Het socialistisch verzet kwam vanaf september 1941 ‘in het verborgene’ samen in het buitenverblijf van de Antwerpse senator Edward Van Eyndonck (1880-1953) in Zandhoven. Naar het Waalse voorbeeld vond er een eerste contactvergadering plaats, waaruit het bestuur van de Vlaamse Centrale der Illegale Partij ontstond, met socialistische kopstukken als Achiel Van Acker, Herman Vos, Edward Anseele, Louis Major, Leo Magits en Nic Bal. Er werd ook lesgegeven.

In 1956 werd een monument onthuld in een zandweg naast de Langestraat dat naar het buitenverblijf leidt. Aanvankelijk waren er jaarlijks herdenkingen, maar de laatste jaren stond het nochtans knap monument helemaal te verpieteren. Vorige maand schreven we in de krant dat de kameraden deze vergeten herdenkingsplek eens zouden mogen komen opkuisen. Bij Vooruit gaat het vooruit. Enkele dagen later was het kunstwerk al opgepoetst en aan de vooravond van 8 mei, de dag waarop in 1945 nazi-Duitsland overwonnen werd, hield Vooruit er een waardige herdenking. De gemeente Zandhoven had op voorhand het struikgewas nog wat gesnoeid.

Onder meer Matthieu Marin, secretaris van de socialistische vakbond BBTK, las een tekst voor, net als jongsocialist Sam Haegens (24) uit Grobbendonk. Hij las onder meer namen voor van verzetsmensen uit de regio. Zoals Francis Ruyts uit Lier, beroepsmilitair en muzikant. Hij verzamelde inlichtingen en werd in München onthoofd onder de rondreizende guillotine, amper 30 jaar oud. Of Ward Mertens uit Herenthout, 21 jaar, lid van Fidelio, opgepakt op een begrafenis van een verzetslid en dezelfde dag in eigen dorp geëxecuteerd. “Hoe kan je het een jongen als Ward Mertens kwalijk nemen een leven in vrijheid te willen?”, zei Sam. Ook Vlaams parlementslid Hannes Anaf was aanwezig.

Kleinkind van verzet

Els Opdenbergh van Vooruit Zoersel is zelf een kleinkind van het verzet. Haar grootvader Gaston Daniels, geboren in 1919 in Wilrijk, werd als syndicalist en lid van de communistische partij via de Begijnenstraat en het fort van Breendonk naar een Duits werkkamp afgevoerd. Hij vluchtte naar het neutrale Zweden, leerde er Rosa Olson en samen keerden ze terug naar België.

Ook het verhaal van utopisch architect Julien Schillemans uit Sint-Antonius werd voorgelezen. Hij smokkelde wapens en hielp Joden verbergen in Brussel. Op zijn 37ste werd hij opgepakt en na vijf weken zonder proces in Kamp Polygoon in Brasschaat geëxecuteerd. “We gaan vanuit Vooruit Zoersel ijveren voor een struikelsteen voor Schillemans in Zoersel”, zegt Els Opdenbergh. “Het zijn fysieke gedenktekens ter nagedachtenis van slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog, niet enkel voor Joden.”

Schillemans woonde in de Raymond Delbekestraat. Zijn huis – weliswaar zwaar verbouwd – en windenergiewenteltoren, staan er nog steeds. (kma)