‘Erdogans mannetjes zitten overal’

Deventer

Het gebied rond De Scheg in Deventer is één grote bouwput. Een graafmachine, containers met stalen draden, damwanden en bouwvakkers zorgen voor een boeiend schouwspel. Er wordt een tunnel onder de weg aangelegd.

Er is zo veel bedrijvigheid dat het de voorbijganger al gauw ontgaat dat continu plukjes mensen naar het sportcomplex lopen. Het zijn Turkse Nederlanders die op de derde en laatste dag de kans grijpen om hun stem uit te brengen voor de Turkse presidents- en parlementsverkiezingen. Dat kan in Deventer, maar er zijn ook stembureaus, betaald en ingericht door het Turkse consulaat, in Den Haag en Amsterdam. Niet toevallig steden met concentraties Nederlanders van Turkse afkomst. In Turkije zelf mogen de inwoners zondag naar de stembus.

Bij de verkiezingen in 2015 trok de islamitische AK-partij van president Erdogan, die zich in westerse ogen heeft ontwikkeld tot een despoot, 70 procent van de Nederlandse stemmen. Vorig jaar koos een dikke meerderheid in een referendum voor een wijziging van de grondwet, die Erdogan nog steviger in het zadel moet brengen. De afgelopen weken kregen Turkse Nederlanders een brief in de bus van de president, met de impliciete boodschap vooral op zijn partij te stemmen.

contrast

Het verkiezingsterrein rond De Scheg is afgezet met hekken. Politieagenten houden bij de ingang een oogje in het zeil. Naast beveiligers in uniform zijn er overal mannen in pakken met ‘oortjes’. Bij het sportcomplex suggereren eetkraampjes met onder meer broodjes döner en köfte en houten picknicktafels een sfeer van gezelligheid. Groter kan het contrast niet zijn als meteen de eerste Turkse man op de vraag naar zijn politieke voorkeur ontwijkend reageert. ‘Geen tijd, meneer’, zegt hij. Zo gaat het keer op keer. Niemand wil zijn naam in de krant, en de meesten draaien behendig om het gevoelige onderwerp heen.

Een beveiliger brengt na een uitvoerige controle van de perskaarten de fotograaf en de journalist in de grote sporthal, waar het helemaal vol zit met Turkse Nederlanders. Een vertegenwoordiger van het consulaat maakt duidelijk dat er binnen wel een paar foto’s mogen worden gemaakt. Maar het is niet toegestaan met mensen te praten.

Aan de wanden hangen Turkse vlaggen. In de rechthoekige ruimte staan twintig tafels waarachter de controleurs van de stembiljetten zitten. De kiezers zitten op stoelen rustig hun beurt af te wachten, al dan niet een Turks gerecht verorberend. Opnieuw dringt zich het beeld op dat de Turken in ons land één grote familie zijn. Maar op vragen naar de politieke spanningen en de brief van Erdogan gaat consul-generaal Tuna Yücel, drie maanden in functie, niet in. ‘Ik ben niet verplicht daar een analyse van te geven’, zegt ze in het Turks.

Volgens de ambtenaar van het consulaat die haar uitspraak vertaalt, schilderen de media in Nederland ten onrechte een zwart beeld van Erdogan. Het gaat er democratisch aan toe in Deventer, bezweert hij. Niks geen lange arm van Erdogan. Achter de tafels zitten ook waarnemers van de oppositiepartijen, waaronder die van de Koerdische minderheid. Hij wijst naar de mensen in de zaal. ‘Zie jij hier spanningen?’

Lachend vertelt een lange meneer met een snorretje en grijs haar dat hij waarschijnlijk de enige christen is in de zaal. Hij is Syrisch-orthodox, komt uit Enschede en is op verzoek van een Koerdische partij aangezocht als waarnemer. Volgens hem zijn er wel degelijk spanningen, onderhuids. ‘Niemand durft openlijk over politiek te praten. En Erdogan heeft overal zijn mannetjes.’

foto’s wissen

Als de verslaggever bij een picknicktafel met zijn mobiel een fotootje schiet, sommeert een bebaarde Turkse jongeman hem de foto’s onmiddellijk te wissen. Eerder wilde hij ook niets zeggen over de verkiezing. Dat Turkse Nederlanders zo afwijzend reageren, komt volgens hem door de media, die zijn volksgenoten in een bepaalde hoek drukken. ‘Of Erdogan nu wint of een ander, dat maakt mij niets uit. Het gaat mij om wat het beste is voor Turkije.’

Bij NS-station Deventer in het centrum ligt de wijk Voorstad, waar veel Nederlanders met Turkse wortels wonen. In de deuropening van een van de woninkjes rond de moskee, die ‘s middags potdicht zit, vertellen een man en vrouw dat ze niet gaan stemmen. Ze zijn geboren in Turkije en opgegroeid in Nederland. Zij vrezen voor repercussies als hun namen bekend worden. Ze zijn allesbehalde pro-Erdogan. ‘Hij is steeds meer een dictator. Er zijn veel mensen tegen hem, maar die komen niet op de Turkse televisie.’

Hoe kan het dan dat de meerderheid van de Turken in Nederland wel voor hem stemt, dat althans in het verleden deed?

‘Erdogan doet zich voor als een gelovige islamiet’, vertelt de vrouw, zenuwachtig aan een sigaret trekkend. ‘En de Turken hier gaan op vakantie naar Turkije en zien dat de president in de steden mooie gebouwen neerzet. Dat is voor hen het teken dat het goed gaat met Turkije. Ze willen verder met iemand die zij zien als een sterke leider.’ <