‘We hebben elkaar gevonden omdat we buitenbeentjes zijn’: Martine ­Jonckheere en Filip Moortgat, ­geliefden

Martine

“Om de zoveel tijd reed een blauwe Volkswagen Kever met veel gebrom door de doodlopende straat waar mijn moeder en ik woonden. Ik was gek op die autootjes, maar op een dag bleef mijn blik ook aan de chauffeur plakken. Ik zag de ­Kever tot bij de buren rijden, een jongen met een wit hemd en een rode das met stippen stapte uit. Ik stond nog even naar hem te kijken en dacht: die gast moet ik leren kennen.

“Een paar dagen later zag ik zijn auto opnieuw langs het raam rijden en greep ik mijn moment. In mijn slaapkleed stapte ik de deur uit. Ik belde aan en een Engelsman deed open: het lief van de zus van Filip, zo zou ik later te weten komen. Ik vroeg naar de eigenaar van het Kevertje, waarop ik Filip vanuit de huiskamer hoorde roepen: ‘Is dat het meisje van hiernaast?’ Toen ik voor hem stond, verslikte hij zich in zijn spaghetti. (lacht)

“Mijn moeder was die avond niet thuis, dus vroeg ik of hij ’s avonds naar een film met ­Marlon Brando kwam kijken. Ik heb een paar keer moeten aandringen, maar uiteindelijk zei hij ‘ja’. Rond middernacht zijn we naar een new ­wave-club in Gent gegaan waar Ben Crabbé optrad. Net toen Filip mijn hand voor de eerst keer wou vastnemen, zo rond het einde van het eerste nummer, begon ik te juichen en te applaudisseren. Al die koele kikkers draaiden zich geërgerd om en Filip deed plots alsof hij me niet kende. (lacht) Zoveel enthousiasme waren ze daar niet gewoon. Zijn vrienden draaiden met hun ogen en zeiden: ‘Geef het drie weken.’ Die drie weken werden al zeker 44 jaren.

“We hebben elkaar gevonden omdat we buitenbeentjes zijn. Onze opvoeding heeft daar een belangrijke rol in gespeeld. Mijn mama omarmde haar artistieke kant en zette zich af tegen de zakelijke kant die de rest van familie opging. Mama liet me balletdansen, turnen en later naar de toneelschool gaan. Filip komt uit een muzikale familie en is op een gelijkaardige manier grootgebracht, waardoor we allebei een beetje einzelgängers zijn. We kunnen goed alleen zijn. Als we op reis Vlaams horen, draaien we ons om. We zijn niet bang voor mensen, maar ze kunnen soms zo vermoeiend zijn. (lacht)

“Voor ik Filip leerde kennen, ging ik ervan uit dat relaties per definitie een houdbaarheids­datum hadden. Ik was een fladderaar. Ik was bang om mijn vrijheid te verliezen, maar Filip heeft die angst kunnen indammen. Hij is onnoemelijk zacht, geduldig en kan goed overweg met mijn aangeboren neiging tot doemdenken. Mijn moeder heeft hem nog gekend, en ook zij zag hem graag. Ik voelde vrijwel meteen dat we ­gelijkgestemden waren. Zijn vorige relaties ­liepen stuk op het feit dat hij muzikant was, maar ik heb er nooit aan gedacht om hem tussen mij en zijn gitaar te laten kiezen. Ik wilde mijn geliefde zijn passie niet ontnemen.

“We hebben ons leven op onze manier uitgebouwd, en de keuze om dat leven zonder kinderen te leiden was heel bewust. We wisten dat we allebei een onzeker bestaan zouden blijven leiden, met onregelmatige opdrachten en drukke periodes. Toen Filip bij Arno speelde, was hij soms vier weken lang op tournee. Als ik in een drukke theaterperiode zat, communiceerden we met post-its omdat de ene altijd weg was als de andere thuis kwam. In zo’n constructie konden we geen kinderen grootbrengen.

“Die beslissing heeft ons nooit achtervolgd. Globetrotten werd onze prioriteit. Tijdens de gouden jaren van VTM was ik een veelgevraagd model voor buitenlandse fotoshoots, en dan ging Filip weleens mee. Bali, Mexico, Zuid-Afrika: soms waren we wel vijf keer per jaar weg.

“Ik hoor van veel koppels dat het minder goed gaat zodra ze gepensioneerd zijn, omdat ze dan plots veel meer op elkaar zijn aangewezen, maar wij hebben altijd veel samen gedaan. Onze thuis is het nest dat we zo hard koesteren: Filip in zijn muziekstudio, ik in mijn infraroodcabine. (lacht) We kunnen een hele dag samen in de tuin werken zonder één woord tegen elkaar te zeggen, om ’s avonds onder een dekentje in de zetel te kruipen: de hoogste vorm van romantiek. Soms word ik ’s nachts wakker en vraag ik me af waaraan ik al die rijkdom verdiend heb. Ik ben niet echt bang om ouder te worden, wel voor het vooruitzicht dat een van ons twee achterblijft.”

Filip

“Martine was 23 toen ik haar leerde kennen. Zij studeerde aan het conservatorium en ik aan de kunstschool Sint-Lucas in Gent. Ze luisterde vooral naar Franse chansons, maar toen ik wat dieper op haar muzieksmaak inging, zei ze: ‘Ik vind dit liedje wel goed. Ken je het?’ Plots klonk ‘ZigZag’ loeihard door de speakers: het nummer waarmee Once More – later Luna Twist – in 1978 de eerste editie van Humo’s Rock Rally had ­gewonnen. Ze wist niet dat ik een muzikant met een platencontract was en af en toe in de boekskes stond. Best grappig.

“Ik had al snel door dat ik een bijzondere vrouw had ontmoet. Die avond van onze eerste date hebben we nog urenlang in de auto gepraat. Ik vertelde haar dat ik als muzikant mijn vrijheid nodig had, maar ze begreep me vanaf het allereerste moment. We zitten op een gelijkaardige manier in elkaar. We hebben elkaar nooit als eigendom beschouwd. Beseffen dat die vrijheid er was, en gerespecteerd werd, heeft ons altijd dichterbij elkaar gebracht. Veel relaties stranden na een paar jaren omdat partners zich een ideaalbeeld vormen van hun wederhelft: ze proberen de ander te modelleren naar de blauwdruk die ze in hun hoofd construeren. Wij hebben dat nooit gedaan, en ik denk dat dat de ­reden is waarom we nog steeds samen zijn.

“Die zomer van 1980 gingen we voor het eerst samen op reis. Met mijn Kevertje reden we tot aan het Italiaanse Lago Maggiore. Het was de eerste keer dat Martine met een man op reis ging, dus er was wel eens wrevel, bijvoorbeeld over het soortement hotels waarin ik wilde inchecken: idyllisch in mijn ogen, aftands in de hare. (lacht)

“Toen we weer thuis waren, gingen we ­samenwonen. Martine was ondertussen een ­beginnende actrice die de ene opdracht na de andere afwerkte. We maakten een omgekeerde beweging: zij werd bekender, ik verdween een beetje meer in de anonimiteit. We hebben dat BV-schap altijd goed kunnen relativeren. ­

Martine speelt vaak de rol van flamboyante madam, waardoor mensen verwachten dat ze in het echte leven ook zo is. ‘Amai, wat zijn jullie gewoon’, is een reactie die we, gek genoeg, weleens ­horen.

“De soms gekke fanverhalen hebben we altijd met de nodige humor gedeeld. Zoals die keer dat een van mijn vrouwelijke fans naar ons thuis ­belde en zei: ‘Ik mag van mijn man met u naar bed.’ Martine en ik hebben daar eens goed om gelachen. Het is nooit bij me opgekomen om op zulke aanbiedingen in te gaan. En hetzelfde geldt voor Martine. In de televisie- en theater­wereld krijgt een mens al eens rare vragen en ­bekentenissen. (lacht)

“Hoe ouder we worden, hoe meer onze verschillen uitvlakken. Mijn positivisme heeft ­Martines negativisme getemperd, en omgekeerd. Ik word nog altijd wakker van haar nachtmerries, en zij van het gelach in mijn slaap. Maar minder dan vroeger. Soms zie ik haar piekeren over de toekomst. Dat heeft ze altijd al gedaan. Vooral die twee keer dat ze een borstkankerdiagnose kreeg. Zij moest erdoor, ik stond aan de zijlijn. Toen ze na haar operatie thuiskwam en voor het eerst in de spiegel keek, stond ik naast haar. De confrontatie met haar spiegelbeeld was zwaar, voor haar. Ik vond haar nog steeds even mooi en dat heb ik haar ook meteen gezegd.

“Ik heb het geluk dat Martine een extraverte vrouw is met het hart op de tong. Ze heeft me altijd in haar cocon toegelaten, zelfs op de momenten dat ze zich fragiel en onzeker voelde. Het zal altijd ‘wij tegen de wereld’ zijn, ongeacht wat er nog op ons pad komt.”