Dave Sinardet: "De pers is niet kritisch genoeg voor de N-VA"

"Ik ben twee jaar geleden, op vraag van Antwerp Pride Magazine, in gesprek gegaan met Bart De Wever", zegt Dave Sinardet, Antwerpenaar en professor politieke wetenschappen aan de VUB. "We hadden het onder meer over de mensen die hun land ontvluchten omwille van hun seksuele geaardheid. Ik legde hem toen voor dat hij vaak heel kritisch is tegenover de moslimgemeenschap als het op de verlichtingswaarden aankomt, maar niet tegenover de joodse. Het probleem van homofobie is minstens even groot in de joodse gemeenschap, maar daar maakte hij minder problemen van."

De uitspraak van de Antwerpse burgemeester en N-VA-voorzitter in De Zondag gisteren, dat joden conflicten vermijden en daarin verschillen van moslims, verbaast Sinardet dan ook niet. "Hij is nog altijd niet consequent. Volgens het N-VA-discours moet iedereen die hier woont zich integreren, onze normen en waarden respecteren. Onlangs klaagde hij de segregatie in Antwerpen aan en vond hij het erg dat sommige moslims een parallelle samenleving vormen. Uit dat interview met De Zondag blijkt nu dat hij dat bij de joden geen probleem vindt. Ze leven op zichzelf, en dat vindt hij prima."

Vanwaar die twee maten en gewichten?

"Er is duidelijk een breed draagvlak voor harde standpunten over de islam en moslims. De N-VA speelt daarop in, om concurrentieel te blijven met Vlaams Belang. Dat draagvlak bestaat niet voor kritiek op de joodse gemeenschap. Daar heeft hij wel een punt: die mensen leven op zichzelf, bijna niemand ergert zich daaraan."

De contradictie is wel opvallend.

"Absoluut. Nu denk ik ook wel dat De Wever zich geen verkeerd woord over de joden kan permitteren. Gelet op de historische wortels van zijn partij, zou hij daarmee tot ver buiten de landsgrenzen het nodige rumoer veroorzaken."

U bedoelt: gelet op de Vlaams-nationalistische collaboratie met het naziregime.

"Inderdaad. De N-VA heeft moeite moeten doen om op dat vlak haar imago wat bij te spijkeren. Vandaag luistert de partij erg goed naar de vertegenwoordigers van de joodse gemeenschap in Antwerpen. Dat deed het stadsbestuur vroeger ook al, trouwens."

Maar de joodse gemeenschap worstelt dus met onze waarden en normen. In een interview met deze krant gaf Michaël Freilich, hoofdredacteur van Joods Actueel, dat onlangs toe: homoseksualiteit wordt in zijn gemeenschap niet aanvaard.

"Inderdaad. Vreselijk. En onaanvaardbaar in een land als België. In onze samenleving moet iedereen zijn seksuele geaardheid tot volle ontplooiing kunnen laten komen. Iedereen die hier leeft, moeten wij dat recht geven. Dus moeten we kritiek hebben op alle gemeenschappen die individuen dat recht ontzeggen. Op de joodse gemeenschap, maar ook op de islamitische gemeenschap. Ik vind het erg dat sommige vertegenwoordigers van de holebigemeenschap dat probleem nog altijd minimaliseren."

Beschouwt u zichzelf als een stem van de holebigemeenschap?

"Ik heb het altijd belangrijk gevonden om open te zijn over mijn homoseksualiteit. Ik vind dat bijna een plicht van publieke personen. De emancipatie is nog niet voltooid."

Er zitten nog BV's in de kast.

"En ik betreur dat. Ik moedig alle bekende homo's aan om zich te outen. Maar goed, als mensen om welke reden dan ook niet klaar zijn om ervoor uit te komen, respecteer ik dat ook. Op dat punt ben ik een liberaal, die de individuele vrijheid koestert."

U bent zo liberaal dat u Bart Tommelein, de liberale Vlaamse vicepremier, onlangs in De afspraak moest uitleggen dat een echte liberaal erfbelasting verkiest boven belasting op arbeid. Is dat niet tragisch, dat een politicoloog een politicus diens eigen ideologie moet uitleggen?

"Ik vrees dat dat niet nieuw is. Partijen proberen de kiezer te behagen en dat doen ze graag door de belastingen te verlagen. Alleen is het inderdaad een boeiende vraag met welke belasting je dat het beste doet. Een liberaal zou de belasting op arbeid verlagen, eerder dan die op erfenissen."

Zouden Tommelein en zijn voorzitter Gwendolyn Rutten dat weten? Negeren ze hun ideologie om de kiezer te behagen, of kennen ze hun ideologie gewoon niet?

"Ik denk dat niet elke politicus even goed de klassiekers van zijn of haar eigen ideologie kent. Ze doen daar te weinig moeite voor, omdat ze toch vastzitten in een partijpolitieke logica. Dat zie je ook bij de groenen: het debat over bedrijfswagens is gefundenes Fressen voor hen, maar Groen durfde daar jarenlang geen belangrijk punt van te maken."

U deed dat drie jaar geleden wel heel krachtig, in een column in De Tijd. Wat vindt u van de oplossing die de federale regering nu heeft gevonden?

"Het zijn kleine stapjes vooruit, maar men raakt niet aan de essentie van het probleem, de fiscale stimulering van salariswagens. De overheid blijft het goedkoper maken om mensen in 'auto' te betalen dan in euro. Dat zou ik op termijn volledig afschaffen, samen met alle vormen van cheques, om de lasten op arbeid te kunnen verlagen. Dus ik ben geen fan van het mobiliteitsbudget dat de federale regering invoert: dat is gewoon extra complexe koterij bovenop een systeem dat niet deugt."

Wat vindt u van de andere optie: cash-for-cars?

"Dat is in principe al beter. Het is ook liberaler, omdat mensen zo zelf kunnen beslissen waaraan ze hun geld besteden. Mensen worden ook niet uitbetaald in meubels, of in fototoestellen, of in hoeden. Alleen is de optie cash-for-cars onaantrekkelijk, omdat het bedrag dat je voor een auto krijgt kleiner is dan de waarde die zo'n auto vertegenwoordigt."

Hoe staat de federale regering er voorts voor?

"Niet zo goed. An sich was ik een voorstander van deze formule. In een federaal land is het niet nodig om te streven naar een meerderheid in elke taalgroep. Doordat er een centrumrechtse regering kon worden gevormd, leek een coherenter beleid mogelijk. De vier partijen in deze regering zitten ideologisch op één lijn, zo leek het."

Maar dat blijkt ook niet te kloppen.

"Nee. Er werd ons vier jaar geleden voorgespiegeld dat de PS hét grote probleem was in dit land. De Vlaamse grondstroom was het zogezegd min of meer eens over het beleid, alleen die Waalse socialisten lagen dwars. Deze federale regering heeft duidelijk het failliet van die redenering aangetoond. De links-rechtsstrijd woedt ook daar constant. Denk aan de vermogensbelasting: CD&V heeft die totaal niet binnengehaald, maar wel jarenlang proberen doorduwen met allerlei blokkeringen tot gevolg."

Zal er straks nog iets overblijven van CD&V?

"Goede vraag. Die partij dreigt echt tussen twee stoelen te vallen. En vicepremier Kris Peeters is de belichameling van die spreidstand. Vroeger was hij de CEO van Vlaanderen, met de steun van Voka en de werkgevers, vandaag moet hij de ACV-man in de regering spelen."

Zal Kris Peeters als lijsttrekker in Antwerpen iets kunnen doen voor zijn partij?

"Dat Kris Peeters naar Antwerpen verhuisde, was het mooiste cadeau dat Bart De Wever zich kon dromen. De grootste bedreiging voor De Wever is dat zijn coalitie met CD&V en Open Vld haar meerderheid verliest. Hij heeft die meerderheid kunnen vormen dankzij de vijf zetels van CD&V. En die heeft CD&V kunnen behalen omdat ze in 2012 één lijst had gevormd met de socialisten van Patrick Janssens. Als CD&V apart was opgekomen, had ze wellicht maar twee zetels gehaald. Dan had De Wever deze meerderheid niet."

De Wever heeft zijn meerderheid te danken aan een ideetje van Patrick Janssens?
"Dat is zo. En als CD&V zonder Kris Peeters naar de gemeenteraadsverkiezingen zou trekken dit najaar, zou de partij misschien ook maar twee zetels halen. Kortom, het is dankzij Kris Peeters dat De Wever een kans heeft dat zijn coalitie standhoudt."

Wat als hij zijn meerderheid verliest, en ook links geen meerderheid heeft?

"Dan komt ook Groen in de problemen. Stel u voor: in december is er nog altijd geen bestuur. Met Vlaams Belang, PvdA en sp.a kan De Wever niet onderhandelen. Als hij een extra partij nodig heeft voor een meerderheid, dan zal hij bij Groen aankloppen. En de druk op Groen zal groot zijn om mee te doen, in het belang van de stad. In die zin was Samen een beschermingsmiddel voor Groen, een soort politiek condoom."

Wat moeten de socialisten in Antwerpen doen?

"Daar zijn ze nog niet uit. Heel wat Antwerpse afdelingen van politieke partijen hebben een traditie van verzet tegen de nationale leiding, dus dat wordt nog spannend."

Tom Meeuws, die zich al twee keer in eigen voet schoot, heeft dus nog een kans om het te halen als sp.a-lijsttrekker?

"Hij is niet totaal kansloos. Nationaal voorzitter John Crombez zou liever hebben dat Jinnih Beels de lijst trekt, maar daar zou de lokale afdeling dus een stokje voor kunnen steken."

Heeft Crombez zijn partij dit weekend opnieuw op de kaart gezet?

"De nadruk die sp.a op zorg legt, lijkt me wel een goede keuze. Ik heb nooit begrepen waarom over dat thema nooit grote debatten worden gevoerd."

Omdat het altijd over de hoofddoek gaat. En over joden en moslims.

"Dat is een deel van de verklaring. Maar een thema als belastingen is ook veel meer emotioneel geladen dan zorg. Wat raar is. Het lijkt me fijn als mensen 20 euro netto per maand meer verdienen, maar als je gehandicapt kind op een wachtlijst staat, of je ouders in een rusthuis onmenselijk worden behandeld, dan schiet je met die 20 euro niets op. Ik vind het een prima onderwerp voor de sp.a."

Laat links zich te hard meeslepen in identiteitsdebatten?

"Dat is voor een stuk zo. Maar mensen zijn nu eenmaal begaan met die identiteit, dus links moet zich ook in dat debat laten gelden. Toen Steve Stevaert sp.a-voorzitter was, had hij de strategie om niet aan dat debat mee te doen. Maar toen was dat haalbaar omdat Stevaert in het midden van het debat stond, en de toon kon zetten."

Hij was de Bart De Wever van zijn tijd.

"Absoluut. Vandaag moet de sp.a mee in het identiteitsdebat."

Zijn ze daar al uit?

"Ik denk het niet. Aanvankelijk leek Crombez de oude lijn van socioloog Mark Elchardus te zullen volgen, die ook Louis Tobback in de jaren 90 volgde. Maar Crombez kreeg intern tegenwind. An sich zou het voor de linkerkant niet slecht zijn mocht Groen zich progressief oriënteren op de culturele as, en de sp.a wat flinkser. Er bestaat een publiek voor een partij die sociaal-economisch links is en cultureel wat rechtser. Dat publiek probeerde Bart De Wever aan te boren met zijn opiniestuk in uw krant onlangs, over de keuze tussen welvaartsstaat en open grenzen."

Het opiniestuk waarin hij filosofe Hannah Arendt verkeerd interpreteerde.

"Dat viel mij ook op, inderdaad."

Is De Wever niet aan het bezwijken onder al die intellectuele missers? Vorige week kreeg hij een tik op de vingers van historici, omdat hij had gezegd dat de Romeinen de snel-Belgwet een stompzinnigheid zouden hebben gevonden.

"Rare redenering. Je vraagt je toch ook niet af wat de Azteken van ons mobiliteitsbeleid zouden hebben gevonden hebben? Los daarvan moet je inderdaad vaststellen dat de politicus en de intellectueel moeilijk met elkaar te verzoenen zijn. En dat De Wever zich dat wel kan permitteren. Hij is momenteel blijkbaar untouchable, zoals Stevaert vroeger."

Is de pers te mild voor hem?

"De pers is niet kritisch genoeg voor de N-VA. Denk aan die handgranaten die onlangs in Antwerpen zijn ontploft. Als dat in Brussel zou gebeuren, stond het een week lang op alle Vlaamse voorpagina's. Luckas Vander Taelen zou elke dag op televisie komen om het Brussels beleid aan te klagen en minister van Binnenlandse zaken Jan Jambon zou zeggen dat het onaanvaardbaar is en dat Brussel moet worden opgekuist. Als het in Antwerpen gebeurt, hoor je er bijna niets over."

Pijnlijk voor de Vlaamse media, toch?

"Ter verdediging van Vlaamse journalisten moet ik daar misschien aan toevoegen dat het niet per se aan hen ligt, maar aan het systeem. De partij die de macht heeft, staat sterk in relatie tot de pers. Dat was met Stevaert vroeger ook het geval. Hij heeft pas de terugslag gekregen toen hij zijn macht kwijt was."

Er staat Bart De Wever nog iets te wachten.

"Ik hoop dat de pers hem nooit behandelt zoals die dat op het einde met Stevaert heeft gedaan. Dat wens je niemand toe."