Klem tussen de Hongkongers en Beijing bleef bestuurder Carrie Lam te lang aan haar gelijk vasthouden
Hongkongs bestuurder Carrie Lam zit klem tussen een publiek dat zijn democratische vrijheden wil beschermen, en de macht in Beijing die deze vrijheden als een bedreiging ziet.
‘Bloody Carrie, bloody Carrie’, scandeerde de verzamelde oppositie zaterdag over Carrie Lam, de Chief Executive van Hongkong. Na het fiasco rond de uitleveringswet en het politiegeweld van afgelopen week is zij voor de oppositie kop van jut. Maar ook in eigen kring wordt getwijfeld aan Lams politieke houdbaarheidsdatum, nu zij al verantwoordelijke wordt gezien voor Beijings grootste gezichtsverlies in Hongkong sinds de overdracht in 1997.
Op de vraag of zij haar verantwoordelijkheid zou nemen en zou aftreden – een vraag die haar zaterdag keer op keer werd gesteld – reageerde Lam onverstoord, geen greintje zwakte tonend. Maar volgens politieke waarnemers is Lam aangeschoten wild. Het zou niemand verwonderen als ze over een tijdje ‘om persoonlijke redenen’ terugtrekt. Een tweede ambtstermijn, die in 2022 had moeten beginnen, zit er zeker niet in.
Lam is de mist in gegaan, dat is duidelijk. Ze heeft de controverse rond de uitleveringswet verkeerd ingeschat, verkeerd aangepakt en verkeerd gecommuniceerd. Maar als Chief Executive, die verantwoording verschuldigd is aan haar bevolking én aan de communistische leiding in Beijing, zit ze sowieso in een onmogelijke positie. Gevangen tussen een publiek dat zijn democratische vrijheden wil beschermen, en een bewind dat die vrijheden steeds meer als een bedreiging ziet.
De 62-jarige Lam was lang een gewaardeerd politica. Geboren als vierde van vijf kinderen in een bescheiden gezin en topstudente op een katholieke meisjesschool trad ze op haar 23ste toe tot de ambtenarij. Daar maakt de intelligente en efficiënte netwerker snel carrière. Ze staat bekend als een workaholic en een keiharde onderhandelaar, die altijd haar zin krijgt. ‘Ze werd gezien als de vrouw die nooit terugkrabbelt’, aldus oppositielid Chu Hoi Dick. ‘Maar dit keer kon ze niet anders.’
Doordouwstijl
Lange tijd kwam ze weg met haar doordouwstijl. Wat hielp: als Chief Executive is zij niet rechtstreeks verkozen, maar indirect door een 1.194 leden tellend comité van pro-Beijingse snit. Zolang ze de Hongkongse elite tevreden hield, en de bevolking niet al te zeer schoffeerde, kon ze haar gang gaan. Zo kon ze controversiële maatregelen doorvoeren, zoals het toelaten van Chinese douanebeambten op Hongkongs grondgebied, door velen gezien als een inbreuk op ‘één land, twee systemen’.
Maar bij de uitleveringswet stootte Lams eigengereidheid op zijn grenzen. Hoewel het blootstellen van Hongkongs rechtssysteem aan China’s willekeur duidelijk gevoelig lag, paste zij haar werkwijze niet aan. Het wetsvoorstel werd drie dagen voor Chinees Nieuwjaar gelanceerd en halfslachtig overlegd met belangengroepen. Toen de bevolking in een massademonstratie zijn afkeur liet blijken, bleef Lam aan haar gelijk vasthouden. Ze besloot de behandeling van de wet zelfs te versnellen.
Waar Lam zich te weinig rekenschap van gaf, is dat het internationale zakenleven, dat in Hongkong gevestigd is omwille van zijn betrouwbare rechtsspraak, zich bij het verzet tegen de wet zou aansluiten. En dat Beijing, dat naar verluidt uitvoerig met Lam overlegde, niet zat te wachten op een internationaal conflict, te midden van een handelsoorlog. Zij bleef te veel een ambtenaar, en had onvoldoende politieke antenne.
In Hongkong lijkt de woede groter dan de angst
Hongkong is zondag opnieuw massaal uitgelopen tegen een wet die uitlevering van Hongkongse verdachten aan de Chinese autoriteiten mogelijk maakt. ‘De bevolking wil weer opkomen voor onze basiswaarden.’