Man die sperma doneerde voor wetenschappelijke studie blijkt plots donorvader: "Bang dat er nog veel kinderen gaan volgen"
Een 71-jarige man uit Luik die als student sperma doneerde voor wetenschappelijk onderzoek, heeft ontdekt dat hij zeker 2 donorkinderen heeft. Zijn biologische zoon nam contact met hem op na een onverwachte match via de DNA-databank van MyHeritage. Het is niet de eerste keer dat de VUB-professor die het 'onderzoek' begeleidde, in opspraak komt.
De man die ongewild donor werd, kreeg een aantal jaar geleden van zijn vrouw een commerciële DNA-test via MyHeritage cadeau, maar daar kwam onverwachts 1 grote DNA-match uit. In eerste instantie dacht hij dat het om een liefdeskind uit een vroegere relatie zou gaan, maar toen kwam er ook een 2e match.
MyHeritage
Als je je registreert via internationale commerciële DNA-databanken zoals MyHeritage, wordt je DNA-profiel vergeleken met DNA-profielen van andere gebruikers. Heb je DNA gemeenschappelijk met iemand, dan leidt dit tot een DNA-match. Hoe groter de DNA-match, hoe dichter deze persoon genetisch met jou verwant is.
Die 2e persoon, met schuilnaam Tom, registreerde zich bij de databank omdat hij op zoek was naar zijn biologische vader. Hij zocht contact en liet weten dat hij een donorkind is. Toen de 71-jarige man dat hoorde en de naam van arts Robert Schoysman in het bericht van Tom las, vielen de puzzelstukjes voor de onvrijwillige donor in elkaar.
De man reageerde voorlopig niet, waardoor Tom aan Steph Raeymaekers van VZW Donorkinderen vroeg om contact te zoeken met zijn biologische vader. Dat lukte haar wel en de donor vertelde haar hoe het verhaal in elkaar zit.
Wekelijks sperma doneren
"Hij is erg bang dat de 2 kinderen die hij nu heeft gevonden, nog maar het topje van de ijsberg zullen zijn", zegt Raeymaekers. "Hij vertelde mij namelijk dat hij tussen 1974 en 1979, toen hij aan de VUB studeerde, 5 jaar lang en 4 keer per maand zaad doneerde." De donor nam deel aan een wetenschappelijke studie over mannelijke vruchtbaarheid van VUB-professor Robert Schoysman.
De man doneerde nooit met de kennis dat er nalatenschap uit zou voorkomen
"Hij dacht dat hij iets aan de wetenschap bijbracht en kreeg er wat geld voor, maar hij doneerde nooit met de kennis dat er nalatenschap uit zou voorkomen", gaat Raeymaekers verder. "Dat hij nu moet vaststellen dat tegen zijn wil en zonder enige kennisgave mensen met zijn sperma werden verwekt, is voor hem ontzettend moeilijk om te aanvaarden."
Studenten kregen een vergoeding van 1.000 Belgische frank (25 euro) per zaaddonatie. "Schoysman kwam als professor aan de VUB in contact met heel veel jonge mannelijke studenten, die hij kon oproepen om zaad te doneren voor zijn onderzoek en om mannelijke vrienden aan te sporen dat ook te doen."
Volop experimenteren
"Donorconceptie was toen nog nieuw en dat waren heel vrijzinnige tijden", legt Raeymaekers uit. "Dit verhaal past in die revolutionaire tijdgeest: 'Alles kan, dus laten we alles proberen'."
"Bovendien had je in die tijd natuurlijk die anonimiteit, dus er was nauwelijks verantwoording of controle", gaat ze verder. "Een wet over donorconceptie is er pas gekomen in 2007, dus de artsen beslisten toen eigenlijk de regels."
De ondertussen overleden professor Schoysman was een pionier van in-vitrofertilisatie en donorinseminatie in België, maar kwam eerder al in opspraak. Zo stelt VZW Donorkinderen dat hij onder meer een drieling hielp verwekken aan de hand van een inseminatie met een mengeling van het sperma van 2 mannen.
Hoeveel slachtoffers zijn er nog?
VZW Donorkinderen verzoekt om een grootschalig onderzoek uit vrees dat veel meer studenten werden misleid. "We willen dat de overheid een initiatief neemt, want de schandalen die er zijn, zijn geen uitzonderingen meer."
"Hoe lang heeft die professor dat gedaan? Hoeveel studenten zijn erbij betrokken? Hoeveel ouders, maar ook donorkinderen zijn door hem getroffen?", vraagt Raeymaekers zich af. "Dat moeten we in kaart brengen om slachtoffers correct te kunnen informeren en verwittigen en ook Tom wil natuurlijk graag weten hoeveel halfbroers en halfzussen hij kan hebben. Wij gaan verder en we zien wel waar we uitkomen."
"Een rechtstreekse match"
Toen Tom (45) zich aanmeldde bij MyHeritage, verwachtte hij niet dat hij zo snel resultaat zou krijgen. "Meestal krijg je als donorkind wel verre verwantschappen en kan je zo beginnen met puzzelen, maar ik had een rechtstreekse match."
Toen hij contact zocht met zijn biologische vader, kreeg hij geen antwoord terug. "Ik heb al ouders, waarmee ik een goede band heb, dus ik ben niet op zoek naar nieuwe ouders", vertelt hij. "Maar ik ben drager van een genetische aandoening en er is 50 procent kans dat ik dat van hem heb overgeërfd. Ik vond dat ik dat moest laten weten, zodat zijn andere kinderen zich ook kunnen laten testen."
Ik besef dat er heel veel kinderen zijn die waarschijnlijk niet weten dat ze donorkinderen zijn
"Voor mij persoonlijk is het stilaan een afgesloten hoofdstuk. Ik heb antwoorden gekregen op mijn vragen", vertelt Tom. "Toch vind ik bewustwording in de maatschappij belangrijk. Ik besef dat er nog heel veel kinderen zijn die waarschijnlijk niet weten dat ze donorkinderen zijn."
"Ik denk dat de houding van de fertiliteitsindustrie al opener is dan vroeger op het vlak van openheid naar donorkinderen toe, maar als dat kind later op zoek gaat, loopt hij of zij vaak tegen een muur", zegt Tom.
Hij wijst daarmee op de donoranonimiteit, die nog steeds wettelijk vast staat. Tom is er voorstander van om die anonimiteit op te heffen "zoals in Nederland, waar kinderen recht hebben op gegevens van hun donorvader".
Reactie VUB en UZ Brussel
Het UZ Brussel en de VUB reageren verrast. "Noch de VUB noch het UZ Brussel hebben op dit moment weet van publicaties van prof. Schoysman in het kader van wetenschappelijk onderzoek naar spermadonoren. En dat verklaart waarom dit moeilijk te plaatsen valt." Ontdek hier de volledige reactie.