Productiviteit sociale werkplaats stagneert

Amsterdam

Het kabinet-Rutte II (2012–2017) besloot om over een periode van vijf jaar drieduizend euro per arbeidsgehandicapte te bezuinigen op de rijksbijdrage. De grens van de productiviteit van deze mensen is bereikt, stelt het onderzoek. In 2015 kwam er een eind aan de Wet sociale werkvoorziening (Wsw), een regeling die ruim honderdduizend mensen met een arbeidsbeperking voorzag van gesubsidieerd werk. De toenmalige coalitiepartners VVD en PvdA vonden elkaar in de overtuiging dat mensen met een arbeidsbeperking tussen reguliere collega’s op een gewone werkvloer zouden moeten werken.

De deur van de Wsw ging aan de buitenkant op slot: er kon niemand meer in, er konden alleen nog mensen uit. PvdA-staatssecretaris Jetta Klijnsma boekte tegelijkertijd een ‘efficiencykorting’ in. Het Rijk ging minder betalen per arbeidsgehandicapte. De Wsw-bedrijven moesten deze korting opvangen door efficiënter te gaan werken. De staatssecretaris kondigde aan deze maatregel te gaan ‘monitoren’. Daarom is er de ‘thermometer’ van Berenschot en SEO. De rek is eruit, stelt het rapport. De mensen die nu nog bonbons inpakken en servetten vouwen in de sociale werkplaatsen kunnen niet harder werken dan ze al doen. Ze maken wel loonstappen en er is geen nieuwe (goedkope) aanwas.

geld bij

Tussen 2012 en 2016 slaagden sociale werkplaatsen er nog wel in de productiviteit op te schroeven. In de eigen werkplaatsen produceerden de mensen meer. En SW-bedrijven vroegen hogere tarieven voor de mensen die zij detacheerden aan reguliere bedrijven. Zo werd een derde van de bezuiniging opgevangen. De verbetering ‘vlakt af’, stelt het rapport. ‘Er moet geld bij’, zegt Maarten Adelmeijer, een van de auteurs. ‘De SW-bedrijven kunnen de korting van het Rijk niet goedmaken.’

Dus komt de rekening terecht bij de gemeenten, die eindverantwoordelijk zijn voor de SW-bedrijven. In 2014 volstond nog een bedrag van 43 miljoen. Dit jaar moeten gemeenten 190 miljoen bijleggen, verwachten de onderzoekers. Staatssecretaris Tamara van Ark (VVD) van Sociale Zaken erkent in een brief aan de Kamer dat de kosten voor gemeenten stijgen, maar maakt geen aanstalten om de portemonnee te trekken. Gemeenten kunnen een greep doen uit een pot geld die zij in februari kregen toegezegd.

Directeur Jan-Jaap de Haan van ­Cedris, de koepel van SW-bedrijven, pleit voor terugdraaien van de bezuiniging. ‘Die efficiency-korting moet van tafel.’ Van Ark zou 140 miljoen euro moeten uittrekken om de bezuiniging ongedaan te maken. ‘Met een groep die kleiner en ouder wordt, kun je niet steeds meer productie draaien.’ De pot met geld waar de staatssecretaris naar verwijst, is hier niet voor bedoeld, vindt hij. ‘Haar enige oplossing is zeggen: kijk, daar was een zak geld. Maar je kunt daar niet alle problemen van jeugdzorg, bijstand, Wsw en bijstand uit betalen.’ <