Druk oponderstaande knop om een berichtje achter te laten in mijn gastenboek
Ons Vorstenhuis
De Belgische Dynastie van 1830 tot heden
17-05-2008
Het Rampjaar 1830. Léopold I en Karoline Bauer Een vergeten huwelijk.
Het Rampjaar 1830. Léopold I en Karoline Bauer Een vergeten huwelijk. De eerste "koning der Belgen": weduwnaar van de Engelse troonopvolgster. Was Charlotte niet gestorven, hij zou ongetwijfeld als prins-gemaal van de Britse heerseres een belangrijke politieke rol gespeeld hebben. Leopold I, echtgenoot van de Franse prinses Louise-Marie van Orléans: een politiek huwelijk. Maar een ander huwelijk van Leopold van Saksen Coburg wordt blijkbaar vergeten; zijn kortstondige echtverbintenis met de jonge Duitse toneelspeelster Karoline Bauer. Een morganatisch huwelijk, waarop mijn aandacht gevestigd werd door een artikel van J.B. (Jan Brans) in de "Standaard" van 13 januari 1966. Ook Theo Aronson schreef erover in zijn boek "De Coburgs van België". het is een merkwaardig verhaal, waardoor men de mens in koning Leopold I beter leert kennen. Voor dit artikel gebruikten wij vooral de mémoires van Karoline Bauer zelf: "Aus meinem Bühnenleben", (Kiepenheuer Verlag, Weimar 1917). In september 1828 was de jonge actrice Karoline Bauer opgetogen toen zij vernam dat een goedbekende van haar moeder: prins Leopold van Saksen-Koburg, te Potsdam aangekomen was en een voorstelling zou bijwonen. Leopold, weduwnaar, was toen 38 jaar; Karoline was er 21. Zij zag inderdaad de prins, eerst door het zogenaamde leeuwenoog in het gordijn voor de scène. Zij was onder de indruk; hij was groot en slank en droeg een fraaie rode (Britse) uniform. Zijn bleek gelaat scheen haar edel toe. Hij had kort zwart haar en grote, donkere, melancholische ogen. Zijn gelaat was veeleer interessant dan schoon. Wat haar ook trof, terwijl zij hem bekeek _ hij zittend op de eerste rij neven de koning van Pruisen: et vermoeide in zijn houding en blik. DE PRINS OP BEZOEK. Leopold zag die avond Karoline in een betoverend dansnummer. De volgende morgen liet hij vragen of hij de "Frau Rittmeisterin" (Karolines moeder, weduwe) en haar dochter een bezoek mocht brengen . Dat mocht. De prins kwam, niet in een hofkoets maar in een gewone huurkoets. Blijkbaar wilde, de méér dan voorzichtige, zich niet compromitteren door een bezoek aan een toneelspeelster! Bij dit laatste bezoek maakte hij op Karoline niet dezelfde overweldigende indruk als de avond tevoren. hij droeg nu niet meer het schitterende uniform maar een, van onder tot boven, toegeknoopte lange zwarte overjas. Zij zag nu dat hij een pruik droeg. Goed gemaakt, maar toch een pruik. De bleke vermoeide man deed haar veeleer denken aan een vijftigjarige pedante kamergeleerde dan aan een levenslustig prins van 38 jaar. Maar hij lachte bemoedigend. En zijn grote, melancholische ogen "boeiden" de jonge vrouw. " ARME ZWAARBEPROEFDE MAN" Na een hoffelijk en vriendelijk gesprek met de moeder en dochter samen, vroeg Leopold of hij Karoline alléén mocht spreken. Dat mocht. Moeder kon het gesprek volgen, want de deur tussen de twee kamers bleef open. De prins ondervroeg Karoline over haar loopbaan, inkomsten en vooruitzichten. Tenslotte vroeg hij haar of zij bereid zou zijn om te trouwen met een eenzame, vermoeide, zwaarbeproefde man die dikwijls benijd werd maar even dikwijls ongelukkig was. Wat n belevenis voor beide vrouwen! De moeder van Karoline meende dat haar dochter slechts bij zichzelf en bij haar oom; Kristiaan Frederick Stockmar, de vertrouwensman van de prins, kon te rade gaan. De prins, zei Stockmar, wenste stil, huiselijk huwelijksgeluk. Hij had na de dood van zijn vrouw menig liefdesavontuur gekend om zich te amuseren, niet om zich te binden. Dat was zeer nadelig voor lichaam en ziel. Schone, voorname dames hadden hun netten gespannen voor hem maar dat had tot niets geleid. Karoline moest ook weten dat prins Leopold niet rijk was maar zeer zuinig. Nù scheen hij, volgens zijn vertrouwensman, ernstig verliefd te zijn. HUWELIJK MET DE LINKERHAND. Indien Karoline erin toestemde met hem te trouwen, zou het een zogezegd huwelijk met de linkerhand zijn, een morganatisch huwelijk Men zou in alle stilte trouwen. Karoline zou de titel van gravin Montgomery krijgen, maar ook dàt in alle stilte. Het huwelijk mocht niet bekend worden, want dan zou Leopold het jaargeld verliezen dat hij in Engeland genoot als weduwnaar van de troonopvolgster, en eveneens de positie die hij daar innam. Overigens - Stockmar was eerlijk - reeds sedert drie jaar werd Leopold de kroon van Griekenland in het vooruitzicht gesteld. De onderhandelingen daarover waren hervat. Indien Leopold koning van Griekenland werd, zou hij onmogelijk een morganatische echtgenote kunne meenemen. De politiek zou dan de wet stellen en gebieden dat Leopold een echte koningin zou meebrengen voor de Grieken. In dat geval zou het geheime huwelijk tussen Karoline en de prins in alle stilte ontbonden worden. Immers: enkel voor God en de naaste verwanten zou Karoline, indien zij in het huwelijk instemde, de gade van Leopold zijn. Indien het huwelijk met kinderen gezegend werd (hetgeen Stockmar niet hoopte), zouden die de graventitel van hun moeder erven en financieel behoorlijk verzorgd worden. Zoals er ook voor Karoline financieel zou gezorgd worden indien haar echtverbintenis met de prins na kortere of langere tijd ontbonden werd. Wat kon Stockmar dus beloven? Voor Karoline levenslang verzekerd, financieel zorgeloos bestaan, maar ook niets meer! Want, waarschuwde hij, Leopold is onstandvastig in de liefde. Wat dan? De volgende dag hadden Karoline en haar moeder een geheime ontmoeting met prins Leopold in een landhuis in de omgeving van Coburg. De prins was vriendelijk, ja hartelijk. Karoline vond hem jeugdiger en frisser, meer onbevangen en ongedwongen. Hij omarmde en kuste haar en verklaarde zijn liefde. LACHEN EN WENEN. Karoline aarzelde nochtans om met Leopold te trouwen, gezien de mogelijkheid dat hij koning van Griekenland zou worden. Haar moeder drong er echter op aan dat zij hem toch zou huwen. Den eens: een financieel onbezorgde toekomst, in ieder geval! Dezelfde avond nog schreef Karoline een ontslagbrief aan de directeur van het theater waaraan zij verbonden was. Zij moest op reis en optreden als gast in verschillende vreemde steden schreef zij. Het ontslag werd geweigerd, maar haar moeder wist een invloedrijke vriend ertoe te brengen de zaak voor te leggen aan de koning van Pruisen. De vorst bemoeide zich ermee en de actrice bekwam haar ontslag de 14de mei 1829. Zij lachte en weende. Behalve een drietal mensen, waaronder de koning van Pruisen, wist niemand dat zij naar Engeland reisde en met welke plannen. PRACHTIGE GOUDEN KOOI. Stockmar had voor geld gezorgd en de twee vrouwen reisden naar Engeland. Zij werden zeer mooi en comfortabel gehuisvest in een cottage in Regent Park op veertien mijlen van Londen. Het was er fraai en aangenaam maar Karoline voelde zich als in een gouden kooi. Zij en haar moeder beseften dat zij zich dat zij geheel op de genade en ongenade in de handen van Leopold waren. De eerste dag kwam Kristiaan Stockmar op bezoek. Zijn meester liet de dames groeten en welkom heten, zie hij. Hij was hen niet komen begroeten bij hun aankomst omdat hij door mondaine verplichtingen weerhouden was: een diner bij de hoogste adel. Karoline was zeer ontgoocheld en boos en verborg dat niet. De prins had haar en haar moeder in Kales en Londen toch een eenvoudig welkomswoord kunnen zenden? Stockmar antwoordde dat de prins zeer voorzichtig was; Eérst komt de politiek en dan de liefde. Karoline's moeder zei: had je in Koburg zo gesproken dan zouden wij hier nu niet zitten! Tegen zeven uur s avonds kwam Leopold per rijtuig op bezoek. Hij was zò aangekleed en hoog dichtgeknoopt dat hij als het ware vermomd leek. De begroeting was niet hartelijk. Karoline meende in hem "een dor hart" te voelen. Zij verweet hem dat zij alles op het spel gezet had, ook haar kunstenaars loopbaan, en dat hij nu zo koel was. Zij wilde de volgende dag terugkeren naar Duitsland! Leopold werd teder. Karoline weende, en na deze eerste "storm" waren zij opnieuw verzoend. WANTROUWEND EN PEDANT. Bij Karoline bleef nochtans de ontgoocheling bestaan. Zij leerde nu een wantrouwende, onvoorzichtige en pedante Leopold kennen. Ook haar oom Stockmar scheen veranderd. Hij was zenuwachtig, ontstemd, ontevreden over zichzelf en over Leopold en Karoline. Evenals in de laatste meidagen kwam Leopold in juni dagelijks op bezoek in de cottage. Twee plechtige, voor Karoline vervelende uren. Zij speelde piano, zong, las voor uit romans. En de prins van Saksen-Koburg, ex-gemaal, Britse veldmaarschalk, Griekse kroonpretendent, drizzelde! Aronson beschrijft op bladzijde 20 dat spel als: "het verpulveren van goud en zilverdraad, van kwasten, epauletten en Brandebourgs"! Zo gingen in juni dagelijks uren voorbij, en verder gebeurde er niets. Door haar moeder werd Karoline tot geduld aangespoord. Tenslotte stelde Stockmar de prins een ultimatum. trouw met haar of wij gaan terug! De volgende dag was Leopold daar, als het ware geheel veranderd. Niet meer lethargisch afwachtend; diplomatisch. Hij sprak opnieuw over liefde zoals in Berlijn en bij de ontmoeting nabij Koburg. Hij vergat zijn pedantisme en (één dag!) het drizzelen. Karoline vond hem opnieuw beminnelijk en was ervan overtuigd dat hij haar beminde. HUWELIJK. De 2de juli 1829 trouwde prins Leopold in de cottage met Karoline Bauer, in een heel eenvoudige plechtigheid - eigenlijk int geheel géén plechtigheid. Stockmar had een huwelijkscontract geschreven, waardoor Karoline de titel "gravin Montgomery" kreeg en een bescheiden jaargeld. En zo was Karoline dan getrouwd met Leopold, verbonden niet door een sacrament, zoals bij de katholieken, maar door een huwelijksverdrag dat "een natuurlijke, door God gewilde verbinding" bekrachtigt. WITTEBROODSWEKEN. Leopold was de eerste weken stralend, levendig en fris, gelukkig. Niet meer pedant. Hij drizzelde niet meer. Integendeel, hij zong duetten met Karoline en speelde biljart met haar. Zelfs wandelde hij bij avondschemering met haar in het park dat de cottage omgaf. Maar na de maand juli reisde Leopold naar Karlsbad, voor een kuur. Karoline reisde als gravin Montgomery met haar moeder naar Parijs. Half november kwam ook Leopold naar Parijs. Hij verbleef in een ander hotel (geheim huwelijk) en bracht dagelijks een kort bezoek aan zijn vrouw. Begin december vertrok Leopold met Stockmar naar Engeland, en Karoline...bleef alleen achter in Parijs, waar zij met haar moeder zeer droevige kerstdagen doorbracht. Plots kwal er een "bevel" om naar Engeland terug te keren. Maar nooit in haar leven beleefde zij een zo droevige oudejaarsavond als die 31ste december 1829 in de cottage met haar moeder, terwijl haar man in Londen was. GROOTVADERLIJKE BEGROETING. Op nieuwjaarsdag 1830 kwam Leopold te vier uur s namiddags op bezoek, ingeduffeld zoals een grootvader. Grootvaderlijk ook waren begroeting en gesprek. Geen spoor meer van levensfrisheid, liefde, huiselijke warmte. Karoline speelde en zong gedurende een half uur, terwijl Leopold in bontmantel en met bontlaarzen voor het haardvuur zat. Het diner was ongezellig. Tot een écht gesprek kwam het niet. Na het diner las Karoline voor uit een roman en Leopold drizzelde. helemaal "Grootvader" , volgens zijn vrouw in haar mémoires. En toen hij te zeven uur vetrok, leek hij tevreden. Zo vergingen de dagen. Met de ene hand reikte Leopold en Stockmar naar de kroon van Griekenland, met de andere hand hadden zij Karoline naar Engeland gehaald, wetend (aldus de ontgoochelde vrouw) dat zij niet beiden tegelijk konden vasthouden, dat een van beide moest afgestoten worden: de kroon of Léopolds geheime liefde. Beiden waren diplomaten, met koele diplomaten ogen, volgens Karoline, die zichzelf later beschouwde als speelgoed, gedurende enige uren, voor een zich vervelende pedant. HET LIED IS UIT. Over de Griekse plannen van Leopold wist Karoline maar weinig. Terwijl zij in Parijs was, waren de besprekingen over de Griekse kroon opnieuw begonnen. In februari 1830 waarborgden Rusland, Frankrijk en Engeland de onafhankelijkheid van Griekenland, onder een christelijke koning. De kroon werd Leopold officieel aangeboden. Karoline was opgetogen toen ook oom Stockmar het haar vertelde. Zij zou opnieuw vrij zijn!...Daarna kwam de weemoed. Zij voelde zich ontgoocheld. Een korte geluksdroom was voorbij. Toch begroette zij haar man hartelijk en ontroerd als de toekomstige koning van Griekenland. En hij...sprak niet over de nakende scheiding, over hun uit-elkaar-gaan. Neen, hij sprak over wat Griekenland voor hem zou betekenen. Einde mei1830 kwam het nieuws dat Leopold toch geen koning van Griekenland zou worden. Karoline zou dus in Engeland blijven. Nu was zij ontgoocheld. Leopold zei haar geen woord als uitleg of verontschuldiging maar deed alsof er niets gebeurd was, en Karoline voelde zich opnieuw vernederd. Omwille van een broer van haar, die in financiële moeilijkheden verkeerde, kwam het tot een scène tussen haar en oom Stockmar, tussen haar en Leopold. En dàn was het uit! Karoline en haar moeder vertrokken naar Duitsland om nooit meer naar Engeland terug te keren. HUWELIJK ONTBONDEN In het reeds vermelde artikel van J.B. lezen wij dat in ieder geval werd het morganatisch huwelijk van de prins van Saksen-Koburg met Karoline Bauer - beiden waren evangelisch - in 1831 ontbonden. De ONVERWACHTE kans koning der Belgen te worden dwong de prins tot die stap. Afgezien van andere, politieke, financiële, opportuniteitsredenen, moest hij ook rekening houden met Frankrijk, dat zijn toestemming tot de troonsbestijging van de Saksen-Koburger afhankelijk maakte van zijn verloving met Louise-Marie, de dochter van Louis-Philippe". De Bruyne"'t Pallieterke"Louis Philippe had Charlex X in juli 1930 van de troon gestoten en was voorstander tot een terugkeer naar de principes van de Franse Revolutie en het herstel van de grenzen tot aan de Rijn dus het aanhechten van La Belgique. Uiteindelijk konden Pruisen en vooral Rusland dat een opstand in het Polen van 1830 moest onderdrukken niet ingrijpen om de Nederlanden te beschermen vooral omdat Frankrijk en Engeland voorstanders waren van een onafhankelijk Belgie.
