Druk op onderstaande knop om te reageren in mijn forum
filosofie is voor iedereen
wat is vrijmetselarij ? vanaf 02.09.2007
30-03-2009
Filosofie van de vrijmetselarij R.COMMERS
Na het vrijzinnig humanisme een boek-lang op de vingers te hebben getikt - het werd niet zo vlug ondervonden-worden de vrijmetselaars adelbrieven aangeboden,die al enkele eeuwen open en bloot te smachten lagen naar een nieuwsgierige speurder,die geen vrede nam met de esoterische kwakkels die de pas ingewijden te slikken kregen.
Enkele eeuwen lang werd gedweept met fascinerende genealogische gegevens die begonnen bij Adam en Noach; kruistochten,kathedraalbouwers,Rozenkruisers en andere esoterici kwamen er bij om te eindigen bij enkele Engelse figuren die zeer recent(cfr'The Scottish Key')onverbeterlijke mythomanen bleken te zijn.
'A bunch of lies'die zowel bij historici als profanen elke kans op enige geloofwaardigheid tot nul herleidde en de onloochenbare maatschappelijke verwezenlijkingen die aan de invloed van het genootschap te danken zijn in de schaduw stelde.
Gelukkig gingen de jongste ingewijden in die curiosawinkel te keer als ware iconoclasten en plantten zij de 1717-vlag zonder enig égard op de puinhoop.
Maar zonder het monnikenwerk van Ronald Commers was die vermetele daad bij historici eerder onbezonnen overgekomen daar de stichting van de'Grootloge van Londen' anno 1717 met heel wat vraagtekens gepaard gaat !
Het ontstaan van de Vrijmetselarij zou wel eens een Europese aangelegenheid kunnen zijn schrijft Commers...
Na het grondig lezen van dit werk van een auteur,die in ons taalgebied door geen enkel ingelicht mens niet 'au sérieux'zal genomen worden,vraag ik mij oprecht af -als agnosticus- of er tussen een deïstische en een adogmatische loge niet méér verschil is dan het bannen in de loop van een tempelzitting van de woorden :
' De Opperste Bouwmeester van het Heelal'
Woorden die een halve eeuw geleden aanleiding hebben gegeven tot het uitzwermen in verscheidene loges van een deel van de broeders die niet meer in die woorden geloofden,en dus atheïsten werden genoemd.
Merkwaardig genoeg hadden beide soorten loges onder de hoede van het GOB kunnen blijven,want volgens de statuten erkend.
MAAR-ijdelheid is van alle tijden- alle niet-gelovigen werden door het Londen's Hoofdkwartier als persona non grata 'uit de Tempel gejaagd'en zochten de gelovigen bescherming bij een nieuwe obediëntie:de Grootloge van België,die wel erkend werd door Londen (ECHTER NIET VOOR LANG!)
Gedurende zijn leven berustte zijn faam in hoofdzaak op zijn twee populaire textboeken, de JANUA en de ORBIS SENSUALIUM PICTUS.Zijn invloed als een sociaal hervormer bereikte zijn top tijdens zijn verblijf in Engeland.In gans Europa werd hij geëerd als een leidende figuur. Zijn visie maakte indruk zowel op diegenen die een meer dynamische vorm van godsdienst verlangden als op hen die naar wetenschap keken als een herbronning.Zijn pansofisme daarentegen had weinig invloed, noch tijdens zijn leven noch achteraf.Zijn droom van UNIVERSELE HARMONIE was te vaag en te grandioos voor de mentaliteit van de 17e eeuw,welke reeds een utilitaristische en materialistische wending vertoonde.De moderne wereld had er evenmin belangstelling voor.
In de 19e herleefde zijn reputatie door de toenemende belangstelling voor zijn pedagogische werken, vooral in Duitsland.Heden ten dage is hij een prototype van de WERELDBURGER.Zijn patriotisme jegens Duitsland belette hem niet een europeaan te zijn en te geloven in de EENHEID VAN DE MENSHEID.
TUSSEN DE ZICHTBARE EN DE ONZICHTBARE WERELD Over vrijmetselaarsfilosofie en Mozart. Prof.Ronald Commers 2008 Acco Leuven / Voorburg
Wellicht het magnum opus van deze auteur, die in '91 'Het vrije denken- De vergissing van een humanisme' publiceerde, waarop pas in 2008 positief én praktisch werd gereageerd met 'De strepen van de zebra' van Prof.Rik Pinxten, sedert 1995 voorzitter van HVV. Of het een bestseller wordt én 'Een steen in de maçonnieke kikkerpoel'durf ik betwijfelen daar de publicaties van 'broeders' van de GLB en dus deïstisch, nogal neerbuigend door de adogmatische variante van het GOB worden gevolgd.'Vrijmetselarij' van Apostel met al zijn innovaties werd weinig geraadpleegd en nog minder opgevolgd bij de oprichting van nieuwe loges, want eveneens van GLB origine(Pieter de Zuttere)
Een broeder van LITHOS maakte mij attent op volgende fout: 'L.Apostel was lid van het GOB (Bevrijding)en dus adogmatisch'. Genoteerd, maar Commers schrijft dat ze BEIDEN enkele jaren lid waren van Pieter de Zuttere en dus GLB.Eerst GOB en dan GLB .
11.04.09. In een interview in 'De Morgen' van 12.03.93 zegt L.Apostel:'Ik werd in 1952 ingewijd in de Brusselse loge Balder, die tot de obediëntie van het Groot-oosten van België behoort.Toen hij in 1961 naar Gent verhuisde, stapte hij over naar de loge De Zwijger.In 1972 trad hij toe tot de loge Pieter de Zuttere inGent, werkend binnen de Grootloge van België ( waar R.Commers hem vervoegde)
Pag.301van onderhavig werk (noot 11) (...) 'Pieter de Zuttere,ik was er lid van1980 TOT 2007.Leo Apostel was er lid van 1972 tot 1983 (zoals hij het in het'Voorwoord 'van zijn boek (VRIJMETSELARIJ) heeft toegelicht.
Ik verwelkom elke opbouwende kritiek- die in de loge te weinig aan bod komt-maar dan graag met enige kennis van zaken francois.braham @ telenet.be
Apostel schreef: 'Vrijmetselaars weten niets van vrijmetselarij en ze willen er niets van weten.'Commers vond het opportuun het nog eens te citeren in onderhavig werk;vermeldenswaardig is wel dat beide auteurs in dezelfde GLB-loge in Gent werkzaam waren.(Pieter de Zuttere ) Het werk is- al zeker voor ons taalgebied- uniek wegens zijn revolutionnaire perceptie van de genese van de maçonnerie.Alle fantasiën - vaak met veel overtuiging door nochtans kritische broeders tijdens het'onderricht'doorgegeven aan volgzame'leerlingen' werden resoluutals bronnen van tafel geveegd en vervangen door illustere Renaissance- en Verlichtings-figuren met o.a. Giordano Bruno 1548-1600 en John Amos Comenius 1592-1670.Beiden zouden centrale figuren zijn in de genese van de speculatieve vrijmetselarij. Wat nu eindelijk de mogelijkheid inhoudt dat de maçonnerie kan bogen op intellectuele voorzaten, waar het tot voor kort zeker heel bekwame, maar naar alle waarschijnlijkheid analfabete waren.
Commers is verder een hevig tegenstander van de 'hogere graden'of rode maçonnerie genoemd.Een Schotse strekking die hij een gevaarlijke deviatie noemt,wat heel wat commotie zal sorteren, alhoewel deze graden nooit populair zijn geweest bij de blauwe.Ik vernam uit betrouwbare bron dat de 'Regulieren'het werk geen 'wetenschappelijke'waarde toekenden.Een ware tsunami van protest én verontwaardiging kan nog verwacht worden, tenzij men het doodzwijgen nogmaals verkiest...
Elders gaf ik mijn mening over 'The Scottish Key',2008. Dit recent én duur document is nog slechts een curiosum toe te voegen aan de mythologie over de genese van de vrijmetselarij.26.04.09:In een intervieuw van de auteur door F.Stappaerts van 08.09.08 zegt Commers:'The Scottish Key,zeer recent nog,dat is een fictie'
De beoordeling van 'Mozart en de vrijmetselarij'laat ik als totaal onbevoegde over aan muzikaal ingewijden.
Wat voor mij nog niet duidelijk was: welke figuren hebben de wijsheid van BRUNO en COMENIUS overgedragen aan ANDERSON en DESAGULIERS of wie ook ? RAMSAY is niet eens het vermelden waard,daar zijn 'Discours'uit 1736 ,uitgesproken in een Parijse loge in 1737, zorgde voor een (pag.287)'vreemde inbreng, gebaseerd op uit de lucht gegrepen en contextueel bepaalde legenden en mythen.Die laatste werden bepaald door de katholieke sympathieën van de Engelse Stuardisten en het daaraan verbonden Schotse chauvinisme.'
Ik laat de zoekende broeder het genot over, zelf te ontdekken hoe John Toland en zijn Pantheisticon bijdroegen tot de verspreiding van de filosofie van Bruno en haar inbreng in de VRIJMETSELARIJ. (Hoofdstuk 8)
Pantheisticon : de tekst bij een feestelijk rituaal voor een gesloten genootschap van vrije en rechtschapen lieden
Al voor 1976 heeft Margaret C.Jacob de hypothese geformuleerd dat TOLAND in verband moest gebracht worden met de eerste organisatievormen van de speculatieve vrijmetselarij.In haar boek 'The Radical Enlightenment' 1981 heeft ze de hypothese herhaald: er bestond in Holland,meer bepaald in Den Haag in 1710 al een loge die zij als vrijmetelaarsloge aanduidt.Zij doet dit op basis van het door haar bekendgemaakte manuscript van John Toland , met als opschrift:'The Hague 1710'(pag.211 e.v.)
Men zal vruchteloos naar de naam TOLAND zoeken -zelfs voor zover ik weet-in de recentste publicaties over vrijmetselarij(of kan iemand dit ontzenuwen ?)
Toland, John
b. 11.30, 1670 near Londonderry,Ire d. 03.11, 1722 Putney (London)
Controversieel Britse vrijdenker,waarvan de rationalistische filosofie de kerkhistorici verplichtte tot ernstig onderzoek van de kerkelijke leerstellingen.
Rooms katholiek opgevoed ging hij over naar het Anglicanisme voor zijn 20 en studeerde hij in Glasgow, Edinburgh,Leiden en Oxford tussen 1687 en '95.In 1696 publiceerde hij zijn beroemd Christianity not Mysterious waarin hij trachtte te bewijzen dat niet alle bijbelse doctrines geloof vereisen om begrepen te worden, maar perfect aanvaardbaar zijn voor menselijke rede zonder goddelijke revelatie.Het boek verwekte heel wat commotie die leidde tot veroordeling door het Iers Parlement.
Enige kennis van het Engels deïsm is onontbeerlijk ominzicht te krijgen in de spiritualiteit van de vrijmetselarij.( cfr.ENCYCL.Britannica en AUDI)
Deïsme
Een niet orthodoxe religieuze attitude die uitdrukking vond in een groep Engelse schrijvers, beginnende met baron Herbert of Cherbury in de eerste helft van de 17e eeuw en eindigend met Henry st.John,1st Viscount Boling-broke in het midden van de 18e eeuw. Het refereert naar wat men 'natuurlijke religie' zou kunnen noemen, de aan-vaarding van een religieuze kennis die aangeboren is of kan verworven worden via redenering, in tegenstelling tot gereveleerde kennis of kennis aangeboden door een kerk.
De term is bij ons nog steeds in gebruik om loges waar de'Opperbouwmeester van het Heelal'nog in de ritualen voorkomt, te onderscheiden van adogmatische loges,dieatheïstisch of agnostisch zijn.Het verschil tussen broeders van beide loges is zo onopvallend,dat L.Apostel er geen enkel aandacht voor had en in beide loges werk-zaam is geweest.
.PS. Een uitstekende recensie van W.Lotens verscheen in 'Het Vrije Woord'HVV jg.53 nr.4
Er is niets zo vermoeiend als zijn geest voortdurend geweld te moeten aandoen, om op het peil van sommige mensen te blijven.
Is het geen blijk van goddelijke humor: de wijze waarop in het dagelijkse leven het waardevolste gearmd gaat met het onbenulligste, het edelste het meest abjecte toelacht, duivel en engel, genie en imbeciel, maagd en slet samenhokken , en ieder probeert zich tot de hoogste uitdrukking te ontwikkelen ?
Wat een vergissing als men zich steeds een haveloos, verbleekt, vermagerd iemand voorstelt, als er sprake is van een dwalende?
Is het niet opvallend dat, als iemand beweert dat er kunst is voor alle smaken, hij voor zich het recht opeist het smakeloze te bewonderen?
Wie iets van het leven wil begrijpen, moet eerst zijn zin voor nuancering ontwikkelen.
Het zijn slechts de dommen, die in de overtuiging leven dat al wat ze niet weten belangwekkend is.
Boeken hebben dit op vrienden voor, dat men zich van de vervelende zonder omhaal kan verlossen.
Laak wie is en loof wie worden wil.
Veroordeel nooit de mens die je gisteren was: het is een ander.
Een bron van eeuwige verwondering: de zielsrust van de onwetende.
Men moet vaak genoegen nemen met het geluk dat bij nader toezien slechts het ontkomen aan het ongeluk is.
Domheid is niet zozeer een leegheid van de geest, maar eerder een vervuld zijn met overwoekerende buitenissigheden.
Depuis que le divin Platon, en nous présentant sa grotte allégorique, a semé le doute quant à la condition humaine en représentant l'humanité entière comme un amas de lamentables créatures enchaînées dans un antre et condamnées à perpétuité à ne comtempler que des ombres indéfinissables, et ne permettant qu'à quelques élus de sortir de cette caverne infernale et de contempler la lumière éblouissante de la REALITE, nous sommes condamnés à vivre dans le doute de l'existence de tout ce qui nous entoure, de tout ce qui nous engage à donner un sens à notre court séjour sur cette planète, de tout ce qui nous engage à persévérer, de tout ce qui nous permet ' de jouer le jeu'
Le bon Hobbes - assez décrié pour ses tendances autoritaires - nous a
plutôt dégoûté des couleurs en proclamant que la couleur des choses
n'était qu'une réflexion d'une partie de la lumière qu'elles retenaient et
ne faisait pas corps aves l'object observé et donc admirée à tort...
En fait nous devons nous satisfaire de réflexions, sans jamais voir
l'objet en soit.
Mais l'humain, curieux insatiable, n'en est pas resté là.Depuis la
découverte de le thermodynamique et de la mécanique quantique nous
restons atteint d'ébahissement en lisant que nous sommes incapables
d'observer quoi que ce soit objectivement car une relation s'établit
entre nous et l'objet en question, ce qui fausse complètement notre
observation et la rend totalement subjective et sans valeur aucune
pour notre prochain.
Mais consolez-vous : la Science est logée à la mème enseigne !
PS.De lezer die dit artikel onvoldoende begrijpt kan mits toevoeging van zijn e-mailadres een vertaling bekomen.
In de uiterst sobere uitgave van anno 1960 van 'Het Vrije Woord'- vijfde jaargang - nr 20 verscheen de tekst van twee radio- uitzendingen van Karel Cuypers- onze toenmalige Voorzitter- in de cyclus 'Modern Humanisme'
Toen kwam het woord 'ECOLOGIE' nog niet voor in elke krantenzin die men las en kon K.Cuypers, zonder enige schroom schrijven :'Voor de humanist is de mens het m i d d e l p u n t en het d o e l (...) al wat de mens denkt, al wat hij uitvoert, heeft alleen belang in zover het de mens dienstig is.' Intussen zijn we een halve eeuw ouder geworden en hebben we noodgedwongen, maar nog niet door iedereen aanvaarde RESERVES moeten inbouwen, daar de Idolen van de Verlichting,'Wetenschap én Techniek' die geacht werden de zieltogende Goden te vervangen, de overijverige mens in zijn overleving meer en meer gingen bedreigen.
'In onze filosofie zijn de godsdiensten door de mensen gemaakt en verdienen als zodanig de humanistische belangstelling, een objectieve belangstelling, ingegeven door goede wil en door bereidheid tot het aanvullen en tot het wijzigen van onze eigen mening' schrijft hij onderweg...
'Onze doctrine ligt niet vast.En nog minder vast zijn de middelen die wij aanwenden om de waarheid, die wij niet bezitten, te helpen benaderen.Hebben de voor ' onveranderlijk en eeuwig' verklaarde levensbeschouwingen het niet nodig geoordeeld zich voortdurend te wijzigen...en zijn ook niet de voorheen progressieve levensbeschouwingen, spijts vervolgingen, later achteraan gaan hinken als hopeloos verouderd?'
'Wij moeten niet als redding beschouwen onze huidige kultuurvormen te fossiliseren.Veeleer moeten wij onderzoeken op positeve wijze bij te dragen tot het voorbereiden van de komende wereld.Die komende wereld heeft onder andere behoefte aan een eerlijke moraal, maar de huidige zo vaak uit schijnheiligheid en oppervlakkige drukdoenerij bestaat.In de ogen van sommige vrijzinnigen bstaat zulke moraal simplistisch door het overnemen van de oude kristelijke moraal waarin de begrippen god en geloof geschrapt zijn.Dat zou betekenen dat de nieuwe moraal zou gebaseerd zijn op leegten.Neen, de komende wereld van atoomsplijting en ruimtevaart, de komende wereld van drie en vier miljard mensen (vsop24: 1960 !) vraagt andere normen om harmonisch en gelukkig te zijn en die normen vindt men zo maar niet van de ene dag op de andere. De humanisten willen de voorsten staan om ze te zoeken in alle vrijheid en openheid van geest.'
Wat Karel Cuypers als eerste Voorzitter poneerde zal - voor zover ik de overtuigingen van Rik Pinxten meen te kennen zoals ze voorkomen in zijn recentste werk 'De strepen van de zebra'- door onze huidige Voorzitter zonder enig voorbehoud onderschreven worden.Meer nog dan Karel Cuypers benadrukt hij het respect voor godsdiensten als menselijke uitingen, waard om onderzocht te worden. Hij deinst er niet voor terug een exclusieve vorm van atheïsme kortweg 'dom' te noemen en wat Ronald Commers reeds in 1991 'een vergissing van een humanisme' als titel van een werk hanteerde, aan te klagen als een te schrappen 'SCIENTISME' of perverse adoratie van 'Wetenschap én Techniek' als suggoraat voor godsaanbidding- waaraan nog steeds de overgrote meerderheid van de vrijzinnigen zich schuldig maakt, waar de meeste filosofen van de voorbije eeuw die idolen van de Verlichting reeds éénstemmig hadden ontmaskerd als potentïele vernietigers van de mensheid ! PS. De rode draad die van K.Cuypers naar R.Pinxten loopt werd ooit - haast ongelooflijk - onderbroken door een artikel getiteld :'Het Karel Cuyperscentrum en de vrijzinnigheid anno 1993' dat ik vluchtig doorlas tijdens een opruiming van mijn (slordig) archief -iets wat ik enkel doe tijdens neerslachtige vlagen - en na veel zoeken terugvond ... Twee jaar na het werk van Prof.R.Commers, geprezen door H.Dethier als het boek waar de Alma Mater op wachtte, krijgt men te lezen : 'Het gezag van de wetenschap, die een algemeen erkende instelling is geworden, is zo groot, dat niemand wat ze ons voorhoudt radicaal kan tegenspreken zonder zich belachelijk te maken en als achterlijk te worden beschouwd' Akkoord, dit is bestemd voor de gelovige mens die zich vastbijt in het creationisme en meer en meer 'à la carte' gelooft.Maar ook de vrijzinnige mens die wat filosofie leest,en de eerste lezer van deze tekst is, neemt dit niet meer 'au sérieux'. Hij weet dat de filosofie haast een halve eeuw de wetenschap niet meer 'au sérieux' neemt en dat de Nobelprijs de ondergraver van die 'exacte' kennis heeft onderscheiden. Commers schreef : ' De wetenschap heeft de scepter van de RKK overgenomen; ALLEEN DE KLEREN ZIJN VERANDERD.
EPICURISME Wie aan een bekende het etiket 'Epicurist' toekent omdat hij overvloedig tafelt en zonder enige matiging geniet van al wat onze maatschappij als 'entertainment' te bieden heeft, vergist zich volledig.
Volgens Alain de Botton in zijn 'De troost van de filosofie' is dit een totaal verkeerde interpretatie van de filosofie van Epicurus, geboren in 341 v.Chr.Hij zou 300 boeken hebben geschreven, waarvan slechts 3 brieven zijn overgebleven
Dat filo ons troost aan te bieden heeft, is een geheel nieuw concept voor mij, daar ik eerder herhaald vernam dat filo noch ontspanning noch opbeuring schenkt .
Maar de etiket in de inleiding is geheel onterecht, daar het hedonisme van Epicurus overvloed niet schuwt, maar zich onderscheidt door voldoening te vinden in het eenvoudige, het alledaagse. Hij gaf vaak de voorkeur aan water boven wijn, en brood, kaas en een handvol olijven waren vaak de simpele ingrediënten van een maal.
Hedonisme is geen vast omlijnd begrip; het betekent: gesteld zijn op lust- gevoelens. Wat echter die lustgevoelens opwekt is nader te bepalen. Een deel van de hedendaagse jeugd is opvallend hedonistisch: zij tracht de huidige maatschappij en haar stress te ontvluchten door haar vrije tijd hoofdzakelijk door te brengen in lawaaierige omgevingen met overdadig gebruik van drank en drugs, wat vermindering van het bewustzijn genereert en daden uitlokt-niet enkel vandalistisch maar ook sexueel- die men na ontnuchtering ten zeerste betreurt.
'Voor Epicurus was het de taak van de filo om onze vage gevoelens van angst en lust te duiden en ons zodoende te behoeden voor onjuiste ideeën hoe we gelukkig kunnen worden' (AdB)
'Van alle middelen tot volledig levensgeluk die de wijsheid ons verschaft, is het verwerven van vriendschap verreweg het belangrijkste. Je moet eerder bedenken met wie je wilt eten of drinken dan wat je wat je wilt eten en drinken.Want zonder een vriend is ons leven het voederen van een leeuw of een wolf.'(E)
Prof Joep Dohmen in zijn recent 'Tegen de onverschilligheid', pleidooi voor een moderne levenskunst dat in het verschijningsjaar 2007 reeds aan een vijfde druk toe was, geeft o.a. uitgebreid aandacht aan het Epicurisme. Epicurus onderscheidt verschillende soorten verlangens: de natuurlijke en nood- zakelijke én de natuurlijk maar niet-noodzakelijke. De eerste zijn de elementaire levensbehoeften: tegen de honger is niet méér nodig dan wat brood en tegen de dorst is water voldoende ( vsop24 : wat voor miljoenen mensen in deze tijd echter niet dagelijks beschikbaar is !) De tweede zijn bvb het verlangen naar een rijk maal of de sexuele behoefte. Ze kunnen hoogstens voor wat variatie zorgen,mar kunnen bovendien vurige, buitensporige hartstochten met zich meebrengen. Epicurus verwacht dat je kiest voor een sober, ascetisch leven waarbij alleen de natuurlijke en noodzakelijke verlangens vervuld worden. Duurzaam genot wordt dus verkregen doordat het verstand onderscheid maakt tussen de verschillende verlangens die het lichaam ondervindt en op basis daarvan zijn keuzes maakt.
Persoonlijk denk ik dat het 'moderne hedonisme' van permanent en ongecontroleerd genot en ziekelijke behoefte naar 'entertainment'- wat deze maatschappij hanteert als 'doekje voor het bloeden'- het onvermijdelijk gevolg is van de precariteit van het leven-van-de -doorsnee-sterveling en voor IEDEREEN het schrijnend besef van de kortstondigheid en éénmaligheid van dit broze bestaan, hoogst waarschijnlijk zonder hiernamaals... Ook M.Onfraye heeft zijn perceptie van hedonisme, die mij echter nog niet bekend is, en wie het ook eens academischer wil lezen, raadplege R.Audi : Encyclopedie van de filosofie en ontdek dat een gelukkig leven voor Epicurus er één was met 'Freedom of disturbance' of ataraxia...
Aanvaarden dat wat je al jaren als Waarheid koesterde, door andere Broeders en Profane intellectuelen wordt VERNIETIGD, dat is pas VRIJMETSELARIJ of zoeken naar een WAARHEID, die nooit de ULTIEME zal zijn...
Brussel.- Het aantal armen in België wordt voor het derde jaar op rij geschat op ongeveer1,5 miljoen, of 14,7 procent van de bevolking.Dat blijkt uit cijfers van de Federale Overheidsdienst Economie.
De armoedegrens ligt nu op 860 per maand voor een alleenstaande en 1.805 per maand voor een gezin met twee kinderen.
Het aantal armen is al drie jaar stabiel maar hun profiel verandert wel.Jongeren en gezinnen met kinderen worden minder getroffen en gepensioneerde lopen steeds meer risico.
Huurders zijn kwetsbaarder Verder worden huurders vaker door armoede getroffen dan eigenaars ( 28,2 procent tegenover 10,2 procent) Economisch actief zijn, blijft een sterke buffer tegen armoede.Van de personen die werken, is 4,2 arm; bij werklozen is dat 31,2 procent en bij gepensioneerden 20,3 procent.
Armoede heeft vanzelfsprekend gevolgen voor de levensstijl van de betrokkenen. Bijna één op drie van de armen zegt problemen te hebben om de woning te verwarmen, terwijl dat bij de rest van de bevolking één op de negen is.
Comfort Armen ervaren ook meer gebrek aan ruimte, missen meer elementair comfort en vinden hun woning vaker somber.Verder ontbreekt het hen vaak aan zaken als een tv, een computer of een auto.
Ook op sociaal gebied zijn er gevolgen.Bijna een derde van de arme Belgen zegt niet in staat te zijn één keer per maand vrienden te ontvangen.Ze participeren ook minder in sociale activiteiten buitenhuis.
