Damesschrijfbrigade Dorcas, John Steinbeck en Madeleine Albright

Onder de naam Damesschrijfbrigade Dorcas verschenen vanaf 1979 delen van de lesbische en Groningse roman Wilde rozen, deels een parodie op populaire genres als de kasteelroman en de bouquet-reeks. Vier generaties vrouwen worden beschreven tot en met de jaren zeventig, de bloeitijd van het feminisme, toen de ­auteurs vaak te vinden waren in boekhandel Dikke Trui. De seksscènes worden gaandeweg pikanter, aldus Erica van Boven in het nawoord bij de heruitgave van het complete romanproject, meer dan 600 pagina’s. Er is zelfs een seksscène met een man, maar dat is natuurlijk geen pretje. Dan gaat het beter tussen Nel en Doortje, op het Lido: ‘Doortje hief haar betraande gezicht op naar Nel en knipperde in het felle zonlicht. ‘Ik houd van je, ik ben verliefd op je’, kon Doortje alleen maar uitbrengen, ‘ik geloof dat ik ook lesbisch ben.’ Hand in hand gaan ze de zee in.

Het geschiedde in 2002, dat Ayelet ­Gundar-Goshen (1982) een man ontmoette die opbiechtte dat hij iemand heeft overreden en is gevlucht. In Leeuwen wekken, de tweede roman van de Israëlische schrijver, die werd vertaald door Sylvie Hoyinck, is die man de chirurg Etan Green geworden, die ’s nachts hetzelfde heeft gedaan: ‘Het was een Eritreeër. Of een Soedanees. Of god mag weten wat. Een man van een jaar of dertig, misschien veertig, het lukte hem nooit met zekerheid vast te stellen hoe oud dit soort mensen was.’ Wel zeker is dat zijn voorhoofd verbrijzeld is. Niemand komt er zonder kleurscheren af, schreef The New York Times over deze roman uit 2014.

Volgend jaar zal de grote roman East of Eden van John Steinbeck (Nobelprijs 1962) in een nieuwe vertaling verschijnen. Nu is er vast de novelle uit 1937 die oorspronkelijk een toneelstuk was, Muizen & mensen, vertaald door Peter Bergsma, over land­arbeider George die met de verstandelijk gehandicapte Lennie samen een boerderijtje wil beginnen. Voordat ze die droom kunnen realiseren, zijn er echter nog wat hobbels te nemen.

Ze omschrijft zichzelf als ‘een optimist die zich veel zorgen maakt’. Madeleine Albright, voormalig minister van Buitenlandse Zaken (1997-2001) onder de Democratische president Clinton, zet in Fascisme helder uiteen waar die zorgen om draaien: een terugkeer naar omstandigheden die een wedergeboorte van het fascisme mogelijk maken. President Trump draagt daaraan bij met zijn ‘gebrek aan respect voor de waarheid’ en zijn minachting voor het electorale proces. Maar ook zonder hem zou ze in boekvorm voor het fascisme hebben gewaarschuwd: ‘De verkiezing van Trump versterkte slechts mijn gevoel van urgentie.’

Om opkomend fascisme maken de ­auteurs in de essaybundel Moord op ­Spinoza, samengesteld door de hoog­leraren Paul Cliteur en David ‘Verlichtingsfundamentalist’ Pinto, zich niet druk. Wel om aanvallen op ‘de moderniteit’. Die komen op het conto van islamitische fundamentalisten. Maar ‘de grachtengordel’ als haatobject is nooit ver weg, want die laat het lelijk afweten als het om bestrijding van fundamentalisme gaat. ‘Een zelfbenoemde elite – bevoorrecht, arrogant, regentesk’ en zelfs te vergelijken met de Inquisitie, fulmineert oud-LPF-leider Mat Herben in zijn bijdrage. Het grootste gevaar komt volgens hem niet van extreemrechts, maar van linkse wetenschappers en media die ‘naarstig zoeken naar voorbeelden van extreemrechts’.

Beter laat dan nooit – ruim dertig jaar na verschijning van het Britse origineel is de Nederlandse vertaling van The Korean War uit. ‘Als de auteur het over het heden heeft, dan bedoelt hij 1987’, schrijven de vertalers in een voetnoot in De Koreaanse Oorlog. Wie daar overheen stapt, ontmoet in de Britse historicus Max Hastings een knap verteller van ‘de vergeten oorlog’, die altijd in de schaduw van WO II en de Vietnam-oorlog is blijven staan. Wie wil begrijpen wat toenadering tussen de Korea’s historisch betekent, kan goed terecht bij Hastings. Die beziet de rol van het Westen in deze oorlog welwillend.