Direct naar artikelinhoud
Standpunt

De brexit is een vernederende kruisweg voor de Britse regering aan het worden

De brexit is een vernederende kruisweg voor de Britse regering aan het worden
Beeld Eva Beeusaert

Bart Eeckhout is opiniërend hoofdredacteur. 

De EU en Groot-Brittannië hebben een akkoord bereikt over een overgangsperiode na de brexit. Tot begin 2021 zullen de Britten alle spelregels moeten blijven aanvaarden, zonder te kunnen wegen op de besluitvorming.

Het is slechts één aanduiding van de vernederende kruisweg die de hele brexit voor de Britse regering aan het worden is. Dat moet geen bron van leedvermaak zijn. Ook voor de economie op het vasteland, en met name voor ons land, wordt de scheiding geen gelukkig verhaal. Een ordentelijke scheidingsprocedure is dan het hoogst haalbare.

Burgers moeten kunnen zien dat niet alleen leugenaars en xenofobe nationalisten een alternatief in de aanbieding hebben

Explosief

Minstens één groot struikelblok blijft op de weg liggen: de grens met Ierland. Inhoudelijk is dat vraagstuk al lastig genoeg; de diepe, symbolische lading maakt het explosief. In de Ierse kwestie wordt duidelijk hoe desastreus de brexit voor Groot-Brittannië dreigt uit te pakken.

Een harde grens in Noord-Ierland zou het vredesproces in de regio vernietigen. Dat verkiest niemand. Wat dan wel? Ofwel slikken de Britten al hun dure eden in en bevestigen ze het lidmaatschap van de EU-douane-unie. Ofwel niet, maar dan moeten ze een aparte ‘Europese’ status toestaan voor Noord-Ierland, en de facto terreinverlies.

Dat zou een mentale mokerslag zijn. In essentie is de brexit een – mislukt – Engels-nationalistisch experiment. Als dat eindigt met feitelijke inkrimping van het territorium in plaats van met het dwaasweg voorgespiegelde herstel van het oude Empire, dan kan die vernedering nieuwe, naargeestige krachten opwekken. Maar het enige alternatief is dus het zo zachtjes mogelijk inslikken van vele beloftes.

Voor wie uitzoomt, worden stilaan de contouren helder van de totale mislukking van de brexit als poging om radicaal anders aan politiek te gaan doen. In plaats van een triomf van burgerinspraak is het een waarschuwing dat een democratie perfect in staat is zichzelf de ravijn in te rijden.

Voor die crash zijn vele schuldigen te noemen. De klassieke partijen hebben te laat de woede buiten de Londense stolp ingeschat over ongelijkheid en verlies. Politieke vrijbuiters hebben die woede met leugens schaamteloos uitgebuit. Media hebben de leugens verspreid, omdat ze zo’n lekker verhaal boden.

Wellicht zullen de machthebbers in de Europese instellingen nu, naar het woord van het bekende filosofengeslacht Planckaert, tot het besluit komen dat ze “goed bezig zijn, ook al zeggen ze van niet".

Dat is dan nog een spijtig gevolg van de brexit. Er zou wel degelijk een alternatief denkbaar moeten zijn. Burgers moeten kunnen zien dat niet alleen leugenaars en xenofobe nationalisten een alternatief in de aanbieding hebben voor een beleid dat ze, terecht of niet, willen veranderen. Dat is van fundamenteel en principieel belang voor de democratische gezondheid van de EU zelf.