Dave Sinardet: "Als Groen echt een propere lei wil, komt het misschien beter met een andere lijsttrekker"
De breuk van het kartel Samen hertekent het Antwerpse politieke landschap. Volgens VUB-politicoloog Dave Sinardet kan Groen beter uit de breuk komen, "maar dan zal de partij wel uit een ander vaatje moeten tappen".
Groen blies de progressieve samenwerking in Antwerpen op nadat sp.a vasthield aan haar kopman Tom Meeuws. Nochtans was het einde van het kartel wel degelijk te vermijden, meent Dave Sinardet, politicoloog aan de VUB. "Als het partijbestuur van sp.a zijn ontslag toch had aanvaard, en een andere kandidaat voor die derde plaats had aangesteld, dan denk ik dat het perfect mogelijk was om door te gaan. Want het probleem zat echt bij hem."
Was de figuur Tom Meeuws te hard beschadigd?
"Ja, intussen wel. Een van de problemen was dat Meeuws nog niet echt bekend was bij het grote publiek, en dat hij om de verkeerde redenen wel bekend is geworden. Als Bart De Wever (N-VA) of Daniël Termont (sp.a) in opspraak komen dan is dat een smet op hun blazoen, maar mensen gaan hen dan niet meteen afvallen. Tom Meeuws had geen blazoen, dus er bleef alleen een smet over."
Bij sp.a viel het zwaar dat Wouter van Besien al communiceerde over Meeuws' ontslag nog voor het partijbureau van sp.a was samengekomen.
"Dat kwam inderdaad zwaar aan. Dat heeft ook voor een bepaalde dynamiek gezorgd in die vergadering. Die communicatie heeft een gevoel dat al bestond, van een zekere vernedering die sp.a al lang moet ondergaan, nog eens versterkt. Dan krijg je de groepspsychologie: een groep die samenzit en zich aangevallen voelt door de buitenwereld, redeneert al snel: 'We gaan de rug rechten en voortdoen'."
Meeuws overweegt om klacht in te dienen tegen De Lijn. Kan zijn naam nog witgewassen worden?
"Vanuit een juridische context lijkt het me geen onlogische keuze dat hij daar klacht tegen indient. Maar het lijkt me inderdaad moeilijk om zijn naam nog wit te wassen. Daar zit sp.a ook met een probleem. Als ze de logica van dinsdagavond volgen, dan moet Tom Meeuws ook de lijsttrekker en dus de kandidaat-burgemeester voor sp.a worden. Dat is toch niet evident met alles wat nu aan hem kleeft, zelfs al weten we niet of dat allemaal even terecht is."
'Tom Meeuws had geen blazoen, dus blijft er alleen een smet over'
Nochtans lijkt het nog lang niet zeker dat hij de sp.a-lijsttrekker wordt.
"Het is niet gemakkelijk om, gezien de moeilijkheden waar de partij nu in zit, met hem als burgemeesterskandidaat naar de verkiezingen te trekken. Maar het zou ook niet echt logisch zijn om dinsdagavond te zeggen dat Tom Meeuws de sp.a-kopman en het sp.a-boegbeeld op die lijst Samen moet blijven, maar hem niet meer als kopman te willen als sp.a alleen opkomt. Als hij goed genoeg is voor Samen, dan is hij waarschijnlijk ook goed genoeg voor sp.a."
Wat met Groen: kan die partij hier beter uitkomen?
"Dat kan wel, denk ik. Want zoals de situatie nu geëvolueerd was, werd het moeilijker en moeilijker om nog een positieve dynamiek aan dat Samen-verhaal te geven. Samen was een nieuw merk dat nog in de markt gezet moest worden, maar dat vooral met negatieve zaken werd geassocieerd. Als ze het goed speelt, dan kan Groen misschien wel zijn maagdelijkheid herwinnen, maar dan zal het toch uit een ander vaatje moeten tappen. Tom Meeuws is de aanleiding geweest voor al hun problemen, maar je kan niet echt zeggen dat de lijsttrekker, Wouter Van Besien, die goed gemanaged heeft."
"Vraag is of Groen nog steeds met Van Besien als lijsttrekker naar de verkiezingen gaat. Hij is natuurlijk wel heel sterk geassocieerd met dat Samen-verhaal, dus als ze echt een volledig propere lei willen, zouden ze misschien beter met iemand anders naar voren komen."
Vraag is ook wat het derde boegbeeld, de onafhankelijke Jinnih Beels, nu gaat doen.
"Zij kwam tot nu toe alleszins sterker over dan de twee mannen die haar omringden. Zij zal nu kleur moeten bekennen. In theorie kan ze als onafhankelijke op een Groen- of sp.a-lijst staan, maar dan ben je toch al veel minder onafhankelijk dan wanneer het op een lijst is die die twee partijen overstijgt."
Ondertussen komen de frustraties bij beide partijen over elkaar wel volop naar boven.
"Politiek heeft vaak ook veel te maken met persoonlijke relaties, en die zijn wel geschonden na dit verhaal. Maar ik denk dat ze mekaar nog wel nodig zullen hebben in Antwerpen. Dit kan misschien wel gevolgen hebben voor andere gemeenten waar rood en groen overwegen om samen te werken. Die zullen nu wel twee keer nadenken."
'Het is duidelijk dat Bart De Wever nu in zijn vuistje lacht, maar alles is nog niet gespeeld. Er blijft in Antwerpen toch een belangrijk reservoir aan mensen die niet voor De Wever willen stemmen'
De kansen voor de N-VA van Bart De Wever zijn door het einde van Samen wel exponentieel gestegen. Mag hij al zegezeker worden?
"Dat zou ik niet zeggen. Het is wel duidelijk dat Bart De Wever nu in zijn vuistje lacht, maar alles is nog niet gespeeld. Er blijft in Antwerpen toch een belangrijk reservoir aan mensen die niet voor De Wever willen stemmen, die voor een alternatief willen stemmen. Die zullen nu een bredere keuze hebben. Als Groen het goed speelt, kan het nog altijd proberen om met een lijst en een kandidaat naar voren te komen die ook een stuk van het centrum kan bereiken. Er is een bepaald deel van het electoraat dat misschien wel voor Groen zou kunnen stemmen, maar problemen heeft met sp.a. De groen-liberalen kunnen ze nu misschien wel verleiden."
"N-VA zal wellicht de grootste worden nu er geen kartel meer is, maar de vraag is welke coalitie De Wever zal vormen. De huidige centrumrechtse coalitie is toch heel broos. De kans bestaat dat die er in oktober niet meer is, en dan kunnen we naar heel interessante coalitiegesprekken gaan waarbij uiteindelijk misschien wel een van de linkse partijen met N-VA zal moeten samengaan."