(Uit: Waanzin van de stad, Hendrik Lauwaert, 2004.)

We hollen onszelf voorbij. Alles moet vooruit gaan, de toekomst moet steeds beter worden. Er is geen plaats voor achterblijvers. De wereld lijkt steeds sneller te draaien. Alles moet flexibeler, beter en vooral veel, veel sneller. Het lijkt haast of er geen tijd meer is om dood te gaan.

“lets make things better”[5]

(Philips)

Dood en lijden vormen twee inherente feiten die nu eenmaal deel uitmaken van het leven. We denken hierbij automatisch aan het lijden van iedereen in de concentratiekampen, van de beelden die we uit Afrika en Irak te zien krijgen en ook van beelden uit ziekenhuizen, enkele jaren terug deze van Roemeense weeshuizen.

Experimenten met apen hebben aangetoond dat wanneer het beest kan kiezen, het grappige of neutrale beelden verkiest boven beelden (of geluiden) van lijdende lotgenoten. Wanneer de dieren geen keuze hebben, gaan ze er uiteindelijk zelf onderdoor, beginnen te jammeren en doen er alles aan om het beeld/geluid te stoppen.

Men kan zich de vraag stellen of men zomaar mensen met apen kan vergelijken en de terechte opmerking maken dat wij zelf kunnen kiezen of we naar dit lijden kijken of niet. Maar ligt het allemaal zo eenvoudig wel? Kunnen we hier wel altijd zelf voor kiezen? Is het verstandig onze ogen te sluiten voor het lijden in de wereld? En worden we willens nillens niet allen geconfronteerd met lijden in onze naaste omgeving? Hoe gaan we hier dan mee om?

De essentie blijft dezelfde: niemand wordt graag met lijden geconfronteerd. We trachten dit allen zo veel mogelijk te vermijden, ook bij onszelf. Vanuit deze optiek besluiten velen dan ook dat euthanasie moet kunnen. We zijn vrije mensen en een democratische wereld en moeten in staat zijn individueel over ons eigen leven (dood) te heersen.

Een zeer mooie ideologie die een sterk argument is voor de legalisering van euthanasie.

Senioren behoren tot een groep die generatie na generatie voor hen ziet verdwijnen. Uit gesprekken die ik voerde met mensen uit Zonneheem merkte een dame op dat ze pas over de dood begon na te denken nadat haar moeder was overleden. Dat had haar namelijk doen inzien dat zij de volgende (generatie) was om te gaan. Vanuit senioren die dikwijls zeer katholiek zijn opgegroeid klinkt een verrassende respons op vragen rond euthanasie. Waar men zou verwachten dat vanuit het geloof en traditie deze mensen eerder negatief zouden staan tegenover deze vorm van levensbeëindiging, hoor ik opvallend veel positieve reacties en steun. Senioren vormen dus een zeer modern beeld rond deze problematiek.

People like us

Know how to survive

There's no point in living

If you can't feel alive

(Garbage – The World is not Enough)[6]

Een veel gehoorde redenering is vaak: stel dat ik ooit in zo een situatie terecht kom, dan zou ik wensen dat iemand me in vrede liet inslapen. Een roep om genade en mededogen enerzijds, een roep tot zelfbeschikking anderzijds. Het is mijn leven, ik wil het tot op het einde zelf bepalen. Als we het gegeven niet kunnen beheersen, dan maar het tijdstip zelf bepalen.

Zelfdoding is van alle culturen en alle tijden. Van de aloude sepuku[7] tot de hedendaagse CO2-vergiftigingen. Doch, dit is voor sommigen (helaas) geen optie. Voor sommigen bestaat de fysieke mogelijkheid niet om zelfmoord te plegen. Anderen zijn mentaal niet in staat de hand aan zichzelf te leggen. Dit neemt niet weg dat er een wens tot levensbeëindiging bestaat.

In een maatschappij waar we snel willen komen tot een einddoel, geldt dit niet alleen voor economische processen.

Als één van de eerste ( en één van de weinige) landen in de wereld, voorziet de Belgische wet in een ‘ kant en klare’ oplossing: de euthanasiewetgeving.

Strikt bepaald, in mooie zinnen gegoten wanneer, waar, door wie en hoe iemand mag sterven die dat niet meer zelf kan bepalen.

Sommige senioren stellen zich echter de vraag wat het nut is van een wetgeving binnen deze maatschappij. Er bestaat immers een grote tendens om elke wet aan onze laars te lappen, welke garanties biedt deze wet?

Naar aanleiding van de vrijspraak van Els Op de Weerdt werd vaak het argument aangehaald dat een jury die alle feiten kon inkijken en alle betrokken partijen kon aanhoren, de dame in kwestie vrijsprak. Ook de wettelijke bepaling rond euthanasie kan hier blijkbaar op steun van de senioren rekenen. Velen senioren begrijpen niet goed wat nu eigenlijk het probleem vormt, waar nu eigenlijk het schoentje knelt.

Op vraag van enkelen van hen, ging ik op zoek in de literatuur naar de argumenten van tegenstanders van euthanasie. Alvorens op deze vraag in te gaan, opteer ik ervoor het hele concept te analyseren.

“Wat is dat voor een macht die mij vreselijke dingen laat doen, hoewel een ander deel van me dat niet wil?

Mijn geweten komt in opstand, maar het wordt op zo’n moment uitgeschakeld. ”[8]

Met ‘concept’ bedoel ik het proces van lijden en uiteindelijk sterven.

In de literatuur wordt gewezen dat bij het sterven een soort last lijkt weg te vallen. In sprookjes, mythes en zelfs de bijbel staan deze machten bekend als ‘boze geesten’, ‘tegen-machten’ of ‘duivelse krachten’. In de persoonlijke sfeer worden deze machten met verschillende namen aangeduid. Neumann en Jung hebben dit concept trachtten psychologisch te analyseren. De duidelijkste definitie is echter deze van Rudolf Steiner die het ‘dubbelgangerwezen’ omschrijft als een reële macht, die zich stapsgewijs met ons lichaam verbindt. Het is een macht die ons naar beneden trekt en waaraan we ons werkelijk menselijk handelen telkens weer moeten ontworstelen. Drie dagen voor de dood intreedt, moet deze dubbelganger echter van ons wijken.[9]

Een voorbeeld om dit te verduidelijken: bij een volkomen verwarde schizofrene man met longtuberculose stelde men op een gegeven ogenblik een daling vast van diens temperatuur, ondanks de grote gaten in zijn longen. Hij gaf de strijd dus op. Na ongeveer een week was er een verandering merkbaar. Hij lag rustig in bed, was niet meer verward. Hij kon enkele diepgaande gesprekken voeren over zijn leven, over sterven en over de dood. 3 dagen later stierf hij.

Er zijn in de geneeskunde gevallen bekend van zwakbegaafde mensen die op een dag gesprekken voeren over hun leven, wat ze waargenomen hebben, over engelen en schuldgevoelens. Enkele dagen later sterven ze.

Dit fenomeen is zeer herkenbaar, zeker bij mensen die veel met de dood te maken hebben. Er wordt door hen dan ook op het belang van het loslaten gewezen. Waarom dit net zo belangrijk is, kan niemand echt aangeven, maar men vermoedt dat de menselijke ziel zo in vrede kan heengaan. Wanneer men vanuit deze optiek naar euthanasie kijkt, kan men stellen dat het plegen van euthanasie toch een zeer gevoelige kwestie lijkt. Niet geheel onterecht vrezen bepaalde tegenstanders van euthanasie dat wanneer zij niet bij machte zijn hier zelf over te oordelen, zij ongewild een spuitje zullen krijgen.[10]

Ook het argument dat men ondragelijk lijden wil vermijden, wordt door sommigen tegengesproken. Met de huidige technologische, geneeskundige en therapeutische middelen kan men menselijk lijden namelijk zeer sterk reduceren tot een niveau van dragelijk lijden. Als men daarbij neemt dat in het leven er nu eenmaal lijden voorkomt, dan zwakt dit het argument van de meeste mensen zeer sterk af.

I feel safe

I feel scared

I feel ready

- And yet unprepared

(Garbage – The World is not Enough)[11]

Uit de realiteit blijkt dat zelfs wanneer mensen er bewust een eind aan willen maken, alles tot in de kleinste details hebben voorbereid, afscheid hebben genomen van hun dierbaren, ze op het allerlaatste ogenblik toch besluiten om het niet te doen. Blijkt dat er iets is dat onafgewerkt is. Er dient wel te worden gewezen dat afscheid nemen niet hetzelfde is als loslaten. Men ziet vaak bij oude mensen die op sterven liggen, dat ze van iedereen afscheid nemen, maar toch niet sterven omdat ze niet kunnen loslaten.

Er is ook een groot verschil tussen mensen die bij hun verstand zijn, maar enkel leven door middel van machines of bepaalde medicijnen en zij die bij hun verstand zijn en euthanasie vragen omdat ze later lijden willen vermijden.

Bij de eerste groep kan men stellen dat deze mensen in feite al dood zouden zijn, ware het niet dat een machine of medicatie hen in leven houdt. Een vraag tot euthanasie bestaat er dan meestal in de machine uit te zetten, een medicijn niet meer toe te dienen, of een ander medicijn in de plaats te geven. Hier geldt de theorie van Steiner niet. Ook de theorie van het onafgewerkte geldt in de meeste gevallen niet.

De tweede groep die later lijden wil vermijden, dient te worden gewezen op bovenstaande theorieën, daar zij voor sommigen een ander licht op de zaak kunnen werpen. Zijn ze bereid hun ‘ziel’ weg te sturen, terwijl de ziel zelf nog niet kan loslaten of met onafgewerkte zaken zit?

Voor - en tegenstanders van euthanasie kunnen beide zeer goede argumenten aanhalen. Bij euthanasie is het dan ook van groot belang dat er vragen worden gesteld. Het blijven stellen van vragen rond heel deze kwestie is wellicht belangrijker dan het vinden van pasklare antwoorden.

De wettelijke bepalingen blijven natuurlijk wetten, er bestaat steeds een kans dat ze worden overtreden. Toch is een wetgeving van belang als houvast waaraan en kader waarbinnen men kan werken rond euthanasie.

HOOFDSTUK I. - Algemene bepalingen

Art. 2. Voor de toepassing van deze wet wordt onder euthanasie verstaan het opzettelijk levensbeëindigend handelen door een andere dan de betrokkene, op diens verzoek.

HOOFDSTUK II. - Voorwaarden en procedure

Art. 3.
§ 1. De arts die euthanasie toepast, pleegt geen misdrijf wanneer hij er zich van verzekerd heeft dat :
- de patiënt een meerderjarige of een ontvoogde minderjarige is die handelingsbekwaam en bewust is op het ogenblik van zijn verzoek;
- het verzoek vrijwillig, overwogen en herhaald is, en niet tot stand gekomen is als gevolg van enige externe druk;
- de patiënt zich in een medisch uitzichtloze toestand bevindt van aanhoudend en ondraaglijk fysiek of psychisch lijden dat niet gelenigd kan worden, en dat het gevolg is van een ernstige en ongeneeslijke, door ongeval of ziekte veroorzaakte aandoening;
en hij de in deze wet voorgeschreven voorwaarden en procedures heeft nageleefd.

§ 2. Onverminderd bijkomende voorwaarden die de arts aan zijn ingrijpen wenst te verbinden, moet hij vooraf en in alle gevallen :
1° de patiënt inlichten over zijn gezondheidstoestand en zijn levensverwachting, met de patiënt overleg plegen over zijn verzoek tot euthanasie en met hem de eventueel nog resterende therapeutische mogelijkheden, evenals die van de palliatieve zorg, en hun gevolgen bespreken. Hij moet met de patiënt tot de overtuiging komen dat er voor de situatie waarin deze zich bevindt geen redelijke andere oplossing is en dat het verzoek van de patiënt berust op volledige vrijwilligheid;
2° zich verzekeren van het aanhoudend fysiek of psychisch lijden van de patiënt en van het duurzaam karakter van zijn verzoek. Daartoe voert hij met de patiënt meerdere gesprekken die, rekening houdend met de ontwikkeling van de gezondheidstoestand van de patiënt, over een redelijke periode worden gespreid;
3° een andere arts raadplegen over de ernstige en ongeneeslijke aard van de aandoening en hem op de hoogte brengen van de redenen voor deze raadpleging. De geraadpleegde arts neemt inzage van het medisch dossier, onderzoekt de patiënt en moet zich vergewissen van het aanhoudend en ondraaglijk fysiek of psychisch lijden dat niet gelenigd kan worden. Hij stelt een verslag op van zijn bevindingen.
De geraadpleegde arts moet onafhankelijk zijn ten opzichte van zowel de patiënt als de behandelende arts en bevoegd om over de aandoening in kwestie te oordelen. De behandelende arts brengt de patiënt op de hoogte van de resultaten van deze raadpleging;
4° indien er een verplegend team is, dat in regelmatig contact staat met de patiënt, het verzoek van de patiënt bespreken met het team of leden van dat team;
5° indien de patiënt dat wenst, het verzoek van de patiënt bespreken met zijn naasten die hij aanwijst;
6° zich ervan verzekeren dat de patiënt de gelegenheid heeft gehad om over zijn verzoek te spreken met de personen die hij wenste te ontmoeten.

§ 3. Indien de arts van oordeel is dat de patiënt kennelijk niet binnen afzienbare tijd zal overlijden, moet hij bovendien :
1° een tweede arts raadplegen, die psychiater is of specialist in de aandoening in kwestie, en hem op de hoogte brengen van de redenen voor deze raadpleging. De geraadpleegde arts neemt inzage van het medisch dossier, onderzoekt de patiënt en moet zich vergewissen van het aanhoudend en ondraaglijk fysiek of psychisch lijden dat niet gelenigd kan worden, en van het vrijwillig, overwogen en herhaald karakter van het verzoek. Hij stelt een verslag op van zijn bevindingen. De geraadpleegde arts moet onafhankelijk zijn ten opzichte van zowel de patiënt als de behandelende arts en de eerste geraadpleegde arts. De behandelende arts brengt de patiënt op de hoogte van de resultaten van deze raadpleging;
2° minstens één maand laten verlopen tussen het schriftelijke verzoek van de patiënt en het toepassen van de euthanasie.

§ 4. Het verzoek van de patiënt moet op schrift zijn gesteld. Het document wordt opgesteld, gedateerd en getekend door de patiënt zelf. Indien de patiënt daartoe niet in staat is, gebeurt het op schrift stellen door een meerderjarige persoon die gekozen is door de patiënt en geen materieel belang mag hebben bij de dood van de patiënt.
Deze persoon maakt melding van het feit dat de patiënt niet in staat is om zijn verzoek op schrift te formuleren en geeft de redenen waarom. In dat geval gebeurt de opschriftstelling in bijzijn van de arts en noteert die persoon de naam van die arts op het document. Dit document dient bij het medisch dossier te worden gevoegd.
De patiënt kan te allen tijde het verzoek herroepen, waarna het document uit het medisch dossier wordt gehaald en aan de patiënt wordt teruggegeven.
§ 5. Alle verzoeken geformuleerd door de patiënt, alsook de handelingen van de behandelende arts en hun resultaat, met inbegrip van het (de) verslag(en) van de geraadpleegde arts(en), worden regelmatig opgetekend in het medisch dossier van de patiënt..

HOOFDSTUK III. - De wilsverklaring

Art. 4.
§ 1. Elke handelingsbekwame meerderjarige of ontvoogde minderjarige kan, voor het geval dat hij zijn wil niet meer kan uiten, schriftelijk in een wilsverklaring zijn wil te kennen geven dat een arts euthanasie toepast indien deze arts er zich van verzekerd heeft :
- dat hij lijdt aan een ernstige en ongeneeslijke, door ongeval of ziekte veroorzaakte aandoening;
- hij niet meer bij bewustzijn is;
- en de toestand volgens de stand van de wetenschap onomkeerbaar is.
In de wilsverklaring kunnen één of meer meerderjarige vertrouwenspersonen in volgorde van voorkeur aangewezen worden, die de behandelende arts op de hoogte brengen van de wil van de patiënt. Elke vertrouwenspersoon vervangt zijn of haar in de wilsverklaring vermelde voorganger in geval van weigering, verhindering, onbekwaamheid of overlijden. De behandelende arts van de patiënt, de geraadpleegde arts en de leden van het verplegend team kunnen niet als vertrouwenspersoon optreden.
De wilsverklaring kan op elk moment worden opgesteld. Zij moet schriftelijk worden opgemaakt ten overstaan van twee meerderjarige getuigen, van wie er minstens een geen materieel belang heeft bij het overlijden van de patiënt en moet gedateerd en ondertekend worden door degene die de verklaring aflegt, door de getuigen en, in voorkomend geval, door de vertrouwensperso(o)n(e)n.
Indien de persoon die een wilsverklaring wenst op te stellen fysiek blijvend niet in staat is om een wilsverklaring op te stellen en te tekenen, kan hij een meerderjarig persoon, die geen enkel materieel belang heeft bij het overlijden van de betrokkene, aanwijzen, die zijn verzoek schriftelijk opstelt, ten overstaan van twee meerderjarige getuigen, van wie er minstens een geen materieel belang heeft bij het overlijden van de patiënt. De wilsverklaring vermeldt dat de betrokkene niet in staat is te tekenen en waarom. De wilsverklaring moet gedateerd en ondertekend worden door degene die het verzoek schriftelijk opstelt, door de getuigen en, in voorkomend geval, door de vertrouwenspersoon of vertrouwenspersonen.
Bij de wilsverklaring wordt een medisch getuigschrift gevoegd als bewijs dat de betrokkene fysiek blijvend niet in staat is de wilsverklaring op te stellen en te tekenen.
Met de wilsverklaring kan alleen rekening gehouden worden indien zij minder dan vijf jaar vóór het moment waarop betrokkene zijn wil niet meer kan uiten, is opgesteld of bevestigd.
De wilsverklaring kan op elk moment aangepast of ingetrokken worden.
De Koning bepaalt hoe de wilsverklaring wordt opgesteld, geregistreerd en herbevestigd of ingetrokken en via de diensten van het Rijksregister aan de betrokken artsen wordt meegedeeld.

§ 2. De arts die euthanasie toepast, tengevolge een wilsverklaring zoals voorzien in § 1, pleegt geen misdrijf indien deze arts er zich van verzekerd heeft dat de patiënt :
- lijdt aan een ernstige en ongeneeslijke, door ongeval of ziekte veroorzaakte aandoening;
- hij niet meer bij bewustzijn is;
- en deze toestand volgens de stand van de wetenschap onomkeerbaar is;
en hij de in deze wet voorgeschreven voorwaarden en procedures heeft nageleefd.
Onverminderd bijkomende voorwaarden die de arts aan zijn ingrijpen wenst te verbinden, moet hij vooraf :
1° een andere arts raadplegen over de onomkeerbaarheid van de medische toestand van de patiënt en hem op de hoogte brengen van de redenen voor deze raadpleging. De geraadpleegde arts neemt inzage van het medisch dossier en onderzoekt de patiënt. Hij stelt een verslag op van zijn bevindingen. Indien in de wilsverklaring een vertrouwenspersoon wordt aangewezen brengt de behandelende arts deze vertrouwenspersoon op de hoogte van de resultaten van deze raadpleging.
De geraadpleegde arts moet onafhankelijk zijn ten opzichte van zowel de patiënt als de behandelende arts en bevoegd om over de aandoening in kwestie te oordelen;
2° indien er een verplegend team is dat in regelmatig contact staat met de patiënt, de inhoud van de wilsverklaring bespreken met het team of leden van dat team;
3° indien in de wilsverklaring een vertrouwenspersoon wordt aangewezen, het verzoek van de patiënt met hem bespreken;
4° indien in de wilsverklaring een vertrouwenspersoon wordt aangewezen, de inhoud van de wilsverklaring bespreken met de naasten van de patiënt die door de vertrouwenspersoon zijn aangewezen.
De wilsverklaring en, alsook alle handelingen van de behandelende arts en hun resultaat, met inbegrip van het verslag van de geraadpleegde arts, worden regelmatig opgetekend in het medisch dossier van de patiënt.

HOOFDSTUK IV. - Aangifte

Art. 5. De arts die euthanasie heeft toegepast, bezorgt binnen vier werkdagen het volledig ingevulde registratiedocument bedoeld in artikel 7 van deze wet aan de in artikel 6 bedoelde federale controle - en evaluatiecommissie.

HOOFDSTUK V. - De Federale Controle - en Evaluatiecommissie

Art. 6.
§ 1. Er wordt een Federale Controle - en Evaluatiecommissie ingesteld inzake de toepassing van deze wet, hierna te noemen « de commissie ».

§ 2. De commissie bestaat uit zestien leden. Zij worden aangewezen op basis van hun kennis en ervaring inzake de materies die tot de bevoegdheid van de commissie behoren. Acht leden zijn doctor in de geneeskunde, van wie er minstens vier hoogleraar zijn aan een Belgische universiteit. Vier leden zijn hoogleraar in de rechten aan een Belgische universiteit, of advocaat. Vier leden komen uit kringen die belast zijn met de problematiek van ongeneeslijk zieke patiënten.
Het lidmaatschap van de commissie is onverenigbaar met het mandaat van lid van een van de wetgevende vergaderingen en met het mandaat van lid van de federale regering of van een gemeenschaps - of gewestregering.
De leden van de commissie worden, met inachtneming van de taalpariteit - waarbij elke taalgroep minstens drie kandidaten van elk geslacht telt - en op grond van pluralistische vertegenwoordiging, bij een koninklijk besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad, benoemd uit een dubbele lijst, voorgedragen door de Senaat, voor een termijn van vier jaar, die kan worden verlengd. Het mandaat wordt van rechtswege beëindigd indien het lid de hoedanigheid waarin hij zetelt verliest. De kandidaten die niet als effectief lid zijn aangewezen, worden tot plaatsvervanger benoemd, in de orde van opvolging die volgens een lijst bepaald wordt. De commissie wordt voorgezeten door een Nederlandstalige en een Franstalige voorzitter. Deze voorzitters worden verkozen door de commissieleden van de desbetreffende taalgroep.
De commissie kan slechts geldig beslissen als twee derden van de leden aanwezig zijn.

§ 3. De commissie stelt haar huishoudelijk reglement op.
Art. 7. De commissie stelt een registratiedocument op dat door de arts, telkens wanneer hij euthanasie toepast, ingevuld moet worden.
Dit document bestaat uit twee delen. Het eerste deel moet door de arts worden verzegeld. Het bevat de volgende gegevens :
1° de naam, de voornamen en de woonplaats van de patiënt;
2° de naam, de voornamen, het registratienummer bij het RIZIV en de woonplaats van de behandelende arts;
3° de naam, de voornamen, het registratienummer bij het RIZIV en de woonplaats van de arts(en) die over het euthanasieverzoek is (zijn) geraadpleegd;
4° de naam, de voornamen, de woonplaats en de hoedanigheid van alle personen die de behandelende arts heeft geraadpleegd, en de data van deze raadplegingen;
5° indien er een wilsverklaring is waarin een of meer vertrouwenspersonen worden aangewezen, de naam en de voornamen van de betrokken vertrouwensperso(o)n(en).
Dit eerste deel is vertrouwelijk en wordt door de arts aan de commissie overgezonden. Er kan alleen inzage van worden genomen na beslissing van de commissie. In geen geval kan de commissie zich hierop baseren voor haar evaluatietaak.
Het tweede deel is eveneens vertrouwelijk en bevat de volgende gegevens :
1° het geslacht, de geboortedatum en de geboorteplaats van de patiënt;
2° de datum, de plaats en het uur van overlijden;
3° de aard van de ernstige en ongeneeslijke, door ongeval of ziekte veroorzaakte aandoening waaraan de patiënt leed;
4° de aard van de aanhoudende en ondraaglijke pijn;
5° de redenen waarom dit lijden niet gelenigd kon worden;
6° op basis van welke elementen men zich ervan heeft vergewist dat het verzoek vrijwillig, overwogen en herhaald is en niet tot stand is gekomen als gevolg van enige externe druk;
7° of aangenomen kon worden dat de patiënt binnen afzienbare termijn zou overlijden;
8° of er een wilsverklaring is opgemaakt;
9° de procedure die de arts gevolgd heeft;
10° de hoedanigheid van de geraadpleegde arts of artsen, het advies en de data van die raadplegingen;
11° de hoedanigheid van de personen die door de arts geraadpleegd zijn en de data van die raadplegingen;
12° de wijze waarop de euthanasie is toegepast en de gebruikte middelen.
Art. 8. De commissie onderzoekt het volledig ingevulde registratiedocument dat haar door de behandelende arts is overgezonden. Zij gaat op basis van het tweede deel van het registratiedocument na of de euthanasie is uitgevoerd onder de voorwaarden en volgens de procedure bepaald in deze wet. In geval van twijfel kan de commissie bij gewone meerderheid besluiten om de anonimiteit op te heffen. Zij neemt dan kennis van het eerste deel van het registratiedocument. De commissie kan aan de behandelende arts elk element uit het medisch dossier dat betrekking heeft op de euthanasie opvragen.
De commissie spreekt zich binnen twee maanden uit.
Is de commissie van oordeel bij beslissing genomen door een tweederde meerderheid dat de in deze wet bepaalde voorwaarden niet zijn nageleefd, dan zendt zij het dossier over aan de procureur des Konings van de plaats van overlijden van de patiënt.
Als bij het opheffen van de anonimiteit blijkt dat er feiten of omstandigheden bestaan waardoor de onafhankelijkheid of de onpartijdigheid van het oordeel van een lid van de commissie in het gedrang komt, zal dit lid zich verschonen of kunnen gewraakt worden bij de behandeling van deze zaak in de commissie .

Art. 9. Ten behoeve van de Wetgevende Kamers stelt de commissie de eerste keer binnen twee jaar na de inwerkingtreding van deze wet en nadien tweejaarlijks :
a) een statistisch verslag op waarin de informatie is verwerkt uit het tweede deel van het volledig ingevulde registratiedocument dat de artsen haar overeenkomstig artikel 8 hebben overgezonden;
b) een verslag op waarin de toepassing van de wet wordt aangegeven en geëvalueerd;
c) in voorkomend geval, aanbevelingen op die kunnen leiden tot een wetgevend initiatief en/of andere maatregelen inzake de uitvoering van deze wet.
Teneinde deze opdrachten te vervullen, kan de commissie alle bijkomende inlichtingen inwinnen bij de diverse overheidsdiensten en instellingen. De inlichtingen die de commissie inwint zijn vertrouwelijk.
Geen van deze documenten mag de identiteit vermelden van personen die genoemd worden in de dossiers die aan de commissie zijn overgezonden in het kader van haar controletaak zoals bepaald in artikel 8.
De commissie kan besluiten om aan universitaire onderzoeksteams die een gemotiveerd verzoek daartoe doen, statistische en zuiver technische gegevens mee te delen, met uitsluiting van alle persoonsgegevens. Zij kan deskundigen horen.
Art. 10. De Koning stelt een administratief kader ter beschikking van de commissie voor het uitvoeren van haar wettelijke opdrachten. De formatie en het taalkader van het administratief personeel worden bij koninklijk besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad, op voordracht van de minister bevoegd voor de Volksgezondheid en de minister bevoegd voor de Justitie.

Art. 11. De werkingskosten en de personeelskosten van de commissie, alsook de vergoeding van haar leden, komen voor de ene helft ten laste van de begroting van de minister bevoegd voor de Volksgezondheid en voor de andere helft ten laste van de begroting van de minister bevoegd voor de Justitie.

Art. 12. Eenieder die, in welke hoedanigheid ook, zijn medewerking verleent aan de toepassing van deze wet, is verplicht tot geheimhouding van de gegevens die hem in de uitoefening van zijn opdracht worden toevertrouwd en die hiermee verband houden. Artikel 458 van het Strafwetboek is op hem van toepassing.

Art. 13. Binnen zes maanden na het indienen van het eerste verslag en, in voorkomend geval, van de aanbevelingen van de commissie, bedoeld in artikel 9, vindt hierover een debat plaats in de Wetgevende Kamers. Die termijn van zes maanden wordt geschorst gedurende de periode dat de Wetgevende Kamers ontbonden zijn en/of dat er geen regering is die het vertrouwen heeft van de Wetgevende Kamers.

HOOFDSTUK VI. - Bijzondere bepalingen

Art. 14. Het verzoek en de wilsverklaring bedoeld in de artikelen 3 en 4 van deze wet hebben geen dwingende waarde.
Geen arts kan worden gedwongen euthanasie toe te passen.
Geen andere persoon kan worden gedwongen mee te werken aan het toepassen van euthanasie.
Weigert de geraadpleegde arts euthanasie toe te passen, dan moet hij dit de patiënt of de eventuele vertrouwenspersoon tijdig laten weten waarbij hij de redenen van zijn weigering toelicht. Berust zijn weigering op een medische grond dan wordt die in het medisch dossier van de patiënt opgetekend.
De arts die weigert in te gaan op een euthanasieverzoek moet, op verzoek van de patiënt of de vertrouwenspersoon, het medisch dossier van de patiënt meedelen aan de arts die is aangewezen door de patiënt of de vertrouwenspersoon.

Art. 15. Een persoon die overlijdt ten gevolge van euthanasie toegepast met toepassing van de voorwaarden gesteld door deze wet, wordt geacht een natuurlijke dood te zijn gestorven wat betreft de uitvoering van de overeenkomsten waarbij hij partij was, en met name de verzekeringsovereenkomsten.
De bepalingen van artikel 909 van het Burgerlijk Wetboek zijn mede van toepassing op de in artikel 3 bedoelde leden van het verplegend team.

Art. 16. Deze wet treedt in werking ten laatste drie maanden nadat ze in het Belgisch Staatsblad is bekendgemaakt.
Kondigen deze wet af, bevelen dat zij met 's Lands zegel zal worden bekleed en door het Belgisch Staatsblad zal worden bekendgemaakt.
Brussel, 28 mei 2002.
ALBERT
Van Koningswege :
De Minister van Justitie,
M. VERWILGHEN
Met 's Lands zegel gezegeld :
De Minister van Justitie,
M. VERWILGHEN

De getuigenissen gisteren van de vader, moeder en broer van Els Op de Weerdt toonden aan hoe ,,het verlossende spuitje'' een hele familie heeft meegesleurd in een nachtmerrie waaruit ze nog altijd niet zijn ontwaakt.

De gepensioneerde postbode Michel Op de Weerdt (66), vader van de beschuldigde, is een gebroken man. ,,Ik heb opgehouden te leven'', zei hij op het einde van zijn getuigenis. Het klonk alsof hij pas veroordeeld was tot levenslang.

Samen met zijn echtgenote Liliane De Swert was hij erbij toen zijn dochter Els in het holst van de nacht van 21 op 22 januari 2000 zijn halfzus Angèle Hoefkens aan haar ziekenbed de fatale injectie met kaliumchloride gaf. Toen leek het voor alle aanwezigen een bevrijding.

,,Ik kende mijn zuster goed. Ze klaagde niet vlug maar ik kan u verzekeren dat ze die laatste uren van haar leven in het ziekenhuis heel veel pijn had.''

Voorzitter : ,,Toen uw zus in elkaar zakte naast het toilet op haar kamer en onbeweeglijk bleef liggen, wat dacht u dan?''

Michel Op de Weerdt : ,,Ik dacht dat ze dood was. We hebben toen meteen een dokter geroepen. Toen ze op bed was gelegd, kwam ze weer bij. Maar haar ademhaling stokte en ze zei me: Als dat hier niet betert, ben ik morgen kapot. Toen ze uren later ten slotte maar één keer om de 45 seconden naar lucht kon happen, dachten we weer dat het voorbij was.''

Toen zijn dochter het spuitje klaarmaakte dat tante Angèle uit haar mensonterend lijden zou verlossen, beschouwden ook haar vader en moeder dat als een daad van medeleven.

Dat zij uiteindelijk door die injectie zelf in de gevangenis zouden belanden, verwijten ze hun dochter geenszins. ,,Het was misschien een onbezonnen en impulsieve daad maar Els deed het met de allerbeste bedoelingen.''

Zes jaar angst

De speurders zagen in de euthanasie aanvankelijk echter een familiecomplot om de erfenis van tante Angèle te kunnen opstrijken. Had de familie immers niet enkele maanden voor haar dood de kasbons van tante uit haar kluis gehaald?

,,Ik zal eerlijk zijn'', antwoordde Liliane De Swert vanop de getuigenstoel: ,,Dat was om de erfenisrechten te ontduiken. Het klopt dat we daar tante eerst niet hebben over ingelicht maar toen ze er later op uitkwam dat de kasbons verdwenen waren, hebben we eerlijk gezegd dat we ze bewaarden om haar te beschermen.''

Uit de getuigenissen van de vader, moeder en broer van Els Op de Weerdt bleek duidelijk dat ze Angèle Hoefkens niet aan haar lot hebben overgelaten. Integendeel, de laatste weken bleven ze met toewijding voor de koppige, incontinente vrouw zorgen die geen luiers wilde dragen, niet meer uit haar zetel kon opstaan en onder geen beding naar een rusthuis of ziekenhuis wilde omdat ze dan haar twee flessen rode wijn per dag zou moeten missen.

,,Angèle heeft me 40 jaar miserie bezorgd'', bekende de vader van Els Op de Weerdt, doelend op de levenslange drankverslaving van zijn halfzus.

,,En nu ze dood is, doet ze dat nog. Maar toch hou ik van haar. Ze wordt nu voor heel België te kijk gezet als zielig drankorgel maar ik hoop dat ze daarna eindelijk rust mag vinden.''

's Namiddags lieten de getuigenissen van diverse dokters van het UZA Edegem en collega's van de beschuldigde over de feiten een dusdanig zwakke indruk na dat assisenvoorzitter Bergs verzuchtte: ,,Ik hoop dat ik nooit in handen val van het medisch apparaat.''

Geert NEYT 08/02/2006

Waanzin van de stad