Over koffie doen de wildste verhalen de ronde. Maar wat is de echte geschiedenis van het pittige drankje?
Als we de overlevering mogen geloven, dan genas Gabriël de zieke profeet Mohammed met een zwart en heet brouwsel dat hij van
Allah had meegekregen. Mohammed vond het daaropvolgende uur de kracht om veertig ruiters uit hun zadel te lichten en evenveel vrouwen te bevredigen. Het zal je maar overkomen.
Deze anekdotische vertelling behoort tot het schier onuitputtelijke rijtje legendes over koffie. De geschiedschrijving vertelt een ander verhaal. De wieg van koffie stond vermoedelijk in de omgeving van het Afrikaanse Victoria meer, maar de eerste bronvermeldingen zijn Arabisch van oorsprong. Ze dateren uit de negende eeuwen beschrijven het gunstige effect van koffie op de spijsvertering en de bloedvaten. De moslims gebruikten koffie dan ook in eerste instantie als geneesmiddel maar lekker als het is, dronken ze het na verloop van tijd ook puur voor hun plezier.
Vreemd genoeg evolueerde het koffieverbruik in Europa volgens hetzelfde stramien. "De eerste signalen over het bestaan van het zwarte drankje bereiken het Europese continent rond 1580", zegt Professor Eddy Stols. Stols doceert aan de Katholieke Universiteit Leuven onder andere het keuzevak Voedingsgeschiedenis, een lijvige cursus die nogal wat studenten weet te boeien. "Medici of botanici die in het zog van hun politieke broodheren naar de Turkse wereld gereisd waren," vertelt hij, "maken bij hun terugkeer enthousiast melding van een resem nieuwe producten, waaronder koffie. Ze beschrijven de plant en wijzen op haar geneeskundige krachten, zonder er een smaakoordeel aan te geven. Maar het volstaat om de nieuwsgierigheid op te wekken.
In 1615 wordt dan de eerste lading ruwe koffie gelost in Venetië. Kooplui zien er een winstgevende handel in en andere havens zoals Marseille en Amsterdam weten vrij vlug een deel van de markt naar zich toe te trekken, waardoor het goedje zich zeer snel over het continent verspreidt. Toch moet het zeker tot in het midden van de achttiende eeuw in populariteit onderdoen voor andere exotische producten, zoals thee en chocolade. Koffie geniet zolang een vrij duur en elitair karakter. Koffiehuizen zijn vooral in trek bij mensen van een zekere stand. Ze zoeken er elkaars gezelschap op en converseren over literatuur en politiek. Bepaalde koffiehuizen krijgen daardoor niet alleen een intellectueel maar ook een oppositioneel karakter.
De gewone man zou volgens sommige historici pas in de negentiende eeuw gevallen zijn voor het drankje. Dat lijkt me een weinig genuanceerde voorstelling van de feiten. Zeker in Italië, maar ook in Frankrijk trokken vrij vroeg marskramers rond met een immense koffiepot op hun rug. Ze verkochten het drankje tegen een zachte prijs aan geïnteresseerde voorbijgangers. Zo raakte het bakje troost al in de late achttiende eeuw in volkskringen verspreid.
In de loop van de negentiende eeuw wordt koffie systematisch gepropageerd. Het wordt aangeprezen als een alternatief voor alcohol.
Arbeiders hadden vroeger de gewoonte om wat sterke jenever naar het werk mee te nemen en dat zorgde voor heel wat arbeidsongevallen. Via de mijnen en de fabrieken raakte het ook bij de boerenbevolking bekend. Maar de echte doorbraak kwam er met de algemene verspreiding van de kachel. Vanaf dan is koffie niet meer uit de huiskamers weg te denken. "
Artisjokken zijn de enige bloemen die officieel tot de groenten gerekend worden. De artisjok is de nog niet ontloken bloem van een distelsoort. De groente heeft een zachte bodem die bezet is met bladschubben en 'hooi'. Dit hooi is het niet-eetbare deel. De schubben bestaan uit harde punten die afgeknipt worden. Het vlezige onderstuk kan worden uitgezogen. Het lekkerste deel van de artisjok is de bodem. In het begin van de zomer zijn ze vers verkrijgbaar. Artisjokken zijn daarnaast het hele jaar in blik te koop.
De Amerikaanse lang korrel en de ronde dessertrijst van bij ons zijn bekend. Maar er is meer. Van alle soorten rijst geldt basmati als een van de meest aromatische. Het is Indiase rijst die wit of bruin kan zijn. Hij is altijd langkorrelig en beroemd om z'n losse, donzige korrel. Bruine basmati smaakt naar noten, witte basmati is ideaal bij curry's en pilafs (Turkse rijstgerechten waarbij je de korrels eerst glazig bakt in olie en dan kookt in water met kruiden of bouillon). Jasmijnrijst - of Thaise rijst is ook heel geurig. De lange korrels zijn licht kleverig en houden hun smaak zowel in warme als in koude bereidingen. Thaise rijst wordt gebruikt voor curry's en roerbakgerechten. Japanse rijst heeft een korte, ronde korrel die na de bereiding stevig kleeft. Vandaar dat het de perfecte soort is om sushi te maken. De korrels van risottorijst zijn kort en dik, ze nemen veel vocht op zonder uiteen te vallen. Door hun hoge zetmeelgehalte zijn ze na het koken zacht en tegelijk stevig. Eerste klas in zijn soort is de Italiaanse arborio. Rijst kan ook kleur hebben. Zwarte kleefrijst is eigenlijk granaatrood! Ook deze rijst wordt bij het koken kleverig. Hij wordt vaak gebruikt
in desserts. Van rode rijst is de soort uit de Camargue de bekendste. De middelgrote korrel is ovaal en bruinrood, de smaak subtiel. Voortreffelijk bij wilde en eend. Wilde rijst uit Noord-Amerika is eigenlijk
geen echte rijst, maar het zaad van een graansoort die tot de grassen behoort. De korrel is lang en donkerbruin tot purperachtig.
Zijn smaak is nootachtig en vrij pittig. Prima om te combineren met wild,gevogelte, schaal- en schelpdieren. Wilde rijst wordt ongepeld verkocht en moet aanzienlijk langer koken dan gewone rijst. Soms wordt hij vermengd met witte langkorrelrijst.
De Koningin van onze inlandse groenten? Dat zou wel eens de asperge kunnen zijn. Nieuwe teelttechnieken (containerteelt, serreteelt en teelt Onder folie) hebben ervoor gezorgd dat de Vlaamse asperge van oktober- november tot eind juni op de markt verkrijgbaar is. Maar toch vormt mei nog altijd dé aspergemaand bij uitstek. Tijd om u te laten verleiden door een absolute lekkernij van eigen bodem
Voor de oorsprong van de asperges moet je al teruggaan tot de Romeinse tijd. De naam asparagus zou te maken hebben met het Latijnse 'aspergere', wat staat voor besprenkelen, opsmukken. In het Frans worden asperges wel eens 'pointes d'amour' genoemd. In het Duits 'Liebesspitzen', wat een ondubbelzinnige erotische connotatie' oproept. Julius Caesar, Marcus Antonius en Cleopatra, en waarschijnlijk nog vele anderen, geloofden rotsvast in het afrodisiacum-effect van deze groente. Toch maar eens uitproberen...
In ons land situeert de aspergeteelt zich vooral in Klein- Brabant (Puurs, Bornem, Kalfort), de driehoek Leuven- Mechelen- Aarschot, de streek rond Kinrooi en Noord- Limburg. In West-Vlaanderen is de teelt van groene asperges in opmars.
Asperges telen is geen sinecure. De plant vormt korte en dikke ondergrondse wortelstokken die een heleboel kleine worteltjes en knoppen dragen. Uit die knoppen groeien in het voorjaar stengels naar de oppervlakte toe.
De eerste twee jaren vormt elke wortelstok maar enkele stengels. Die laat men helemaal uitgroeien tot een plant met een massa fijne blaadjes, waarna hij afsterft. Pas vanaf het derde jaar ontwikkelen zich meer en meer stengels per wortelstok. Na het zesde jaar gaat de productie weer achteruit.
Op het einde van de winter worden de rijen waarin de wortelstokken zitten, aangeaard tot langwerpige heuveltjes. Mede door de "scheurtjes" in de grond kan het geoefende oog van de teler precies zien wanneer de blanke stengel door de grond gaat breken en zijn 'topje' zal laten zien. Dan is het ogenblik aangebroken om ze één na één te oogsten met een speciale guts, een stuk gereedschap dat, langs de stengel, tot aan de wortelstok glijdt en aldaar de asperge afsnijdt. Wacht de teler iets te lang met het afsteken, dan breekt de aspergekop door de bovenste grondlaag heen en wordt hij aan het licht blootgesteld. Na enkele uren kleurt hij violet of zelfs purper.
Het arbeidsintensieve karakter maakt dat aan deze delicatesse een hoog prijskaartje hangt. Ook de vereiste investeringen spelen mee: het duurt immers drie jaar eer men nieuwe wortelstokken kan oogsten. Kwaliteit heeft nu eenmaal een prijs...
Witte asperges, dé asperge bij uitstek van de Belgische consument, kosten doorgaans meer dan de violette of groene asperges, omdat de teelt ervan arbeidsintensiever is. Witte asperges groeien in opgehoogde zandbedden die mooi geëffend moeten liggen, waardoor ze aan het licht onttrokken worden.
De groene asperge, die in tegenstelling tot de witte asperge niet geschild hoeft te worden, is dan weer afkomstig van de teelt boven de grond. Bij deze teelttechniek hoeven de asperges niet te worden aangeaard; bijgevolg komen ze in contact met het licht en kleuren ze groen aan. Overigens kan men van het pittige kleurcontrast tussen de verschillende aspergevarianten gebruik maken om een betoverend culinair schilderijtje klaar te stomen. Wij presenteren u hierna al een voorsmaakje...
Smultip:
Bij de aankoop: asperges worden meestal verkocht in bosjes. De beste zijn één vinger dik en wit. De stengels moeten gaaf en gelijkvormig zijn met een gesloten kop. Het onderste gedeelte mag niet houterig, hol of te droog zijn. Broosheid is een kenmerk van versheid.
Juist bewaren: gebruik asperges altijd zo vers mogelijk. In de koelkast kunt u zeenkele dagen bewaren wanneer u zein een goed vochtige doek wikkelt. Wilt u asperges invriezen, dan moet u zeeerst schillen en 2 minuten blancheren. Spoel zedan af onder koud stromend water, laat zeuitlekken, verpak zeen vries zein. Nog beter is het zein dozen te leggen, te overgieten met het afgekoelde kookvocht en zezoin te vriezen. Dan drogen zeminder uit.
De schoonmaak: breek eerst harde en houterige ondereindjes af. Bij groene en violette asperges moet u verder alleen het ondereinde van de stengels dun en voorzichtig schillen met een dunschiller. Witte asperges zijn wat meer vezelig, hun stengels moet u beginnen te schillen (eveneens met een dunschiller) vanaf 7 à 8 cm onder de kop. Naar onderen toe moet u zedikker schillen.
Het koken: een minder bekende maar goede kookmethode is de volgende. Breng een grote pan gezouten water aan de kook en leg er de asperges in. Laat ze15 minuten koken (10 minuten voor groene asperges). Zet dan de pan van het vuur en laat de asperges nog 30 minuten nagaren in het kookvocht en tenslotte goed uitlekken. Wenst u dat de fijne punten stevig blijven, bind de asperges dan met keukendraad in bundeltjes van gelijke dikte en hang deze met het uiteinde van hun draad vast aan het oor van de pan. Zoblijven de fijne punten boven het kokende water en worden zeniet tot moes gekookt.
Koken in de microgolfoven: op deze manier spaart u de helft van de tijd uit. Leg de asperges mooi naast elkaar (en nooit op elkaar) in een schaal van 30 cm diameter en met de punten allemaal in dezelfde richting (of in een stervorm met de punten naar het midden). Overgiet zemet 1 eetlepel water per 225 g en dek de schotel af. Laat ze8 à 10 minuten (volgens hun dikte) garen met de oven op maximaal vermogen (voor groene asperges 6 à 8 minuten volgens hun dikte). Laat zedan nog 3 à 5 minuten rusten, verwijder de bedekking en laat zeuitlekken.
Invriezen: de smakelijkste methode bestaat erin om de geschilde asperges 2 minuten te koken in gezouten water, zevervolgens in dozen te leggen, te overgieten met het afgekoelde kookvocht en zoin te vriezen. Op deze manier drogen zeminder uit.
Mousselinesaus: asperges serveer je liefst puur natuur en met een lichte garnituur. Bijvoorbeeld met gesmolten boter, op zijn Vlaams (een mengsel van gesmolten boter, fijngeprakt hardgekookt ei en peterselie) of met een lichte mousselinesaus.
Voor deze saus klopt u 3 eierdooiers samen met het sap van 1 citroen en 1 dl kookvocht van de asperges op tot een romige massa (peper en zout toevoegen). Zet de pan op een heel klein vuurtje (de saus mag beslist niet koken) en blijf kloppen tot het volume verdubbeld is. Roer er dan 100 g gesmolten boter (zonder het bezinksel) en 100 g licht opgeklopte room onder.
Goudsbloem doet het niet alleen goed als sierplant in de tuin, ook in de kookpotten en het medicijnkastje heeft ze haar nut al bewezen.
Vandaag wordt goudsbloem vooral gebruikt om allerlei huidproblemen aan te pakken. Ook dames met menstruatie- of overgangsproblemen ondervinden baat bij enkele kopjes goudsbloemthee. Het staat vast dat goudsbloem gezegend is met reinigende, ontsmettende, samentrekkende en schimmelwerende eigenschappen, waardoor uiteenlopende huidproblemen met succes worden aangepakt. Gebruik een crème met goudsbloem voor bijvoorbeeld droge eczeem, tepelkloven, brandwonden, schrale babybilletjes en moeilijk helende wonden zoals doorligwonden. Ook bij kneuzingen en spataders kan een goudsbloemcrème je van dienst zijn. Zo'n crème kan je gewoon in de apotheek kopen of zelf maken. Doe 100 gram geplette en versnipperde bloemblaadjes in 300 gram verse, gesmolten reuzel. Laat even sudderen en neem van het vuur. Plaats het mengsel gedurende een dag in de zon of op een warme plaats. Vervolgens terug voorzichtig verwarmen, filteren, in een potje gieten, afdekken, laten opstijven en in de koelkast bewaren. De crème blijft ongeveer zes maanden goed. Je kan in plaats van crème ook een kompres met het aftreksel van goudsbloem aanbrengen op een wonde. Dat aftreksel, zeg maar goudsbloemthee, mag ook inwendig worden gebruikt. Dit doe je in geval van menstruatiestoornissen en overgangsproblemen. Goudsbloem is ook een galafdrijvend middel dat dus kan worden ingezet bij geelzucht. De thee maak je door een koffielepel gedroogde goudsbloem (bloem en blad) gedurende tien minuten te laten trekken in een kopje kokend water. Zeven en drinken. Achteraf niet meer opwarmen. Zwangere vrouwen vermijden best het gebruik van te veel goudsbloem aangezien het kruid de menstruatie opwekt.
TIPS:
Bruine lokken: Brunettes kunnen hun mooie lokken verzorgen door ze te spoelen met een aftreksel van goudsbloem. Laat twee eetlepels trekken in 25 centiliter heet water, filter en gebruik het vocht als haarspoelmiddel na het wassen.
Wintervoeten: Last van wintervoeten? Laat een flinke hoeveelheid bloemblaadjes van goudsbloem trekken in twee liter kokend water en maak hiervan een voetbad.
Mierloze groentetuin: Mieren verdwijnen uit je groentetuin als je tussen de planten die worden geteisterd wat goudsbloem zaait.
De mooie blauwe, soms ook paarse bloempjes van bernagie of komkommerkruid lijken wel geschapen om geluk en plezier te brengen. Van oudsher wordt het kruid dan ook gebruikt om neerslachtige en verdrietige mensen er weer wat bovenop te helpen. Ook in het hart van heel wat chef-koks heeft het kruid een speciale plaats veroverd. Zowel de bladeren als de bloempjes zijn immers eetbaar en fleuren je gerechten moeiteloos op.
Alleen al van het kijken naar de mooie bloempjes word je vrolijk. Het kruid maakt blij en dit doet het al eeuwen lang. Zowel de bloemen als de bladeren stimuleren de bijnieren en dit kan helpen wanneer je verdrietig bent of last hebt van angstgevoelens. Driemaal per dag 10 milliliter sap als je geteisterd wordt door depressieve gevoelens. Bladeren en bloemen zijn bovendien vochtafdrijvend, koortswerend en bevorderen het zweten. Een lekker hete bernagiethee (5 à 8 bloempjes per kop kokend water) is dus aan te raden bij verkoudheid en griep, zeker als ook de longen te lijden hebben. Bernagie is immers ook een afdoend middel tegen hoest. Valt nog te vermelden dat ook wie door reuma of nierontstekingen geplaagd wordt, toevlucht kan zoeken tot het aftreksel van bernagie.
Naast de bloemen en de bladeren hebben ook de zaden een belangrijke medicinale waarde. Ze bevatten veel gammalinoleenzuur, een stof die ondermeer vrouwen, die enkele dagen voor hun menstruatie last hebben van neerslachtige en humeurige buien kunnen helpen.
Weg kater: Te diep in het glas gekeken? De olie van bernagiezaden biedt alvast de eerste hulp bij zware-katergevallen. De zaadolie is in capsules te verkrijgen.
In bad: Zijn de spieren stram? Doe dan een handvol bernagiekruid in je badwater. '.
In de keuken: Het oog wil ook wat. Daarom werken veel keukenpieten met eetbare bloemen, waarmee ze hun schotels letterlijk en figuurlijk opfleuren. De bernagiebloempjes zijn daarvoor uitermate geschikt.
Dit kruid ontbreekt zelden in onze kruidentuin. Terecht, want het smaakt niet alleen lekker in de meest uiteenlopende gerechten, het is nog gezond ook. Zo worden vette spijzen gemakkelijker verteerbaar. Dille is ook het babykruid bij uitstek: onrustige kinderen kalmeren, koliekjes ebben weg en de hik verdwijnt even snel als hij gekomen is. Vooral dillezaad heeft een licht kalmerende werking. Gezien de onschuldige aard van deze remedie werd in vervlogen tijden al vaak dillewater gebruikt om onrustige baby's te kalmeren. Het is eveneens een bestanddeel van verschillende middeltjes voor kinderen die geplaagd worden door kolieken en winderigheid (windolie). Door je spijsvertering te stimuleren heeft het kruid ook onrechtstreeks een kalmerende invloed. Zit je verveeld met een hardnekkige hik? Ook dan biedt dille soelaas. Maak een dillethee door drie gram dillezaad te weken in een kopje kokend water. Volgens Dodoens kan zelfs het saedt den hick doen ophouden alleen door sijnen reuck'. Maar dille heeft nog meer in petto. Het werkt ontsmettend. Zo doet een oogbad met dillewater wonderen. Aangezien dit kruid ook slijmoplossend werkt, is het soms een bestanddeel van hoestsiroop. Dille voorkomt ook een slechte adem door een slechte vertering. Het stimuleert bovendien de melkklieren en is dus goed voor zogende moeders.
TIPS
Haal de zee in huis: laat je huis heerlijk geuren naar de duinen en de zee door een koffielepel dille-extract te verdampen.
Bladluizen: wie zijn tuinbonen bladluisvrij wil houden, doet er goed aan dille tussen de planten uit te zaaien. Dille trekt immers zweefvliegen aan. De larven van deze zweefvliegen zullen zich tegoeddoen aan de bladluizen op de tuinbonen.
Echte heemst is een must in elke kruidenapotheek. De thee en siroop van dit kruid zijn je eerste hulpmiddel bij hoest, heesheid en tandpijn. Dat heeft deze plant vooral te danken aan de grote dosis verzachtende slijmstoffen in de wortel, bladeren en bloemen. Vooral de wortel bevat veel van deze stoffen en wordt daarom vaak gebruikt. Vroeger liet men baby's die tanden kregen en dan ook onvermijdelijk van zich lieten horen -op heemstwortel kauwen. Bij het bijten komen de slijmstoffen vrij, met een pijnstillend en verzachtend effect als resultaat. In geval van tandpijn kan je ook het tandvlees met een papje van heemstwortel inwrijven.
De fijngemalen wortels kunnen ook aangebracht worden op ontstoken huid en zweertjes. Heemst heeft immers de goede eigenschap ontstekingen te genezen. Bij problemen of ontstekingen van de maag, darmen, longen of urinewegen is een thee (één eetlepel kruid op één vierde liter heet water) of siroop van heemst een echte aanrader. Een infusie van heemstbloesem (en -bladeren) helpt ook preventief tegen de vorming van slijmen en tegen astma en allergieën. Gebruik het ook als gorgelmiddel tegen heesheid en een droge keel. Ontstoken ogen kunnen worden gespoeld met het aftreksel.
Een siroop op basis van het aftreksel van heemstbloemen verlost je dan weer van een pijnlijke hoest. Deze siroop is licht verteerbaar en wordt ook door verkouden kinderen goed verdragen. Zelfs kruidengeleerde Dodoens adviseerde honderden jaren geleden al om heemst met warme melk te drinken bij een verkoudheid:Neemt van de wortel drie loot, kookt het op in zoete Melk tot een pint waar gij daags een roemertje vol van in nemen zult."
Droge huid en haar: de verzachtende eigenschappen van het aftreksel van heemst hebben een weldoende werking op een droge huid en droog haar.
Alvorens in de verkoop terecht te komen doorlopen mosselen een zuiveringsproces in puur water en worden ze uitgebreid gecontroleerd om er de lege en slechte schelpen uit te halen (die bovendrijven in de baden). Ook de baarden worden via een speciaal systeem verwijderd. Daarna worden ze gesorteerd en onmiddellijk verpakt.
Mosselen zijn gezond omdat ze veel eiwitten en vitaminen bevatten. Ze worden vaak ten
onrechte voorgesteld als cholesterol bommen. Integendeel: ze bevatten gezonde vetten die gunstig zijn voor hart- en bloedvaten en zelfs de slechte cholesterol verlagen! Mosselen zijn rijk aan vitamine B en foliumzuur. Verder bevatten ze fosfor, ijzer en zink.
Mosselvlees bevat per 100 g: 10 g eiwitten, 2 g polysachariden, 2,5 g vet en 90 mg cholesterol, voor een hoeveelheid energie van 293 kj. Mosselen zijn een veelzijdig product in de keuken: ze kunnen rauw, gebakken of gefrituurd worden gegeten. Als men de mosselen rauw wil eten is het wel een hele karwei om de schelpen stuk voor stuk met een scherp mes te openen. Eenvoudiger is het om de mosselen kort te koken. Zodra de schelp opengaat, is de mossel klaar om te worden opgediend. Ze heeft dan nog de frisse, zilte smaak. Als men mosselen te lang laat koken worden ze taai en donkerbruin.
Kaneel is niet alleen doeltreffend voor mensen met diarree en artritis, of mensen die last hebben van allergieën of zweren, maar kan ook heilzaam zijn voor mensen met diabetes van het type 2.
Dat blijkt uit onderzoek van een Maleisische universiteit. De studie duurde drie jaar en bracht aan het licht dat kaneel dezelfde werking heeft als insuline.
Insuline is een door de alvleesklier afgescheiden stof, die het suikergehalte van het bloed verlaagt en waar diabetespatiënten te weinig van hebben.
De universiteit gaat nu verder onderzoeken of de specerij uit de gedroogde binnenbast van de kaneelboom daadwerkelijk kan worden ingezet in de strijd tegen diabetes.
Uit alle verschillende soorten zuring selecteerde ik de heerlijk fris en zurig smakende veldzuring of zurkel. De brede vlezige bladeren van deze gemakkelijk te telen plant is een groente en keukenkruid dat tal van bereidingen , een extra dimensie kan geven. Bovendien stimuleert het de vertering van al het lekkers dat je samen met deze zuring naar binnen werkt.
Tegenwoordig wordt veldzuring, waarvan enkel de jonge bladeren worden gebruikt, aanzien als een voedzaam lentegewas. Net zoals spinazie bevat deze plant een flinke dosis ijzer en vitamine C. De bladeren werken in zekere mate bloedzuiverend, waterafdrijvend en laxerend. Vette maaltijden verteren beter als je er wat veldzuring bij geeft. Wie gebrek heeft aan eetlust, kan die wat aanzwengelen met zurkel. Tenslotte kan zurkel ook van pas komen bij zweren en allerhande andere huidproblemen Gebruik het aftreksel van 25 gram bladeren op één liter water als lotion of maak een kompres met het kruid. Let op: overdrijf nooit met het eten van zurkel. Dit kan immers leiden tot nierstenen. Zuring is daarom af te raden voor reuma-, artritis- en jichtlijders. Ook wie last heeft van zijn ademhaling, maag, longen of lever kan dit gewas beter van zijn menu schrappen. Gebruik zuring nooit in combinatie met mineraalwater.
TIPS
Netelprikken:ben je toegetakeld door netels? Wrijf de netelprikken in met vers gekneusde bladeren van zuring.
Inktvlekken:inktvlekken op linnen verwijder je door ze in te wrijven met gekneusde zuringbladeren. Was daarna de behandelde vlek met zeep uit en spoel het linnen grondig uit.
Bereiden:gebruik voor het bereiden van zuring uitsluitend potten in roestvrij staal. Het sap van het kruid kan immers inwerken op metalen als ijzer, aluminium en koper waardoor er giftige stoffen kunnen ontstaan.
Citroenmelisse komt vooral gecultiveerd voor, maar in zuiderlijke streken ziet men hem wel eens in het wild in hagen en langs wegen. Citroenmelisse is een overblijvende of vaste kruidachtige plant. De plant bloeit van juli tot augustus met lichtgele of witte bloemen. De bladeren zijn eivormig, gekarteld, harig, generfd en licht groen. De bladeren geven een citroenachtige geur af en kunnen geel worden als ze in de volle zon of in droge grond groeien. De stengels zijn harig, vierkant, lichtgroen en vertakt. De plant wordt ongeveer 1 meter hoog. Het zaad van citroenmelisse is donkerbruin tot zwart, met een witte punt. Ze zijn traanvormig en ongeveer 1 mm lang.
De naam Citroenmelisse, Melissa officinalis, komt van de oude Grieken. De Griekse naam voor een Honingbij is Melissa. Dit omdat bijen aan de nectar van deze plant de voorkeur gaven en de plant bijen aantrekt. Citroenmelisse werd medicinaal al tweeduizend jaar geleden door de Grieken gebruikt.
De Arabieren brachten de plant naar Spanje en de Benedictijner monniken naar onze streken, waar hij al vroeg gekweekt werd in kloostertuinen. Citroenmelisse werd in Zuid-Europa 'hartelust' en door de Zwitserse arts Paracelsus 'levenselixer' genoemd. Hij geloofde dat dit kruid een mens weer volledig tot leven kon wekken. Deze mening werd gesteund door de Londen Dispensary uit 1696: 'Citroenmelisse zal, indien elke ochtend toegediend, iemand jonger maken, het denkvermogen versterken en een smachtende aard wat opvrolijken'. Citroenmelisse had ook naam als een van de ochtendtheesoorten die in de dertiende eeuw genuttigd werden door Llewelyn, Prince of Glamorgan, die 108 jaar oud werd, en Jhon Hussey uit Sydenham die 116 werd na vijftig jaar lang ontbeten te hebben met citroenmelisse thee met honing. De eigenschap om Melisse olie te verkrijgen wordt al eeuwen door kruidendeskundigen beschreven en ook tegenwoordig nog wordt het binnen de aromatherapie gebruikt om depressies te verminderen
Citroenmelisse is een veilig kruid, maar sommige mensen worden misselijk van grote doses en sterke theeën. Vermijd grote doses tijdens de zwangerschap. Sommige mensen reageren allergisch bij aanraking met citroenmelisse. De meeste etherische oliën kunnen niet zonder risico ingenomen worden. Gebruik etherische oliën uitsluitend inwendig als u voldoende kennis heeft of raadpleeg een (homeopathische) arts. Over het algemeen is echter de werking bij uitwendig gebruik sterker dan bij inwendig gebruik. Tot zover Citroen Melisse.
De naam doet het al vermoeden: dit kruid heeft een speciale band met bonen en peulvruchten in het algemeen. Niet alleen stimuleert bonenkruid de groei van peulvruchten in de tuin, ook in de kookpot kunnen ze het best met elkaar vinden. Bonenkruid komt trouwens de smaak van heel wat spijzen ten goede. Bovendien blijf je dankzij de positieve werking op maag en darmen achteraf gespaard van een pafferig en winderig gevoel.
Al heeft bonenkruid in de kookpotten vast al veel meer bewezen dan in het medicijnkastje, toch willen we je ook de gezondheidsaspecten van het kruid niet onthouden. Vooral maag en darmen ondervinden baat bij het gebruik van de bovengrondse delen van bonenkruid. Wie last heeft van maagpijn of chronische diarree doet er goed aan na elke maaltijd een kop bonenkruidthee te drinken. Dit aftreksel maak je door 50 gram bonenkruid gedurende 5 à 10 minuten te laten trekken in een liter kokend water. In de keuken wordt het niet alleen gebruikt voor zijn doortastende smaak, maar ook omdat het moeilijk verteerbare spijzen zoals bonen vlot door de maag loodst.
Bonenkruid werkt ook slijmoplossend, algemeen stimulerend en licht ontsmettend. Wonden verzorg je door 25 à 30 gram van het kruid te koken en het met behulp van een kompres op de gekwetste huid aan te brengen.
TIPS
Lekkere honing: Wanneer het bonenkruid in bloei staat, weten de bijtjes het ongetwijfeld te vinden. Tot grote vreugde van de imker, want het kruid bezorgt de honing een heerlijke smaak. Het sap van een vers gekneusd blad vermindert bovendien pijn van bijen- en wespensteken.
Geluk: Volgens oude boeken is bonenkruid het kruid van het geluk en de liefde. Wie zich dus vol levenslust en energie wil voelen, eet bonenkruid.
Als familielid van de ui is bieslook een kruid dat zijn culinaire talenten al bewezen heeft. Het kruid is niet alleen delicieus, het bevat ook een flinke dosis vitamine C, wekt de eetlust op en zorgt voor een goede vertering. En als je dan nog weet dat bieslook kweken kinderspel is, dan kan niets je nog tegenhouden.
Hoe rijk bieslook ook mag zijn van smaak, wat de geneeskundige krachten betreft is het plantje niet echt een haantje de voorste. Toch zijn er een aantal licht heilzame eigenschappen die je niet over het hoofd kunt zien. Zo heeft bieslook niet alleen een eetlustopwekkend effect, bovendien zorgt het kruid voor een goede vertering van de vetten achteraf. Let op: zeer gevoelige magen moeten voorzichtig zijn met het overdadig gebruik van bieslook. Ook het positieve effect van bieslook op de cholesterol en de bloeddruk mag niet worden vergeten. Bieslook heeft verder een gunstige invloed op de doorbloeding en houdt de aders elastisch. Net als de andere leden van de uienfamilie is het kruid waterafdrijvend. Bieslook wordt ook weleens de papaja van het westen genoemd. In warmere oorden gebruikt men papaja als een middeltje tegen wormen. Ook bieslook heeft deze eigenschap. Het verdrijft parasieten uit de darmen en is geschikt voor baby's en kinderen. Nog even vermelden dat bieslook vluchtige olie bevat met zwavelhoudende bestanddelen die voor de typische uiengeur zorgen. Daarnaast mogen we het aandeel aan vitamine A en C niet vergeten. Een glaasje bieslooksap stimuleert niet alleen de maag en de gal, het is ook nog best versterkend.
TIPS
Mooi met bieslook: Voor een stralende huid is een masker met bieslook een echte aanrader. Laat twee eetlepels bieslook gedurende tien minuten trekken in een liter kokend water. Meng twee eetlepels yoghurt onder dit aftreksel. Op het gezicht uitstrijken en tien minuten laten inwerken. Afspoelen met een geconcentreerd bieslookaftreksel (één eetlepel bieslook gedurende twee uur laten trekken in twee eetlepels kokend water). Herhaal dit elke week voor een stralende en gezonde huid.
Te diep in het glas gekeken: Volgens het volksgeloof zou bieslook met zijn ontnuchterende werking je er snel weer bovenop helpen.
Rozen en bieslook: Wie bieslook in de nabijheid van rozen plant, behoedt deze mooie bloemen voor zwarte vlekken.
Geen langevingerkoekje, maar wel een cocktail van gelijke hoeveelheden gin, cherry brandy en kirsch. De drank wordt klassiek geserveerd in een martiniglas met een eetlepel ijsschilfers
Blauwe plekkenop een aardappel zijn stootplekken. Ze zijn niet schadelijk, wel vervelend omdat ze bij het koken zwart worden. Dus: bij voorkeur wegsnijden!
Groene plekken(ontstaan door het licht) bevatten solanine en dat is in hoge doseringen wel schadelijk. Dus: wegsnijden!
Rimpelige aardappelen? Laat ze een kwartiertje weken in ijskoud water.
Snel-klaar-aardappelen? Voeg een nootje boter bij het water, dat verhoogt het kookpunt.
Zoutloze aardappelen? Doe een blaadje laurier en/of een takje tijm in het kookwater voor extra
Niet alle voedingsmiddelen die we kopen, worden meteen bereid en gegeten.
Om de kwaliteit te behouden en voedselvergiftiging te voorkomen, speelt de correcte bewaring een belangrijke rol.
Tijdens de bewaring van voedingsmiddelen voor ze worden gebruikt, kunnen zowel de smaak en het uiterlijk als de geur en de voedingswaarde wijzigen. Soms wordt voedsel zelfs totaal ongeschikt voor consumptie. Goede bewaartechnieken en een juiste verwerking kunnen dit bederf helpen beperken.
Hoe ontstaat bederf?
De kwaliteit van voedsel kan aangetast worden door chemische processen, door micro organismen en ongedierte.
Chemische omzettingen zoals een verandering van geur, kleur of smaak kunt u helaas niet stopzetten. Voorbeelden hiervan zijn ranzige boter of bruin verkleurd fruit.
Wist U dat?
Dat bijna alle fruitsoorten tijdens het rijpen ethyleen afgeven? Appels, peren, perziken en bananen produceren veel van deze stof. Kiwi's, mango's en papaja's zijn er erg gevoelig voor: ze zullen snel rijpen... en bederven. Bewaar verschillende soorten rijpend fruit daarom apart.
Maar wil u bv. avocado's snel doen rijpen, steek ze dan samen met een rijpe banaan in een zak. Dan kunt u ze straks al opdienen.
Stop voedselvergiftiging
1 Bewaar bederfelijk voedsel altijd in de koelkast en stel deze in op 4" C.
Laat diepgevroren producten ontdooien in de koelkast of de microgolfoven, niet bij kamertemperatuur.
Tip
Rem de chemische veranderingen af met een verlaging van de temperatuur, het luchtdicht verpakken en/ of droog en donker bewaren.
- Micro-organismen zoals gisten, schimmels en bacteriën zijn aanwezig op onze handen, de tafel en het snijplankje, in het drinkwater... Ze worden pas gevaarlijk als ze massaal in levensmiddelen aanwezig zijn. Gevolg: een voedselvergiftiging, met tal van vervelende symptomen.
Om zich te kunnen vermenigvuldigen, hebben micro-organismen voedingsstoffen, een
geschikte temperatuur en vocht nodig. Sommige overleven zelfs zonder zuurstof, een vacuümverpakking biedt dus geen garantie. De meeste micro organismen gedijen het best bij een temperatuur tussen 15 en 40°C. De listeriabacterie vormt een uitzondering op deze regel: zij kan zich zelfs bij koelkasttemperatuur vermenigvuldigen.
Tip
Bacteriën gaan dood boven de 75°C. Maar sporen (dit zijn de kiemen waaruit een nieuwe bacterie ontstaat) worden pas vernietigd bij langdurige verhitting boven de 120°C. Dat kan alleen gebeuren in een hogedrukpan.
Ongedierte zoals insecten en knaagdieren laten hun uitwerpselen in voedingsmiddelen achter of brengen op andere manieren ziektes over.
Tip
Ruim gemorst voedsel meteen op en plaats een hor voor het keukenraam om insecten buiten te houden.
Hoe voorkomt u besmetting?
Vanzelfsprekend is het risico op besmetting van voedsel het grootst in de keuken. Voorzichtigheid is geboden! Wist u dat melkproducten een uur buiten de koelkast bewaren, hun houdbaarheid met ongeveer 1 dag verkort?
Wist u dat u vuile eieren het best schoonwrijft met een droog doekje? Eieren worden namelijk beschermd door hun schaal maar door ze te wassen of te koken, verdwijnt de beschermende laag. Door eieren met de punt naar beneden -en de luchtkamer naar boven- te bewaren, blijven ze langer goed.
Tips
Was uw handen vóór en na elk contact met voedsel. Zo voorkomt u dat de altijd aanwezige micro-organismen van het ene product naar het andere worden overgebracht, bijvoorbeeld van het vlees dat u net hebt gekruid naar de groenten die u gaat wassen.
Bewaar het voedsel in goede recipiënten of dek het af, ook in de koelkast.
Scheid rauwe producten altijd van bereid voedsel. Neem andere kommen, snijplankjes, bestek enz.
Gebruik telkens schoon keukenmateriaal. Ook het vaatdoekje en de afwasborstel kunnen belangrijke haarden van bacteriën zijn.
Was uw keukenmateriaal af in heet water met een afwasmiddel of in de vaatwasser.
Reinig de koelkast maandelijks met heet sodawater. Daarna naspoelen met zuiver, heet water.
De temperatuur in de koelkast is niet overal dezelfde. Stel deze zo in dat de temperatuur nergens boven de 7°C uitstijgt.
Niet afgekoeld eten in de koelkast plaatsen, doet de temperatuur stijgen!
Handige hulpmiddeltjes
In een oogopslag Rauw vlees bederft snel. Andere producten zijn dan weer zo lang houdbaar dat er geen uiterste consumptiedatum op vermeld staat. Toch doet u er goed aan eerst de pakken of dozen te gebruiken die u het langst in voorraad hebt. Hoe houdt u dat in het oog? Met de elektronische etiketteermachine p- Touch BB4 van Brother- kunt u in een handomdraai op elk product een datum
aanbrengen. Het toestel is vlot te gebruiken; het levert duidelijke en verzorgde etiketten af voor al uw voedingsmiddelen, vers of diepgevroren en in welke verpakking ook.
U hebt de keuze uit:
- een etiket met de opslag datum;
- een etiket met bewaardatum én afbeelding van het soort levensmiddel;
- een etiket met bewaardatum, levensmiddelenafbeelding én de uiterste houdbaarheidsdatum.
De etiketten zijn verkrijgbaar in twee breedtes en 5 kleuren en ze zijn bestand tegen koude, vocht en temperatuurschommelingen.
Koel en netjes Voor de bewaring in koelkast en diepvriezer heeft Tupperware twee reeksen bewaardozen met een extraatje ontwikkeld. Qua afmetingen zijn ze zo bedacht dat u elk plekje in uw koelkast of diepvries optimaal kunt benutten.
De Fridgesmart-doos bezit twee knopjes die u open of toe kunt doen om de luchttoevoer te regelen voor de bewaring van fruit en groenten. Champignons, wortelen en courgetten bewaart u met beide knopjes gesloten, bloemkool, venkel en prei hebben graag één knopje open, terwijl artisjokken, spruitjes en broccoli bv. graag wat meer lucht krijgen.
Bramen plukken aan het eind van de zomer is voor veel mensen een gelegenheid on even 'de natuur in' te gaan, om bramen te plukken. Er worden daarbij heel wat vruchtjes vers van de plant gegeten, al dan niet afgespoeld. Bramen zijn ook populair om er gelei, jam en siroop van te maken en, getrokken in blanke brandewijn of jenever vormt het ook een voor velen smaakvol 'slokje'. Maar ook de andere delen van de plant zijn zeer bruikbaar en daarom hier enige informatie over de geneeskrachtige waarde van deze plant.
Algemeen: Er bestaan meer dan honderd soorten braamplanten en daarbinnen nog eens zo'n duizend variëteiten en bastaardsoorten. Alleen een gespecialiseerde botanicus kan daaruit wijs worden. Bramen zijn sterke, weelderige, vaste planten met lange gebogen takken en scherpe stekels. De plant heeft kleine bloemen die wit of roze van kleur en en geen geur hebben. Sinds de prehistorie zijn de bramen al bij de mensen in trek. Gerijpt zijn ze zwart en glanzend, fruitig en fris van smaak. Ze worden o.a. gebruikt voor een siroop met een licht samentrekkende werking. Smakelijk is ook een thee die getrokken is van de bladeren van de braam en framboos. Het afkooksel is een sterk samentrekkend middel dat gebruikt kan worden als gezichtslotion en als drank om mee te spoelen bij mondaandoeningen.
Groeiplaats: In bijna heel Europa, langs heggen en in bossen. Ze komen voor tot op een hoogte van 2300 meter.
Gebruikte delen: Bloemknoppen, de bladeren voor de bloeitijd, de nieuwe blaadjes, de vruchten in augustus. Om te bewaren moeten de delen in bossen worden samengebonden en in het donker worden gedroogd.
Eigenschappen: Aansterkend, bloedsuikerverlagend, bloedzuiverend, vochtuitdrijvend, wondreinigend en samentrekkend.
Enige toepassingen:
Angina: Kook 50 gram gedroogde bladeren tien minuten in een liter water. Laat het afkoelen, filtreer het en zoet het met wat honing. Gebruik de drank om mee te gorgelen. Niet doorslikken. Per dag mag de drank opgemaakt worden.
Heesheid: Kook honderd gram bladeren 15 minuten lang in een liter water. Filtreer het daarna en zoet het met wat honing. Drie keer per dag gorgelen, niet doorslikken.
Huidzweer: Kook 30 gram bladeren tien minuten lang in een liter water. Regelmatig de wond hiermee wassen.
Tandvleesontsteking: Kook dertig gram bladeren drie minuten lang in een liter water. Tien minuten laten trekken. regelmatig de mond ermee spoelen. Niet doorslikken.
Diarree: Kook twintig gram bloemen en bladeren van de Witte Dovenetel, dertig gram bladeren van de braam en twintig gram bloemen van de Echte Heemst vijf minuten lang in een liter kokend water. Tien minuten laten trekken. Drink twee tot drie keer per dag een kopje van het vocht.
500 g gehakt- 4 soeplepels paneermeel- 1 à 2 eieren- 1 sjalot- peper- zout- noodmuskaat.
Sjalot fijn snijden. Bewerk het gehakt met alle ingrediënten en maak er een plat broodje van. Smelt een weinig boter in de braadpan, het vlees inleggen, bovenop een klontje boter. Breng het gehakt in een voorverwarmde oven van 200°C-225°C en braad het ½ tot ¾ uur, overgiet met de saus tijdens het braden.
N.B. U kunt dat warm eten met groenten of koud met fruit en brood.
150 g extra fijne boontjes- 150 g extra fijne diepgevroren erwten- 150 g slablaadjes- 1 grote ui- 150 g biefstuk- 1 eetlepel arachideolie- 15 g boter- 1 l runderbouillon (van 2 blokjes)- zout peper
Breng de bouillon aan de kook. Pel de ui en hak hem fijn. Maak de boontjes schoon en snijd ze in kleine stukjes.
Maak de slablaadjes schoon, was ze, zwier ze droog en snijd ze in fijne reepjes. Fruit de stukjes ui 3 minuten in de warme olie. Voeg er de bouillon, de boontjes, de erwten en de slablaadjes aan toe.
Dek het geheel af, breng aan de kook en laat 30 minuten op een matig vuur koken. Snijd de biefstuk in kleine reepjes en laat deze gedurende twee minuten goudbruin worden in een bakpan met warme boter. Bestrooi met zout en peper.
Mix de soep als ze gaar is, maar zorg ervoor dat er hele stukjes groenten in blijven zitten. Voeg de stukjes biefstuk toe aan de soep, controleer of ze voldoende gekruid is en laat ze nog 5 minuten op een
