Dreigt er gevaar bij ons? Staan er hier bruggen zoals in Genua? Wie controleert dat? Alles wat u moet weten over bruggen in Vlaanderen

Waarom telt Vlaanderen zo veel bruggen?

Dat is een gevolg van ons fijnmazige verkeersnetwerk, met veel ingewikkelde verkeersknooppunten. En dan zijn er nog de verschillende rivieren die onze regio doorkruisen, zoals de Schelde, wat onder meer leidde tot de constructie van de Temsebrug, met 365 meter de langste brug over een rivier in Vlaanderen.

Wie controleert deze bouw­werken?

De meeste bruggen in Vlaanderen vallen onder het toezicht van het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) van de Vlaamse overheid. Die heeft er meer dan 2.000 in beheer. “We controleren sinds 1992 elke brug om de drie tot vijf jaar”, zegt Paul Meekels, dé expert bruggenveiligheid bij de Vlaamse overheid. “Het gaat dan om een visuele inspectie naar scheuren of problemen met de bewapening.” Er gebeurt ook een waterpassing, om na te gaan of de brug niet is verzakt. “Desnoods worden met speciale technieken nog allerhande extra inspecties uitgevoerd.” Vlaanderen heeft daarvoor achttien brug­inspecteurs in dienst, de waterweg­beheerders nog eens zeventien.

Liep het desondanks ooit al mis?

Helaas wel. In 1992 stortte in het Oost-Vlaams Melle een brug over de Schelde in, doordat de stalen kabels in het beton het begaven. De chauffeur van een tankwagen, geladen met benzine, overleed toen hij met zijn truck mee naar beneden donderde. “Sindsdien is een grondiger screening van alle Vlaamse bruggen in het leven ge­roepen.”

Verder terug in de tijd kwamen twee mensen om het leven toen in 1966 een brug over het Albertkanaal in het Antwerpse Zandhoven het begaf. De chauffeur van een bus die op dat moment een groep fanfaremuzikanten vervoerde, kon nog net op tijd stoppen.

Dreigt er vandaag geen enkel ­gevaar meer?

Toch wel. Volgens Meekels staan over heel Vlaanderen zo’n dertig probleembruggen onder “verscherpt toezicht”, omdat bij controles problemen aan het licht kwamen. Zo blijkt een brug van de E313-auto­snelweg in het Antwerpse Deurne “door te buigen.” Andere kampen met betonrot, verroeste bewapening of gevaarlijke water- insijpeling. “Maar nogmaals, we kennen de problemen, nemen de nodige maatregelen, zodat de brug – indien mogelijk – bruikbaar blijft voor het ­autoverkeer.” Intussen wordt bekeken of de brug in kwestie kan worden hersteld of vervangen moet worden door een nieuw exemplaar. “Een nulrisico bestaat niet, maar we doen er alles aan om het risico zo klein mogelijk te maken.”

Een dure zaak?

Een nieuwe brug kost vele miljoenen euro’s. Minister van Mobiliteit Ben Weyts (N-VA) trok het onderhoudsbudget voor wegen om die reden al op van 170 naar 230 miljoen euro. Bovendien veroorzaken herstellingswerken aan een brug over een snelweg of drukke gewestweg onvermijdelijk extreem zware verkeershinder. In Antwerpen heeft Wegen en Verkeer daarom al verschillende keren in één weekend een snelwegbrug afgebroken, om nog hetzelfde weekend een nieuwe brug te plaatsen. De nieuwe brug is dan op voorhand op een paar meter van de ­oude gebouwd. Eens de kapotte brug is afgebroken, wordt de nieuwe met speciale vrachtwagens op haar plaats gemanoeuvreerd.

Hoe komt het dat sommige ­probleembruggen al vele jaren onder “verscherpt toezicht” staan?

De verkeerswisselaar van de E17 met de E40 in Gent staat bijvoorbeeld al sinds 1997 onder “verscherpt toezicht”. Het is een kwestie van budgetten, maar ook van randvoorwaarden, zoals grote infrastructuurwerken die in de onmiddellijke regio van die probleembrug zijn gepland. Dan wordt gewacht tot duidelijk is welke nieuwe wegen worden aangelegd, vooraleer een nieuwe brug wordt gebouwd.

Staan er bij ons bruggen zoals in Genua?

Ja, zegt professor burgerlijke bouwkunde Guido De Roeck (KU Leuven). Maar geen paniek: “Bij ons worden voor dit type van kabelgesteunde bruggen altijd meerdere kabels gebruikt.” Als één kabel dan begin te roesten, vangen de overige kabels het gewicht op.

Verslijten bruggen vandaag sneller dan vroeger?

“Ja. Bruggen worden in principe gebouwd om honderd jaar mee te gaan”, aldus Meekels. “Maar door het veel drukkere én zwaardere verkeer zien we die levenstermijn verlaagd naar 70 tot 80 jaar.” Na die periode heeft de brug een zeer grondige renovatie nodig, of dient ze helemaal te worden vervangen. Voor nieuwe bruggen gelden daarom veel strengere normen, “zowel qua belasting als betonkwaliteit. Daardoor zouden nieuwe bruggen wél opnieuw honderd jaar oud moeten kunnen worden.”

Komt er altijd een nieuwe brug wanneer de oude wordt ­afgekeurd?

Neen. Enkele bruggen voor lokaal verkeer over de E40 zijn bijvoorbeeld de voorbije decennia eerst afgesloten voor autoverkeer wegens veiligheidsproblemen, om nadien gewoon afgebroken te worden, bijvoorbeeld omdat er in de onmiddellijke omgeving nog andere bruggen zijn om de snelweg over te steken. In andere gevallen kan een probleembrug blijven liggen, maar mogen enkel fietsers en voetgangers er nog over.

Hoe stevig zijn bruggen?

Stevig, maar ook niet té stevig, klinkt het bij ingenieurs. Een brug moet altijd een beetje kunnen bewegen om schokken en trillingen op te vangen. Zo gaat het verhaal dat een peloton soldaten niet in gelijke pas over een brug mag marcheren. Een hangbrug zou daardoor ongecontroleerd kunnen beginnen trillen, waarna – in theorie toch – de brug het kan begeven.

Zijn bruggen per definitie uit gewapend beton?

“Ongeveer 80 procent van de Vlaamse bruggen bestaat uit beton, 20 procent uit staal”, aldus het Agentschap Wegen en Verkeer. Er zijn in Vlaanderen ook enkele historische gemetselde bruggen en nog een paar exemplaren uit hout. En sinds kort plaatst Vlaanderen kunststofcomposietbruggen, vooral fietsersbruggen. Die zijn qua productie veel beter voor het milieu, aldus Nederlandse onderzoekers.