Laat vluchtelingen opbloeien in plaats van overleven

Toen ik na het meemaken van de oorlog en de eerste jaren van de islamitische revolutie in Iran naar Nederland kwam, had ik last van somberheid, neerslachtigheid en kon ik me niet goed concentreren. Daarom belandde ik een paar keer op de praatstoel bij therapeuten. De gesprekken hielpen niet. Iedere keer stopte ik na een paar sessies. Wat wel hielp was joggen, dansen, en yoga. Ik werd levendiger, positiever en weerbaarder.

Noch op dat moment, noch tijdens mijn studie neuropsychologie kwam ik erachter waarom dansen en bewegen mij zo goed deden.

Jaren later, toen mijn baas bij de Verenigde Naties zei dat ‘het hebben van regie over je lichaam belangrijk is voor de empowerment van vrouwen’ ging ik me er meer in verdiepen en ontdekte ik een groot aantal wetenschappelijke studies die de positieve impact van lichamelijke bewustwording, dansen en beweging op het welzijn van vrouwen en kinderen bevestigden.

Trauma leidt tot psychische klachten zoals machteloosheid, depressie, angst, woede en een destructieve manier van denken en kan tot veranderingen in het brein leiden. Trauma ontneemt het vermogen om helder te denken, voldoende te kunnen functioneren, in je kracht te staan om vooruit te gaan. Wetenschappelijke studies tonen echter aan dat trauma een energie is die in het lichaam is opgeslagen en ontladen dient te worden. Daarom zou de kern van de behandeling in lichamelijke technieken moeten liggen die de regie over het lichaam en geest teruggeven. Daarom hebben mensen die aan een trauma lijden behalve bij EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing therapie) weinig of geen baat bij praattherapieën.

Mijn ervaring en kennis leidden ertoe dat ik in de afgelopen drie jaar dans, yoga en mindful-movement sessies aan Syrische kinderen en vrouwen in Libanon heb gegeven. Hoewel ik deze sessies gaf in een extreem conservatieve omgeving in de meest ­geïsoleerde vluchtelingenkampen, vormden de sessies een populaire uitlaatklep voor kinderen en vrouwen die last hadden van slapeloosheid, neerslachtigheid, slechte concentratie en stress in hun dagelijks leven.

Nieuwe ritmes, houdingen en het ontladen van de spanning in combinatie met het maken van plezierig contact en verbinding met anderen, hielpen de kinderen en vrouwen nieuwe gedragspatronen te ontwikkelen, hun zenuwstelsel te kalmeren en zowel motorisch als cognitief vooruit te gaan.

Een groot deel van de vluchtelingen in de regio heeft nog steeds gebrek aan basisvoorzieningen en heeft niet de juiste behandelmethodes om zich te bevrijden van de terreur van trauma’s. Zelfs als vluchtelingen in een veilig land zoals Nederland wonen, is de kans op isolatie, huiselijk geweld en arbeidsbeperkingen groot. Problemen die voortvloeien uit hun psychische wonden. Het is gebleken dat het verminderen van depressie en angst viermaal zo vaak tot het verminderen van armoede leidt dan gangbare programma’s voor de armoedebestrijding.

De kosten van de psychische problemen van vluchtelingen voor de samenleving, economie en veiligheid zijn enorm.

Gezien de omvang, de aard, en de gevolgen van de psychische problemen onder vluchtelingen, is het zeer welkom dat minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Sigrid Kaag psychosociale hulp als speerpunt in haar beleids- nota heeft opgenomen. Het is essentieel dat beleidsmakers in lichaamsgerichte interventies en programma’s investeren om de terreur van trauma uit het lichaam van kwetsbare vluchtelingen te verbannen, zodat ze hun eigen kracht kunnen herwinnen en hervinden. Dit zal de sociale cohesie en de veiligheid in de maatschappij bevorderen en hen helpen op te bloeien in plaats van te overleven.

_{Nikita Shahbazi is psychologe en de oprichtster van IMOVE Foundation.}