Vivenkapelle is een gehucht van ruim 500 inwoners in de gemeente Damme. Vivenkapelle hoorde tot 1977 bij Sint-Kruis, nu een deelgemeente van Brugge. De eerste vermelding van de naam Vyve die men terugvond f-gaat terug tot 1240. In 1350 kreeg de heer van Viven toestemming een kapel te bouwen. De kapel werd in de loop van de eeuwen meerdere malen verwoest en heropgebouwd. De huidige kerk werd in 1867 ingewijd. De kerk is opgedragen aan Onze-Lieve-Vrouw Geboorte en Philippus. In 1884 werd de plaats een afzonderlijke parochie. Het dorpje heeft een beschermd neo-gotisch complex, dat de kerk, de pastorie, het broederklooster en het zusterklooster omvat. De dorpskern van Vivenkapelle werd in 1980 beschermd als dorpsgezicht.
In 1134 lag Lapscheure (Damme) in de overstromingsvlakte van de stormvloed, die onder meer het ontstaan gaf aan het Zwin, en moest door indijking op de zee herwonnen worden. De Sint-Pietersdijk, de Groene Dijk, de Zeedijk verwijzen nog naar de inpoldering van dit gebied. Tijdens de 80-jarige oorlog staken de rebellen uit Sluis in 1583 de dijken van het Zwin door, waardoor kerk en dorp vernield werden. Hierdoor ontstonden kreken waarvan de bekendste het Lapscheurse Gat is. Deze kreek is een moerasgebied en een overblijfsel van het netwerk van de kreken en geulen. In 1988 werd het krekengebied van Lapscheure beschermd als landschap.
Op het einde van de 16de eeuw staken de Nederlanders de dijken bij Lapscheure door. Het binnenstromende water schuurde een geul uit die nu het Lapscheurse Gat is. Tussen 1746 en 1843 regelde de Blauwe Sluis aan de Zeedijk de afwatering van de polders rond het Lapscheurse Gat. Na de afsluiting van het Lapscheurse Gat werd de afwateringsfunctie overgenomen door het Leopoldskanaal. De sluis dateert uit 1746 en werd gebouwd in opdracht van de zes Wateringen ter vervanging van de ‘Sint-Jobsluis’. De omgeving van de Blauwe Sluis omvat een smalle kreek met oevervegetaties, die vrij abrupt overgaan in hoger gelegen graslanden en akkers. Op de perceelsgrenzen komen vaak zeer oude knotwilgen en restanten van polderheggen voor. De oevervegetatie bestaat uit een ruige rietvegetatie met hier en daar onbegaanbare drijfzomen. In 1976 werd de Blauwe Sluis beschermd als monument. De omgeving van de sluis vormt een beschermd landschap.
Bouwjaar: voor 1267 (getijmolen) / voor 1438 / 1867
Type: stenen bergmolen
Functie: koren- en oliemolen
Kenmerken: landschappelijk zeer waardevol, aan het kanaal Gevlucht/Rad; gelaste ijzeren roeden, ca. 24 meter
Inrichting: twee steenkoppels, haverpletter, 1 kollergang op het gelijkvloers, bezinemotor
Toestand: maalvaardig
Bescherming: dorps- en stadsgezicht, 20.07.1946 / 13.10.1986 – 30.03.1987
De Schellemolen van Damme op de Damse Vaart- West is thans een stenen bergmolen, ingericht als koren- en oliemolen. Op deze plaats werd voor 1267 een getijmolen opgericht, eigendom van de graven van Vlaanderen. Dit is te begrijpen als men in aanmerking neemt dat Damme in 1180 gesticht werd door Filips van de Elzasn graaf van Vlaanderen. Margaretha, gravin van Vlaanderen, stond die molen af aan de stad Damme op 26 juni 1267. De watermolens van Damme (de Schellemolen en de Zuidmolen) werden door de stad verpacht, maar de stad moest tussenkomen in de onderhoudskosten ervan. De getijmolen werd voor 1438 vervangen door een houten korenwindmolen, de Scellemeulen genaamd. Bij de bouw werden vele onderdelen van de vorige molen gerecupereerd, zoals blijkt uit het jaartal 1768 op het onderijzer. De molen werd uitgerust met twee steenkoppels en een olieslagerij in de kelder. Wellicht tijdens de vroege 20ste eeuw werd een armgasmotor geplaatst, om ook de windstille dagen te kunnen malen. De Schellemolen werd in 1963 stilgelegd en geraakte in verval. De provincie West-Vlaanderen kocht de molen aan in 1971 en liet in 1975-1977 een maalvaardige restauratie uitvoeren door de molenbouwers uit Gistel. Sindsdien is de molen tijdens de weekend in de zomer weer in werking gebracht. In 1992 werd de waardevolle armgasmotor gerestaureerd. De molen werd beschermd als monument op 20 juli 1946 en samen met de gehele stadskern van Damme als stadsgezicht in 1986 en 1987. De molen is voorzien van een zetelkap. Het sleepwerk uit 1954 werd echter tijdens de restauratie van 1976 vervangen door kruirollen, waardoor de kap soepeler kruit (naar de wind wordt gezet). Doorheen de molenwal is een overwelfde inrit. Op het gelijkvloers is nog een kollergang (diameter 162 cm) aanwezig van de vroegere oliemolen. Ook de gelijkvloers bevindt zich een benzinemotor voor de aandrijving van de vroegere mechanische maalderij.
Tegen het stadhuis van Oudenaarde leunt de vroeggotische Lakenhalle. Deze dateert uit de 14e eeuw en werd gewijzigd in de 17de eeuw. In deze hal konden de lakenwevers hun producten opslaan en gebeurde de keuring ervan. Het plafond heeft de vorm van een omgekeerd vikingschip, het gebruik van wilde kastanje voorkomt ongedierte. Een andere merkwaardigheid is de aanwezigheid van de schuine vensteropeningen, dit om direct zonlicht op de lakens te vermijden (de gewone vensters dateren van later). Tegenwoordig worden in deze zaal Oudenaardse wandtapijten tentoongesteld. De panden 1,2,5,7, die tegen de Lakenhalle aangebouwd waren, werden in 2006 gesloopt. Voorafgaand aan de sloop werd bouwhistorisch onderzoek uitgevoerd. Achter de 19de eeuwse voorgevel bleek een middeleeuws huis schuil te gaan, aanwezig van de kelder tot de dakkap. In de plaats van deze historische huisjes wordt een nieuwe residentie gebouwd.
De eerste publieke fontein op de Markt van Oudenaarde werd in 1677-1678 voor het Stadhuis en door Louis XIV gefinancierd en als gift aan de stad geschonken. De constructie was eerst helemaal van Balegemse zandsteen, maar het groot bekken werd in 1788 vervangen in steen van Ecaussines. In de jaren 1950 en 1960 volgde een complete restauratie in zandsteen van Massangis. Slechts zeer weinig stukken zijn nog origineel en ook de versieringen varieerdeb. De monumentale fontein heeft een achthoekig gelobd grondplan. Er is vooral versiering aanwezig op het centraal massief dat gesculpteerd werd in nabootsing van mos, waartussen koppen prijken. De top wordt gevormd door drie bronzen dolfijnen met hoog opklimmende staarten. De fontein is sinds 1944 beschermd als monument.
Het charmante begijnhof van Oudenaarde ligt aan de Achterbrug. Oorspronkelijk verbleven de begijnen achter de Sint-Walburgakerk. Ib 1449 kregen zij een onderkomen op de huidige plaats. Het roodgeschilderde poortgebouw met barokke poort draagt in het fronton de beeltenis van de pestheilige Rochus. Enkele witgekalkte huisjes dateren uit de 17de eeuw, maar het grootste deel van de woningen zijn later heropgetrokken. De 16de eeuwse kapel werd door de beeldenstormers vernield maar later herbouwd in neogotische stijl. Het laatste begijntje stierf in 1960. De gevel van het begijnhof is sinds 1962 beschermd als monument. In 1981 werd de bescherming uitgebreid tot de huisjes en de kapel.
In de vallei van de Schelde, in de zuidwestelijk hoek van Oost-Vlaanderen, ligt Oudenaarde. De drukke N60- expressweg verbindt de stad met Gent, Ronse en Henegouwen. Oudenaarde was in de Middeleeuwen een belangrijk centrum van de tapijtindustrie, een nijverheidstak die op de bedrijfsterreinen rond Oudenaarde op grote schaal aanwezig blijft. Ook de brouwerijnijverheid is in Oudenaarde goed vertegenwoordigd. De stad is een aantrekkelijk toeristisch centrum, niet alleen door het historische architectuurpatrimonium dat nog nadrukkelijk in de stad aanwezig is, maar ook wegens de natuurlijke omgeving die uitnodigt tot lange wandel- en fietstochten. In de vroege Middeleeuwen leek niet Oudenaarde, maar Ename, een deelgemeente op enkele kilometers ten noorden van de stad, zich te zullen ontwikkelen tot een stedelijk centrum. In 976 liet de Duitse keizer daar, net als in Antwerpen, een versterking optrekken om zijn rijksgrens, de Schelde, te verdedigen. De versterking ontwikkelde zich snel tot een kleine nederzetting met twee kerken. De kansen keerden toen de graaf van Vlaanderen zijn gebied oostwaarts uitbreidde en Ename zijn functie als grensverdediging verloor. Met de steun van de Vlaamse graven ontwikkelde Oudenaarde zich vanaf de 12de eeuw tot een bloeiende nijverheidsstad. Aanvankelijk richtte Oudenaarde zich net als de rest van Vlaanderen op de productie van laken, vanaf de 14de eeuw specialiseerde de stad zich in de tapijtweverij. De godsdienstoorlogen van de 16de eeuw lieten ook in Oudenaarde hun sporen na. De 17de eeuw was opnieuw een periode van voorspoed tot de stad verstrikt geraakte in de oorlog tussen Spanje en Frankrijk. Tijdens de beschietingen van de oprukkende Fransen in 1684 werd een groot deel van de stad verwoest. Nadien kwam Oudenaarde er economisch gezien slechts moeizaam bovenop. Omstreeks 1850 werden de oude stadswallen afgebroken. De industriele groei van de 19de eeuw bracht een heropleving van de textielnijverheid en de brouwerijnijverheid. Het stadhuis van Oudenaarde werd gebouwd in een sierlijk laatgotische stijl. Achter het stadhuis bevindt zich de middeleeuwse lakenhal met een permanente tentoonstelling van Oudenaarde wandtapijten. Van de twee grote Oudenaardse kerken is de Sint-Walburgakerk de opvallendste en de Onze-Lieve-Vrouw-van-Pamelekerk de meest harmonieuze.
De Koeheide of Heideberg is een groen gebied dat aansluit op Bertembos en de gemeentegrens met Herent en Leuven. Het gebiedt telt vele verbluffende landschapselementen. De Koeheide is doorsneden met holle wegen waar gewandeld en gefietst kan worden. Een breed gamma van zeldzame fauna en flora vindt er onderdak. Het gebied is dan ook erkend als natuurgebied.
