De lijst artikelen uit de grondwet die ‘voor herziening vatbaar’ verklaard zijn, maakt het mogelijk dat tijdens de volgende legislatuur een staatshervorming plaatsvindt. Het effent ook het pad voor een modernisering van de grondwet en de verankering van enkele grondrechten. Dat hebben premier Alexander De Croo en de bevoegde ministers Annelies Verlinden (CD&V) en David Clarinval (MR) bekendgemaakt, na afloop van het kernkabinet.

Artikel 195 van de grondwet is een van die artikels op de lijst. Dat is het artikel dat de procedure van een grondwetsherziening regelt. Over dat artikel is de voorbije dagen het meest gediscussieerd. Het wordt als een passe-partout beschouwd die kan dienen om via een omweg de grondwet aan te passen. De deur staat nu open voor een staatshervorming in de volgende legislatuur. “Het artikel 195 van de grondwet kan gebruikt worden om ons land in een duidelijke plooi te leggen”, zei premier De Croo op een persconferentie. Het kan beide richtingen uitgaan. Er is zowel de mogelijkheid om deelstaten een sterke autonomie te geven, aldus de premier, als de mogelijkheid om het federale niveau weer meer slagkracht te geven.

“We houden woord”, zegt ook minister Annelies Verlinden. “Zoals in het regeerakkoord staat, heeft deze regering mogelijk gemaakt dat het artikel 195 van de grondwet voor herziening vatbaar kan worden verklaard.”

Voorts is het mogelijk om diverse grondrechten te moderniseren en versterken. Daar is wel een tweederdemeerderheid voor nodig. Het gaat er dan, bijvoorbeeld, om dat drukpersmisdrijven door de correctionele rechtbank beoordeeld kunnen worden, en niet meer door het hof van assisen. Ook het briefgeheim (dat de vertrouwelijkheid van communicatie via de post beschermt, red.) kan opengesteld worden naar nieuwe vormen van (online) communicatie.

Betere bescherming lgbti-personen

Het zou ook mogelijk worden om ethische rechten in de grondwet te verankeren. De Croo noemt daarbij abortus, euthanasie en holebirechten. Die mogelijkheid creëren, is belangrijk voor Groen. Vicepremier Petra De Sutter (Groen) is tevreden dat in de “artikelsgewijze toelichting” expliciet staat dat de regering de discriminatie op basis van specifieke gronden zoals seksuele oriëntatie, genderidentiteit en -expressie en seksekenmerken wil verhinderen.

“Dat opent de mogelijkheid dat de grondwet lgbti-personen beter beschermt tegen discriminatie”, zegt De Sutter. “Dat is zeer relevant in tijden van aanvallen op lgbti-rechten door extreemrechts. Zo kunnen we voorkomen dat verworvenheden zoals het homohuwelijk, teruggedraaid worden.”

Lees ook

De grondwet is het belangrijkste vodje papier, maar wie kijkt er nog naar om?