in de Noordelijke en daarna in de Zuidelijke Nederlanden. Hij wilde structuur, orde en regelmaat, belangrijke waarden voor een militair, in de geesten van landlopers en bedelaars brengen door hen in het dagelijks leven een strak leef- en werkritme op te leggen Op die manier wilde hij de verschoppelingen heropvoeden voor een nieuwe kans in de maatschappij. Dat weerspiegelde zich zelfs in de infrastructuur van de koloniën, de dambordstructuur: rechte straten, als symbool van orde en regelmaat.

Ook in de opvoeding van kinderen zijn structuur, orde en regelmaat van groot belang. Getuige daarvan de structuurmethode die men in het onderwijs gebruikt om kinderen te leren lezen. Het is in Nederland en Vlaanderen de meest gebruikte methode voor aanvankelijk lezen. Sinds het verschijnen van de eerste versie van de methode in 1960 hebben bijna 10 miljoen kinderen met deze methode leren lezen.

Waarom zou men de kinderen dan geen talen leren via een eenvoudige, gestructureerde, rechtlijnige, doorzichtige methode? Deze methode bestaat al 130 jaar: Esperanto. Ze kan niet alleen als basistaal voor het (sneller) leren van andere talen dienen, ze biedt ook een taalbasis voor het leren begrijpen wat taal is, hoe ze gestructureerd is (taalbewustzijn). Deze structuurmethode (16 basisregels, geen uitzonderingen) blijkt ook nog het logisch, kritisch, analytisch denken te bevorderen - wat van belang is in de wetenschappelijke vakken - de creativiteit te stimuleren, het zelfvertrouwen (succeservaring) op te krikken en het leerplezier te verhogen. Gevolg: enthousiaste leerlingen, tevreden leerkrachten!

Een pedagogisch principe waarover iedereen het eens is, is de geleidelijkheid: van eenvoudig naar moeilijk, van enkelvoudig naar samengesteld. Niemand haalt het in zijn hoofd de lessen rekenen te beginnen met het trekken van de vierkantswortel. Kinderen leren eerst tellen, dan de vier hoofdbewerkingen, enz. Toegepast op het taalonderwijs betekent dit: eerst een eenvoudige, gestructureerde ‘dambordtaal’, Esperanto, dan de andere, moeilijke talen zodat de leerlingen minder gemakkelijk verloren lopen in de doolhof van regels, regeltjes, uitzonderingen en uitzonderingen op de uitzonderingen, die alle etnische of nationale talen kenmerken. 

Zou een (Europees) taalbeleid volgens het pedagogisch principe: van dambord naar doolhof, niet de innoverende en alternatieve leest kunnen zijn waarop het taalbeleid dient geschoeid?

dan van herpe

Ik stuurde dit bericht:

Aan: "ann peuteman" <ann.peuteman@knack.be>
Cc: "bert bultinck" <bert.bultinck@knack.be>, "philippe vanparijs" <philippe.vanparijs@kuleuven.be>, "kabinet weyts" <kabinet.weyts@vlaanderen.be>, "Koen Daniels" <koen.daniels@n-va.be>, "lieven boeve" <lieven.boeve@katholiekonderwijs.vlaanderen>