Wat moet je doen voor een zorgeloos pensioen?

1. Weet hoeveel je krijgt

Om te weten hoeveel je wettelijk pensioen bedraagt, surf je het best naar mypension.be. “Waarschijnlijk ga je schrikken omdat het bedrag laag zal zijn”, zegt Paepen. In 2015 bedroeg het gemiddeld wettelijk pensioen (bruto maandbedrag): 2.273 euro voor een ambtenaar, 1.180 euro voor een werknemer en 840 euro voor een zelfstandige. Maar staar je daar niet blind op, want er zijn grote individuele verschillen. Hoeveel je krijgt, hangt onder meer af van de duur van je loopbaan en je loon.

2. Vertrouw niet op je wettelijk pensioen

“Hoeveel pensioen je nodig zal hebben, is niet te voorspellen. Het hangt af van meerdere factoren zoals je levensstandaard maar ook hoe oud je zal worden”, zegt Paepen. “Wat wel een zekerheid is, is dat je wettelijk pensioen niet zal volstaan. Bovendien is er geen enkele garantie. De overheid is altijd op zoek naar geld. Zelfs als je ambtenaar bent en dus in principe een heel mooi pensioen zal hebben, kan dat over twintig jaar helemaal anders zijn. Mijn verwachting is dat we op termijn gaan naar hetzelfde wettelijk pensioen voor iedereen.”

3. Liever een mooie groepsverzekering dan een auto

Gelukkig zijn er twee pijlers om het wettelijk pensioen, de eerste pijler, aan te vullen. De tweede pijler is het aanvullend pensioen via beroepsactiviteiten, dat je op basis van een groepsverzekering of pensioenfonds tijdens je loopbaan bij elkaar spaart. “De groepsverzekering is het populairst”, zegt Paepen. “Het is fiscaal aantrekkelijk voor zowel werkgever als werknemer. Als je ergens begint te werken zou je niet alleen moeten vragen naar je salaris, maar zeker ook naar die groepsverzekering, want of je die wel of niet hebt, maakt op je zestigste een enorm verschil. Jongeren onderschatten dat soms, maar als je de keuze hebt tussen een mooie groepsverzekering en een bedrijfswagen moet je altijd voor de eerste optie gaan.” Vaak kan je ervoor kiezen om je aanvullend pensioen in een keer te ontvangen zodra je met pensioen gaat, of in schijfjes per maand. “De opbrengst is afhankelijk van de beurs. Het nadeel is: als de beurs slecht is wanneer je met pensioen gaat, heb je een kleinere spaarpot.” Ook zelfstandigen kunnen een aanvullend pensioen opbouwen met een VAPZ-verzekering (Vrij Aanvullend Pensioen voor Zelfstandigen).

4. Neem cadeaus van de fiscus aan

De derde pensioenpijler is het individuele pensioensparen, wat je kan doen vanaf je achttiende en fiscaal bijzonder interessant is. “Er is een minderheid van de Belgen die niet aan pensioensparen doet en dat is heel onverstandig”, zegt Paepen. “Pensioensparen is immers het eerste wat je moet doen. Als je het maximum van 940 euro per jaar spaart, krijg je – als je belastingen betaalt - het volgende jaar al 30 procent of 282 euro teruggestort. Een cadeau van de fiscus waar geen enkele belegging aan kan tippen.” Stel dat je vanaf je 22ste het jaarlijkse maximum spaart, dan zal je op je 65ste 40.420 euro geïnvesteerd hebben, maar dankzij het fiscale voordeel bedraagt je netto investering niet meer dan 28.294 euro. Door het zomerakkoord wordt dat jaarlijkse maximum opgetrokken tot 1.200 euro met een belastingvermindering van 25 procent.

5. Kies voor het spaarfonds

Bij pensioensparen kun je kiezen voor een pensioenspaarverzekering of een pensioenspaarfonds. “Ik zou altijd voor het spaarfonds gaan, want dat brengt op lange termijn meer op”, zegt Paepen. “Een verzekering geeft meer zekerheid, maar geeft maar 1 à 2 procent rendement per jaar, wat ik totaal niet aantrekkelijk vind. Een spaarfonds bracht de afgelopen dertig jaar gemiddeld 6,5 procent per jaar op, bovenop de 30 procent fiscaal voordeel.” Om een idee te geven: als je vanaf je 25ste jaarlijks het maximum van 940 euro spaart, zal je over 40 jaar netto 26.320 euro neergeteld hebben, maar bij een rentevoet van 5 procent naar verwachting een eindkapitaal van net geen 120.000 euro opgebouwd hebben. Bij een rentevoet van 1,5 procent is het geschatte eindkapitaal ‘slechts’ 51.777 euro.

Het nadeel van pensioensparen is dat je voor je pensioen niet aan je geld kunt, tenzij je een boete betaalt.

6. Begin er op tijd aan

“Des te jonger je begint te sparen voor je pensioen, des te beter. Mensen onderschatten het voordeel van samengesteld rendement op lange termijn”, zegt Paepen. “Stel dat je een pensioenspaarfonds hebt met een rendement van 5 procent per jaar. Als je begint met 100 euro, krijg je het jaar nadien al rendement op 105 euro. Hoe meer tijd je hebt, hoe groter het effect van dat samengestelde rendement. In dertig jaar tijd kun je een bedrag zo verzes- of verzevenvoudigen. Einstein noemde dat niet voor niets het achtste wereldwonder.” Een voorbeeld: stel dat je in het begin van elk jaar 1.000 euro spaart en elk jaar een rendement van 5 procent behaalt, dan bedraagt je spaarpot na twintig jaar 34.719 euro, maar na veertig jaar 126.840 euro. Of nog: iemand die bij hetzelfde rendement enkel de eerste vijftien jaar van zijn loopbaan jaarlijks 1.000 euro spaart en nadien niets meer, beschikt na veertig jaar over 76.726 euro. Iemand die de eerste tien jaar niets opzijzet, maar van het elfde tot het veertigste jaar elk jaar 1.000 euro spaart, moet aan het einde van de rit tevreden zijn met 69.761 euro, hoewel hij dubbel zo lang spaart.

7. Denk aan je levensverzekering

“Levensverzekeringen worden in het kader van langetermijnsparen beschouwd als fiscaal vriendelijke belegging. Een levensverzekering is wel niet te combineren met het fiscale voordeel dat je hebt bij een hypotheeklening om een huis te bouwen of te kopen. Als je slim bent, ga je dus nadat je huis is afbetaald een levensverzekering aan. Als je je hele leven huurt en geen woonbonus hebt, kun je al op jonge leeftijd een levensverzekering afsluiten. Bij je pensioen kun je die pot in een keer opnemen of omzetten in een verzekering die je een maandelijks bedrag uitkeert.” Je krijgt van de fiscus 30 procent terug van je betaalde premie.

8. Investereer in je eigen woning

“Een eigen woning is ook een vorm van pensioensparen. Als je hypotheeklening is afbetaald op je zestigste heb je een kapitaaltje in vastgoed. Bovendien verarm je wellicht wat door je pensioen, maar heb je dan ook minder kosten omdat je geen huur of lening meer moet betalen. Mensen denken vaak dat ze weinig geld hebben voor hun pensioen, maar ze vergeten het kapitaal dat in hun huis zit. Stel dat ze naar het rusthuis moeten, kunnen ze hun eigen huis verkopen of verhuren.”

9. Vergeet de spaarrekening

Alles wat je naast de eerste drie pensioenpijlers en je woning opbouwt, behoort tot de vierde pensioenpijler: spaargeld, kasbons, obligaties… “Een traditionele spaarrekening op de bank is goed om een paar maanden salaris achter de hand te houden, maar brengt niets op. Een spaarrekening voor een kleine baby is een mooie geste, maar besef dat na tien jaar al 2 van de 10 gestorte euro’s zijn opgegeten door de inflatie. Zo verarm je in plaats van rijker te worden”, zegt Paepen.

10. Wees niet bang voor de beurs

Beleggen is dan een interessantere piste, en niet enkel voor de rijken, zegt Paepen. “Bij de meeste banken kun je al beleggen voor enkele tientallen euro’s per maand. Dat wordt dan in een fonds gestopt en gespreid over honderden verschillende aandelen van evenveel bedrijven. Stel dat er eentje failliet gaat, dan is dat nog geen probleem. Risicoloze beleggingen bestaan niet, maar ik merk dat mensen het gevaar heel vaak overschatten. Onbekend maakt onbemind. Daarom is het zinvol om je te informeren over beleggen of een beleggerscursus te volgen.”

Interessante websites: www.kapitalevragen.be, www.abcverzekering.be, www.test-aankoop.be/geld, www.spaargids.be

Pascal Paepen geeft een gratis introductie beleggen op 25/9 en 11/10, telkens om 18.30 uur in Auditorium Thomas More in Geel. Meld je aan via beleggenvooriedereen@hik.be.