Psst: Er wordt aan touwtjes getrokken en gesleurd

‘Bij zó veel systematisch kwaad is het idee van een God die aan de touwtjes trekt niet meer vol te houden.’ Zei iemand over Auschwitz in de krant van afgelopen zaterdag. Dat is dan toch weer even schrikken. Waarom geloof ik dan (nog) en wat?

Nou ja, niet in een God die ‘aan de touwtjes trekt’ – in elk geval niet van dat bekende borduurwerkje. Dan zou zelfs Auschwitz onderdeel moeten zijn van iets moois, wat wij alleen niet zien. De verademing van het christelijk geloof is juist dat kwaad daarin écht kwaad is. Waarvan de wereld verlost moet worden, met zweet dat bloed wordt en tranen.

Als je na Auschwitz zo niet meer kunt geloven, waar leg je dan de grens? De pestepidemie in de veertiende eeuw, tussen de 75 en 100 miljoen doden, dat ging nog? De loopgraven van de Eerste Wereldoorlog, 35 miljoen gesneuvelden, ‘gulpend, stikkend, verzuipend’? En waarom liet God het tot de achttiende eeuw duren voor een pokkenvaccin werd uitgevonden, en tot de negentiende eeuw voordat er riolering kwam en schoon drinkwater?

Ik kan God in kleine dingen ervaren en in grote dingen vaak niet begrijpen. Er wordt aan de touwtjes getrokken en gesleurd, maar ze lopen Hem niet uit de hand. Anders komt het niet goed.