Waarom Marokko zo onverwacht besloten heeft om de dienstplicht weer in te voeren
Onverwacht presenteerde koning Mohammed een plan om jongeren verplicht in het leger te laten dienen. Bestraft hij zo demonstranten of is het tegen de jeugdwerkloosheid?
De Marokkaanse regering heeft plotseling besloten de militaire dienstplicht na twaalf jaar afwezigheid opnieuw te introduceren. Binnenkort moeten mannen en vrouwen tussen de 19 en 25 jaar verplicht twaalf maanden het leger in, zei een woordvoerder van het koninklijk paleis.
Lees ook: "Fikry", zei de koning van Marokko, "het wordt tijd dat je iets doet voor je land"
Veel details zijn nog niet bekend. Zo is het nog onduidelijk of de dienstplicht ook geldt voor Nederlandse Marokkanen met een dubbele nationaliteit. In sommige gevallen is het wel mogelijk een voorlopige of definitieve vrijstelling te krijgen. Zo hoeven studenten pas na het afronden van hun studie het leger in. Mensen met een handicap en kostwinners kunnen onder bepaalde omstandigheden helemaal onder de dienstplicht uitkomen.
De ministerraad, voorgezeten door koning Mohammed VI, heeft het wetsontwerp al goedgekeurd. In oktober dit jaar moet het parlement zich nog over het voorstel buigen.
Critici denken echter dat dit te maken heeft met de recente onrust in de armste gebieden van het land
Naast de militaire training zal er ook aandacht zijn voor zaken die verder gaan dan alleen wapenbeheersing. De dienstplicht is bedoeld om jongeren meer bij te brengen over de rechten en verantwoordelijkheden van het burgerschap. Het aanwakkeren van patriottisme onder de jeugd is een ander belangrijk element, aldus het wetsvoorstel.
Critici denken echter dat dit te maken heeft met de recente onrust in de armste gebieden van het land, zoals het noordelijk gelegen Rif-gebied en de oostelijke stad Jerada. Vooral jongeren protesteerden daar tegen de slechte sociale en economische omstandigheden. Hernieuwde dienstplicht moet de loyaliteit jegens de staat versterken en zo de demonstraties doen afnemen, luidt de kritiek.
De nieuwe plannen kunnen ook te maken hebben met de hoge jeugdwerkloosheid in het land. Na de ministerraad waarin het besluit viel hield koning Mohammed maandagavond een tv-toespraak, waarin hij de regering opriep meer te doen om de werkloosheid aan te pakken en het onderwijs te verbeteren. “We kunnen niet toestaan dat ons onderwijssysteem groepen werklozen blijft afleveren”, zei Mohammed.
Op sociale media reageren sommige jongeren verontwaardigd. Zij zijn bang dat de regering hen wil veranderen in gehersenspoelde patriotten. Ze vragen zich af waarom het aanleren van burgerschap geen onderdeel is van het onderwijs, in plaats van het leger. Ook rijst de vraag wat het plan betekent voor de staatsbegroting.
Dubbele nationaliteit
Het is nog niet duidelijk of Marokko het voorbeeld volgt van Turkije, dat staatsburgers ook de dienstplicht oplegt als ze een tweede nationaliteit hebben. Nederlands-Turkse mannen – dus geen vrouwen – moeten vanaf hun twintigste jaar verplicht vijftien maanden het leger in. Zij komen tot hun negenendertigste in aanmerking voor uitstel en kunnen de dienstplicht zelfs afkopen. Voorheen kostte dat ruim 5000 euro, nu nog ‘maar’ 1000.
Wie de dienstplicht niet heeft afgekocht of afgerond, mag maximaal maar zes maanden per jaar in Turkije verblijven. Wat betekent het Marokkaanse plan voor onze kinderen? Geldt het ook voor Marokkanen in het buitenland en zal de dienstplicht af te kopen zijn? Dat zijn volgens het Rotterdamse oud-raadslid Fouad El Haji de vragen waar de meeste Marokkaanse Nederlanders mee zitten.
Hij keek naar een vertaling van het wetsvoorstel. “Dat maakt alleen een uitzondering voor mensen met een handicap of mensen die kostwinnaar zijn. Studenten zijn vrijgesteld, maar iemand kan na zijn studie te allen tijde worden opgeroepen.” De timing van de wetspresentatie, een dag voor het offerfeest, noemt El Haji precair. “Het is een van de belangrijkste dagen in de islamitische wereld. Dit riekt naar paniekvoetbal.”