Trump krijgt in strijdstaten meer proteststemmen te verduren dan Biden
De voorverkiezingen in enkele Amerikaanse strijdstaten tonen dat Donald Trump met meer proteststemmen te maken krijgt dan Joe Biden. Republikeinen met een andere mening kiezen liever voor Nikki Haley, die in Pennsylvania en Arizona zelfs meer dan 15 procent van de stemmen haalde. "Dat zoveel mensen naar de stembus trekken in voorverkiezingen die er niet meer toe doen, is een duidelijk signaal", zegt Amerika-expert Thomas De Graeve.
De kandidaten voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen zijn al even bekend. Op 5 november 2024 krijgen de Amerikanen - voor de tweede keer al - de keuze: de Republikein Donald Trump, of toch de Democraat Joe Biden? Beide mannen haalden midden maart al genoeg afgevaardigden om de nominatie van hun partij in de wacht te slepen. De nationale conventies om Biden en Trump uit te roepen tot de officiële kandidaten, vinden deze zomer plaats.
Ondertussen blijven verschillende staten wel nog hun voorverkiezingen organiseren. De uitkomst is weinig spannend, maar wel opvallend. Uit de resultaten van enkele 'swing states' of strijdstaten valt af te leiden dat Trump heel wat procenten verliest aan proteststemmen. Die gaan bijna allemaal naar Nikki Haley, die begin maart al besloot om uit de race te stappen.
'Swing states', 'battleground states' of strijdstaten
Van de meeste staten valt te voorspellen naar welke presidentskandidaat ze zullen gaan. Californië en New York staan bekend als Democratische machtsbastions, terwijl staten als Alabama en Oklahoma traditioneel naar de Republikeinen gaan.
Er zijn ook een aantal staten waar de uitslag van de verkiezingen minder goed te voorspellen valt. De ene keer haalt de Republikeinse kandidaat de staat binnen, maar 4 jaar later kunnen de kiezers toch een Democraat verkiezen. Het zijn 'swing states', omdat ze 'heen en weer slingeren' tussen de Republikeinen en de Democraten.
Onder meer Georgia, Pennsylvania, Nevada en Michigan behoren tot de 'swing states'. Die staten zijn belangrijk, want ze kunnen het verschil maken in de race naar het Witte Huis.
Kijk naar de voorverkiezing in de staat Arizona, in het zuiden van het land. Die vond plaats op 19 maart. Trump haalde met 78,8 procent van de stemmen een duidelijke meerderheid. Toch besloten 110.966 Republikeinse kiezers (17,8 procent) voor Nikki Haley te stemmen. In diezelfde staat haalde Biden bij de Democratische voorverkiezing 89,3 procent van de stemmen, terwijl hij slechts iets meer dan 5 procent aan proteststemmen verloor.
Hetzelfde verhaal in de staten Wisconsin, Pennsylvania en Georgia. In verschillende 'swing states' haalt Haley tussen de 10 en 15 procent van de Republikeinse stemmen. Daarnaast heeft Biden in meerdere staten een voorsprong van meer dan 10 procentpunten op zijn Republikeinse tegenstander. In de staten Arizona en Georgia kwamen wel meer Republikeinse dan Democratische kiezers opdagen, maar in Pennsylvania en Wisconsin geldt het omgekeerde.
"Niet meer te overtuigen"
"Deze resultaten zijn slecht nieuws voor Trump", zegt VRT-journalist en Amerikakenner Thomas De Graeve. "In de 'swing states' is het altijd nipt tijdens de presidentsverkiezingen. Dat elke stem er telt, is geen overdreven stelling."
"Honderdduizenden mensen hebben beslist om naar de stembus te trekken in een voorverkiezing die er niet meer toe doet. Eigenlijk is dat een duidelijke boodschap van een specifieke groep Republikeinse kiezers aan Donald Trump: 'mijn stem krijg je niet'."
Waarom die groep niet op Trump wil stemmen, kan op meerdere manier worden verklaard. Ten eerste heeft Nikki Haley nooit ondubbelzinnig haar steun voor Donald Trump uitgesproken toen ze uit de race stapte. Ze wenste hem wel succes, maar gaf ook aan dat Trump "de Republikeinse stemmen moet verdienen". Andere Republikeinse kandidaten - onder wie Vivek Ramaswamy en Tim Scott - vroegen hun kiezers vrijwel meteen om naar Trump over te stappen.
Er zijn ook de vele rechtszaken die Trumps tijd én geld vragen. Dat belemmert zijn verkiezingscampagne. Het leger aan advocaten kost Trump een heleboel geld (sinds 2021 zou hij al 100 miljoen dollar hebben uitgegeven aan juridische bijstand) en dan zijn er nog de miljoenenboetes die hij moet betalen. Na zijn laatste Trump-rally in Pennsylvania moest hij bijvoorbeeld snel naar New York, waar de zaak rond het zwijggeld aan ex-pornoactrice Stormy Daniels begon.
Tot slot is er nog het profiel van de gemiddelde Haley-stemmer. "Vaak is dat een hoogopgeleide Republikein", stelt De Graeve, "die net buiten de stad woont. Daar deed Trump het tijdens de vorige verkiezingen ook niet bijster goed."
'Uncommitted'
Ook Biden krijgt met proteststemmen te maken. Dat was vooral duidelijk tijdens de voorverkiezingen in Michigan, waar 13,2 procent van de Democraten 'uncommitted' (red. onbeslist) stemde. Verschillende groepen weigerden voor Biden te stemmen vanwege zijn aanpak bij de oorlog in de Gazastrook. Ze vinden dat Biden Israël vrij spel geeft en dat hij te weinig doet om de Palestijnse burgers in Gaza en op de Westelijke Jordaanoever te beschermen. In Michigan is de Arabisch-Amerikaanse gemeenschap sterk vertegenwoordigd.
"Toch lijken die 'uncommitted'-stemmen tegen Biden eerder tijdelijk", stelt De Graeve. "De proteststemmen bij de Republikeinen liggen toch anders. Het zijn mensen die niet alleen voor Haley willen stemmen, maar die ook vasthouden aan anti-Trumpsentimenten. Als die kiezers nu niet voor Trump willen stemmen, zal hij hen de komende maanden ook niet meer kunnen overtuigen."
Toch waarschuwt De Graeve ook om geen al te grote conclusies te trekken. "De dynamiek van de verkiezingen in november is volledig anders", concludeert hij. "Er gaan die dag ook veel meer mensen stemmen. De vraag is: wat zal die dissidente groep in november doen? Blijven ze proteststemmen inzetten, stemmen ze toch voor Trump of schakelen ze misschien over naar Biden?"
