Als de geschiedenis zal oordelen over muren of bruggen, weet ik alvast aan welke kant ik wil staan.

Pieter Wieërs is diaken Kathedrale Parochie Antwerpen, Gemeenschap van Sant'Egidio.
07 april 2016 @PieterWieers/Twitter.com

'Europa gooit met ontstellend gemak basiswaarden van zijn beschaving overboord'

Een 'Safe Passage' bieden naar Europa voor vluchtelingen die de oorlog in Syrië of Irak ontvluchten, is geen utopie. De 'humanitaire corridors' die Italië opende in samenwerking met christelijke organisaties, kunnen een model zijn voor andere Europese landen.

Deze week trad het dubieuze akkoord tussen de Europese Unie en Turkije over het terugsturen van oorlogsvluchtelingen in werking. Tegelijk kwam er ook andere, tegenovergestelde signalen van verzet uit de christelijke wereld. Zo maakten paus Franciscus en de oecumenische patriarch van Constantinopel, Bartholomeos I, bekend dat ze op 14 april samen een bezoek brengen aan het eiland Lesbos. Eerder bezocht paus Franciscus al Lampedusa en de Mexicaans-Texaanse grens, als teken van solidariteit met de migranten.

In Rome maakten de Gemeenschap van Sant'Egidio en de Federatie van Evangelische kerken bekend dat ze nog deze maand een groep van 150 Syrische vluchtelingen zullen ontvangen in Italië. De vluchtelingen moeten daarvoor hun leven niet op het spel zetten in gammele bootjes en hun laatste spaarcenten niet verdoen aan mensensmokkelaars. Ze komen gewoon met een lijnvlucht, en met een regulier visum dat werd afgeleverd door de Italiaanse autoriteiten.
Deze luchtbrug is het gevolg van een recente overeenkomst tussen de Gemeenschap van Sant'Egidio en de Evangelisch-protestantse kerken van Italië enerzijds, en het Italiaanse Ministerie van Binnenlandse en Buitenlandse Zaken anderzijds. Volgens dat akkoord mogen de organisaties, in een eerste testfase, duizend kwetsbare vluchtelingen overbrengen. De organisaties staan volledig in voor de betaling van het transport en de opvang in Italië voor het eerste jaar.

Vorige maand kwam al een eerste groep van 93 Syrische vluchtelingen in Italië aan. Ik was zelf aanwezig op die vlucht van Beiroet naar Rome en bij de voorbereiding van de reis in Libanon. Ik kon met mijn eigen ogen de wanhopige toestand vaststellen waarin veel vluchtelingen verkeren in een land als Libanon (waar 1 op 4 inwoners vluchteling is).

'Een echt humaan asielbeleid geeft prioriteit aan de zwaksten en aan hen die het meest moeten beschermd worden.

PIETER WIEËRS

Ik kon vaststellen hoe groot het contrast kan zijn: als vluchteling die zonet je leven op zee hebt geriskeerd ontvangen worden door prikkeldraad en oproerpolitie of op een luchthaven van een vliegtuig stappen en er ontvangen worden door de autoriteiten en sympathisanten die zwaaien met bordjes 'Benvenuti in Italia'.

De kandidaat-asielzoekers werden op voorhand gescreend op basis van hun kwetsbaarheid: het gaat om alleenstaande vrouwen met kinderen, zwangere vrouwen, minderjarigen die dringende medische verzorging nodig hebben, ouderen. Het gaat om mensen die verzwakt zijn en weinig kans hebben de gevaarlijke reis naar Europa door de woestijn en over de zee te overleven. Maar die wel voldoen aan de criteria om asiel in Europa te krijgen.

Voor de Gemeenschap van Sant'Egidio is dit een zinvol en menselijk alternatief voor het zwalpende Europese vluchtelingenbeleid van vandaag. Grenzen worden gesloten, vluchtelingen worden afgeschrikt of teruggedreven, Europa gooit met ontstellend gemak basiswaarden van zijn beschaving overboord. Een echt humaan asielbeleid geeft prioriteit aan de zwaksten en de meest beschermwaardigen.

België deed eerder al een soortgelijke operatie voor christelijke vluchtelingen uit Aleppo. Voor het akkoord met Italië is godsdienst geen criterium op zich. Zowel moslims als christenen in kwetsbare situaties komen in aanmerking, al kan het behoren tot een religieuze of etnische minderheid wel een extra-factor zijn van kwetsbaarheid.

Sant'Egidio hoopt dat dit model door andere Europese landen wordt overgenomen. Er lopen gesprekken met onder meer Spanje, Duitsland en Frankrijk. Voor het ontvangende land is het voordeel 1) dat overheid en publieke opinie op voorhand weten wie men ontvangt; 2) dat overheid en publiek op voorhand weten dat de asielzoekers naar alle waarschijnlijkheid voor bescherming in aanmerking komen; 3) dat het de overheid niets kost. Het systeem van 'gesponsorde' vluchten en opvang (door privé-personen, bedrijven, scholen, organisaties, kerken, ...) bestaat ook in Canada.

Aan de vele positieve reacties af te meten, maken wij ons sterk dat er in heel wat Europese landen een draagvlak voor dit soort opvang bestaat. Het is in ieder geval een model dat de Europese beschaving eer aandoet: als de geschiedenis zal oordelen over muren of bruggen, weet ik alvast aan welke kant ik wil staan.