Het grote netwerk van Bart De Pauw (dat wel erg stil blijft)

Het najaar van 2008 was het najaar van Loft. Met net geen 1,2 miljoen bezoekers is de film van Eric Van Looy nog steeds de meest succesvolle Vlaamse film ooit. Al was er ook een minder kantje aan: anderhalve maand voor de release van Loft was Bart De Pauw, de scenarist, opgestapt bij Woestijnvis.

Omdat hij de sfeer van de beginjaren miste, zei De Pauw. Omdat het in 2007 uitgelekte contract tussen Woestijnvis en de VRT hem had geleerd hoeveel de openbare omroep voor zijn programma’s betaalde, voegde hij er later aan toe. De kloof met wat hij kreeg was te groot. Dat Wouter Vandenhaute hem eerder had gezegd dat het financieel niet mogelijk was wat extra te betalen aan zijn schoonmoeder, die meespeelde in Het geslacht De Pauw, kon er helemaal niet in. Op een vergadering daarover met de Woestijnvissers had De Pauw er opeens genoeg van, zei Jan Eelen eind augustus daarover in Humo. “Bart is toen vertrokken: ‘Kust mijn gat, ik ben hier weg.’”

Het is maar een deel van het verhaal, zeggen verschillende bronnen nu. Op de set van Loft was het in het voorjaar van 2008 fout gelopen toen De Pauw een medewerkster continu had lastiggevallen en geïntimideerd. “Wouter Vandenhaute heeft Bart toen samen met zijn vrouw bij hem ontboden”, zeggen twee topfiguren uit de Vlaamse tv-wereld. “Vandenhaute heeft hem de duidelijke boodschap gegeven dat zijn gedrag problematisch was en dat het moest stoppen”, bevestigt een ex-Woestijnvisser. 

De vergadering had echter niet het gewenste effect. De Pauw en vooral zijn vrouw stapten boos op met de melding nooit meer voor Woestijnvis of Vandenhaute te willen werken. Het gelekte contract had al voor een vertrouwensbreuk gezorgd en dit kon er niet meer bij. Een tijdje daarna kwam het nieuws van De Pauws vertrek bij Woestijnvis. “Het vrouwenverhaal speelde daar een rol in”, bevestigt een vooraanstaande getuige. “Voor De Pauw was dat een nieuwe bevestiging dat hij niet naar waarde werd geschat binnen Woestijnvis, iets wat volgens hem ook al uit het gelekte VRT-contract bleek.” 

CD&V-reactie

Over naar vorige week donderdag, en het eerste filmpje dat De Pauw online zette in een poging om de VRT de loef af te steken in het nieuws over zijn vertrek. “Ik hoop dat mijn collega’s ook kunnen getuigen dat de samenwerking met mij altijd aangenaam en professioneel was.”

Alleen bleef het de voorbije week opvallend stil. Tom Lenaerts, collega en vriend sinds vele jaren, reageerde vrijdag als een van de eersten. Al zei hij eigenlijk weinig: zowel de VRT als De Pauw konden steun en begrip vinden in de boodschap. “Een CD&V-reactie”, omschrijft een tv-maker het.

De vrouwelijke personeelsleden van Koeken Troef!, het productiehuis van De Pauw, namen openlijker de verdediging van hun baas op. Ook Marc Van Eeghem, Tine Embrechts en Jan Verheyen braken een lans voor De Pauw. Niet de kleppers die je zou verwachten, en ook niet altijd met de sterkste verdediging, zoals de woordvoerder van De ideale wereld treffend schertste. “Wat krijg je als de echte BV’s er niet op in gaan? Jan Verheyen die zijn mening mag geven. Dat is nog het grootste drama.”

Maar de Woestijnvis-bazen en de topcreatievelingen daar? Daar houdt men al een week de lippen op elkaar en wil men bevestigen noch ontkennen. En de grote namen en belangrijke tv-makers als Tom Waes, Erik Van Looy, Michiel Devlieger of de mannen van de Neveneffecten die al vaak met hem samengewerkt hebben? Niemand voelde zich geroepen gehoor te geven aan de oproep van De Pauw en hem publiekelijk te steunen. Niemand wilde zich in het publieke debat mengen. “Ze willen niet mee in het bad getrokken worden”, zegt een tv-directeur. “Bovendien valt niemand steil achterover: men kent Bart en door alle verhalen die de voorbije week naar buiten sijpelden, wist men al snel dat dit klopte.”

Netwerk

Het gebrek aan openlijke steun is opmerkelijk omdat De Pauw een van de tv-makers is met de grootste netwerken in de Vlaamse tv-wereld. Ooit begonnen als figurant bij Meester, hij begint weer, groeide hij in geen tijd uit tot een van de creatiefste, beste en populairste tv-makers van Vlaanderen. Met dank aan programma’s als Buiten de zone en Schalkse ruiters, Het geslacht De Pauw en De mol.

Het netwerk is grotendeels terug te brengen tot Woestijnvis, al wordt de kern al vroeger gelegd, wanneer hij in 1996 samen met Tom Lenaerts voor de VRT Schalkse ruiters maakte. Achter de schermen werkten ook Michiel Devlieger en Michel Vanhove aan dat programma mee. Na het succes van Schalkse ruiters stapt het viertal samen over naar het toen pas opgerichte Woestijnvis, waar ze De mol bedachten.

“Die vier zijn nog altijd nauw met elkaar verbonden", zegt een tv-maker. “Ze komen nog af en toe samen en ook toen VIER De mol opnieuw wou maken hebben ze met elkaar afgestemd. De band tussen die vier lijkt me onverbrekelijk.” "Al speelt er een rare dynamiek tussen hen”, vult een bron aan. “Tom en Bart zijn de beste vrienden, maar de onderlinge verhoudingen met de andere twee kunnen wel eens wisselen. Ze kunnen ook hard clashen en heel jaloers zijn op elkaar.”  

Nadat De Pauw vertrok bij Woestijnvis stond hij de eerste jaren wat op een eiland met Koeken Troef!, zijn nieuwe productiehuis, waarmee hij snel voor de VRT kon werken. Alles draaide nog om Woestijnvis, dat oppermachtig bleef in het Vlaamse tv-land. Pas toen Woestijnvis zich in het SBS-avontuur stortte, veranderde alles. VIER sloeg niet aan en vele Woestijnvissers volgden het voorbeeld van De Pauw.

Lijnen

Tom Lenaerts richtte met Panenka, net als De Pauw, een eigen productiehuis op, terwijl Michel Vanhove – onbekend maar achter de schermen een spilfiguur binnen Woestijnvis – naar De Chinezen verkaste. Dat productiehuis was opgericht door drie voormalige Woestijnvissers, onder wie Arnout Hauben. Die had De Pauw goed leren kennen bij Het geslacht De Pauw. Aan datzelfde programma werkte ook Annick Bongers mee, die nu programmadirecteur is bij SBS Belgium (VIER, VIJF, ZES).

En zo zijn er nog flink wat lijnen te trekken. Naar Olivier Goris bijvoorbeeld, jarenlang programmadirecteur bij Woestijnvis en als netmanager van Eén dus ook een beetje de ex-opdrachtgever van De Pauw en Koeken Troef!. Of naar Tom Waes, een jeugdvriend van Tom Lenaerts die door De Pauw gelanceerd werd in Het geslacht De Pauw. Ook hun band is gebleven.

Is het dat grote netwerk waar de slachtoffers impliciet naar verwijzen als ze het hebben over de schrik om iets te ondernemen of te getuigen, de schrik dat hun carrière zo gekraakt zou worden? Een old boys-netwerk – vrouwen zijn de uitzondering – die elkaar steunen, contracten geven en helpen waar nodig? Met enkele telefoontjes heeft De Pauw de halve tv-wereld ingelicht en kan hij een carrière maken of kraken.

Ons kent ons

“Zo werkt het niet”, zegt een ervaren tv-maker. “Een netwerk wordt niet gebruikt om carrières van medewerkers te fnuiken.” “Veel van die mannen zitten nu wel op strategisch belangrijke plaatsen, maar ik kan niet geloven dat ze voor zulke dingen de telefoon pakken”, zegt ook een andere bron.

Ook Mieke Berendsen, de ex-directeur televisie bij de VRT die De Pauw en zijn pas opgerichte productiehuis in 2008 bij de openbare omroep binnenloodste, gelooft niet dat het uitgebreide netwerk van De Pauw er mee voor zorgde dat zijn slachtoffers er zo lang het zwijgen toe deden. “Natuurlijk is de tv-wereld een sector waar iedereen elkaar kent, maar is dat in gelijk welke andere sector dan zo anders? Naar mijn ervaring spelen connecties en de mensen die je kent in de televisiewereld net een kleinere rol dan in andere sectoren. Het is een creatieve sector waar je met talent het verschil maakt. En dus kies je voor de beste mensen, niet diegene waarmee je het het best kan vinden.”

Klopt, geven ook andere tv-makers aan die liever anoniem blijven. “Er valt veel terug te brengen tot Woestijnvissers die nu overal verspreid zitten. Maar dat gaat ook om goede mensen. Wat doe je als je voor een programma een goede regisseur of redacteur zoekt? Je contacteert mensen met wie je goed samengewerkt hebt en met wie je een vertrouwensband hebt.”

“Je weet waar die mensen voor staan”, zegt ook Annick Bongers, de programmadirecteur van VIER, VIJF en ZES. “Je weet wat ze kunnen en je kan beter inschatten hoe het uiteindelijke resultaat eruit zal zien. Het maakt de gesprekken over programma-ideeën gewoon makkelijker. Je weet op voorhand dat je hetzelfde vertrekpunt hebt.”

De oude banden betekenen volgens Bongers niet dat een ex-collega als Bart De Pauw met een voorsprong tegenover de concurrentie aan een pitch begint. “Alles staat of valt met het idee. Ook Bart De Pauw zal een slecht idee niet verkocht krijgen.”

Groot talent

Net geen tien jaar na dato blijft Berendsen hoe dan ook ook achter haar keuze staan om De Pauw bij de VRT binnen te halen. “Samen met Tom was hij toen met voorsprong de populairste televisiemaker van het land. Op dat moment wou iedereen hen binnenhalen. En als je het lijstje programma’s bekijkt die hij voor de openbare omroep heeft gemaakt en de cijfers die die haalden moet je wel concluderen dat hem binnenhalen destijds een goede beslissing was. Ondanks wat er nu gebeurd is, kan je er niet om heen dat Bart, qua televisiemaken, een groot talent is. Maar had ik toen geweten wat ik nu weet, dan waren de zaken helemaal anders gelopen. Maar niemand heeft mij destijds gewaarschuwd voor de reputatie van Bart.”