Jobs genoeg voor laag- en hooggeschoolden, wie daartussen valt heeft pech
Hooggeschoolden hebben de jobs voor het uitkiezen. Ook laaggeschoolden zien de vacatures toenemen. Maar middengeschoolden, die een diploma middelbaar onderwijs hebben, zijn daarvan de dupe: naar hen is er minder vraag.
De economie draait weer op volle toeren, de krapte op de arbeidsmarkt neemt toe. Werkgevers hebben het steeds moeilijker om hun vacatures in te vullen. Maar niet elk diploma is daarbij gelijk voor de wet. Vooral middengeschoolden, werkzoekenden die een diploma middelbaar onderwijs hebben, vinden moeilijker een baan op hun niveau.
Diploma’s gevraagd
Het zijn vooral de hooggeschoolden om wie de bedrijven strijden. In 33 procent van de jobadvertenties die eind januari bij de VDAB openstonden, zijn de bedrijven op zoek naar iemand met een hoger diploma. Nochtans heeft maar 18 procent van de werkzoekenden dat. Veertien jaar geleden vroeg nog maar een vijfde van de bedrijven om een hooggeschoold profiel. Er zijn dan wel steeds meer mensen met een hoger diploma, maar het aanbod kan de vraag niet volgen.
Het aandeel vacatures dat op laaggeschoolden mikt, bijvoorbeeld in de horeca en de bouw, blijft dan weer stabiel. Maar naar middengeschoolden is er veel minder vraag. Waar in 2004 nog 36 procent van de vacatures voor dat profiel bestemd was, is dat nu gedaald tot 24 procent. Terwijl 35 procent van de werkzoekenden dat profiel heeft. Voor hen zijn er minder jobs op niveau te vinden.
Extra opleiding
“Er zijn meerdere oorzaken, maar een belangrijke is de digitalisering”, zegt Emilie Rademakers, die aan de KU Leuven de evolutie onderzoekt. “Typische voorbeelden zijn bankbedienden, maar ook mensen die bandwerk doen in fabrieken, of eenvoudige boekhoudkundige taken uitvoeren. Dat zijn niet de laagstgeschoolden, maar hun vaardigheden zijn minder in trek. Het zijn routinecompetenties die makkelijk in computercodes te schrijven zijn.”
Rademakers denkt dat de evolutie zal leiden tot hogere lonen voor hooggeschoolden, maar dat ook training en opleiding aan belang zullen winnen, als blijkt dat de gewenste profielen er gewoon niet meer zijn. “Dat zal nodig zijn om de mismatch aan te pakken. Het idee dat je van school komt en met die competenties veertig jaar aan de bak blijft, daar moeten we van af.”
Ook in de rest van West-Europa en de VS krijgen de middengeschoolden het moeilijk. De vraag is of zij de laaggeschoolden zullen verdringen door in die jobvijver te gaan vissen. “Dat zal deels zo zijn, maar een deel zal ook naar de werkloosheid gaan, vervroegd met pensioen gaan of de arbeidsmarkt verlaten. Wie twintig jaar in een bankkantoor heeft gewerkt, zal niet plots naar horecajobs gaan kijken.”
