Moeten we nu echt opnieuw tegen kernwapens betogen?

9 december 1979. Grijsheid die niets loslaat, die daar hangt, onverzettelijk, onverschillig, niet te peilen. Zo herinneren wij ons de lucht die dag. Dan begint het te regenen, gestaag, dreinend. De stoet zet zich in beweging. Een eindeloze rij zoals we nooit eerder zagen. Onder de grijze Brusselse hemel. We liepen daar met meer dan vijftigduizend, op de allereerste betoging tegen de plannen van de NAVO om 48 Amerikaanse kernraketten te installeren in België. 

Het was een mooie affiche waarmee deze betoging werd aangekondigd. Een panoramisch beeld van de Europese hoofdstad waarboven zich een weidse hemel uitstrekte waarin een gigantische bom dreef. Het was vooral die dreigende bom boven een alledaagse stad die bijbleef. 

Wij wachtten met in elkaar gestrengelde handen, geduldig, tot de wriemelende massa in beweging kwam. We voelden een verbondenheid die dieper doorsijpelde dan de regen die ons bij elkaar deed schuilen. Nu en dan riepen we mee. Opdat we hoorden hoe onze woorden opgingen in het grote koor, een Grieks drama waardig, dat zijn stem verhief.

Florennes

De jaren hierna zouden de betogingen tegen atoomwapens veel groter worden, tot het nooit meer geziene aantal van vierhonderdduizend mensen die op 23 oktober 1983 ‘neen’ riepen tegen de kernwapenwaanzin. 

Het protest werd versterkt door geweldloze actiekampen aan en op de militaire basis van Florennes waar de kernraketten werden geïnstalleerd en waarbij we met acties van burgerlijke ongehoorzaamheid in de weg gingen staan, honderden werden in de cel gestopt of wekenlang in voorhechtenis genomen in de gevangenissen van Lantin of Namen. Mensen met een gewone job, leerkrachten, bedienden, ingenieurs, geen relschoppers.

Vazal

Wie die jaren heeft meegemaakt, weet dat het de hele bevolking aangreep. Ze vormden een decennium van extreme volksberoering omdat beide grootmachten dreigden een nieuwe overtreffende stap in een waanzinnige nucleaire wapenwedloop te zetten. Leven onder de dreiging van kernwapens wierp een reële schaduw over het dagelijkse leven, overal werd erover gesproken, in kerken en lokalen hingen affiches, de enen waren voor, de anderen tegen, er viel nauwelijks aan te ontkomen. De buitenlandpolitiek werd in de dorpsstraat bediscussieerd en de Wetstraat kwam er bekaaid vanaf. 

Onze politici bleken hardleers. De eerste twintig kernraketten waren op 16 maart 1985 vanuit de VS onderweg naar Florennes nog voor ons parlement daarvoor toestemming gaf. Zelden heeft een regering zich zo de vazal van de VS getoond.

Het was dan ook een vreemde opluchting die we ervoeren toen in 1987 het INF-ontwapeningsakkoord werd ondertekend waarbij voor het eerst in de geschiedenis het mondiale kernwapenarsenaal zou worden verminderd. Als onderdeel van het akkoord werden de kernraketten in Florennes weggehaald. (Vergis u niet, de Amerikaanse kernbommen in Kleine Brogel liggen er nog steeds.)

Vijandsdenken

Vandaag verklaart President Trump het INF-verdrag te willen opzeggen. Dat is niet om moedeloos, maar om woedend van te worden. De eerste gevolgen zullen voor Europa zijn. Vermits het gaat om kernraketten van de middellange afstand is Europa het eerste doelwit bij een Russische aanval. In die oorlogretoriek is het logisch dat er opnieuw kernraketten in Europa worden geplaatst. Dat wordt meteen een argument om de NAVO te versterken en te eisen dat de Europese bondgenoten hun defensie-uitgaven verhogen. De wapenindustrie wrijft zich alvast in de handen.

Gaan we terug naar het tijdperk van het koude vijandsdenken? Tonen de uitspraken van Trump niet net aan dat het belangrijker is om via wapenverdragen te komen tot een volledige nucleaire ontwapening in plaats van zoals België een goede NAVO-discipel te willen zijn? 

Dus, Belgische regering, laat vallen die aankoop van nieuwe gevechtsvliegtuigen die atoombommen kunnen droppen en zet in op nucleaire ontwapening. Of moeten we echt opnieuw met zovelen geweldloos actievoeren vooraleer onze beleidsmakers tot bezinning komen?