CDA wacht keuzestress na afzwaaien Sybrand Buma
Den Haag – Leeuwarden
Ruim achtenhalf jaar lang is Sybrand Buma fractievoorzitter van het CDA in de Tweede Kamer, waarvan exact zeven jaar als partijleider. Onder zijn aanvoering boekte het CDA het allerslechtste stembusresultaat ooit: dertien zetels bij de Kamerverkiezingen van 2012. Daarna, in 2017, wist hij het CDA met negentien zetels weer terug te brengen op de plek waar de christendemocraten zich van nature het meest thuisvoelen: in het centrum van het macht, ín de regering. Want na ruim vier jaar oppositievoeren tegen Rutte II, bleek dat ook de inborst van Buma is: besturen.
Dat hij nu naar Leeuwarden vertrekt om burgemeester te worden, past helemaal in de geschiedenis van de patriciërsfamilie Van Haersma Buma. Zo was Sybrands vader Bernhard burgemeester in Workum en Sneek, en zijn opa Sybrand Marinus in Stavoren en Wymbritseradeel.
Dat ook bij de CDA-leider de liefde nog steeds uitgaat naar een burgemeesterschap in Friesland, kon je eigenlijk wel vermoeden. Nog vorig jaar publiceerde Buma samen met zijn achterneef een boek over Gerlacus Buma, een Friese burgemeesterszoon in het leger van Napoleon en Willem I. Niet heel vreemd dus dat de huidige Buma een plek in het kabinet aan zich liet voorbijgaan, maar wel oren heeft naar het burgemeesterschap van de Friese hoofdstad.
Na 17 jaar in de landelijke politiek vertrek ik naar Friesland om daar burgemeester te zijn van Leeuwarden. Het is een voorrecht om aan de slag te mogen voor een mooie toekomst van de stad en dorpen er omheen. pic.twitter.com/QYcDBsbmzH
— Sybrand Buma (@sybrandbuma) May 16, 2019
CDA-beloften
Al vanaf het begin van deze kabinetsperiode wordt gefluisterd dat Buma zijn kandidaat-opvolgers als partijleider, in het huidige kabinet heeft geplaatst. Hij haalde de beloften van het CDA naar Den Haag, misschien zelfs in de hoop dat zíj de partij groter kunnen maken dan híj. Op de eerste plaats is dat vicepremier en minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge. Hij is een soort ‘mister CDA’: overtuigd protestants, maar bewust actief in een volkspartij als het CDA. Hij belichaamt het soort leiderschap van Jan Peter Balkenende op diens hoogtepunt: zeer herkenbaar voor de christendemocratische achterban, maar ook aantrekkelijk voor een groot kiezerspubliek.
Minister van Financiën Wopke Hoekstra profileert zich als geduchte concurrent. Jarenlang was hij alleen bínnen het CDA bekend: als talent, als denker, als senator. Hoekstra geldt als een aantrekkelijke kandidaat, omdat hij een wat minder typische CDA’er is dan De Jonge. Hij is remonstrants, en presenteert zichzelf meer als een twijfelaar op geloofsgebied. Anders dan zijn degelijke uitstraling doet vermoeden, is hij ook progressiever dan de gemiddelde CDA’er: zo stemde hij als enige CDA-senator vóór het lesbisch meemoederschap.
Het hoeft niet bij deze twee kandidaten te blijven. Ook staatssecretaris van Economische Zaken Mona Keijzer ziet zichzelf nog steeds als potentiële partijleider. Ze greep in 2012 naast die positie, maar werd door het CDA twee verkiezingen op rij pal achter Buma gezet. Ze sleepte daarbij voor CDA-begrippen ongewoon hoge aantallen voorkeurstemmen binnen. Eerder dit jaar zei ze gevat dat het CDA behalve kroonprinsen (Hoekstra en De Jonge, red.) óók kroonprinsessen heeft. Keijzer is katholiek, en is ook geliefd bij cultureel-conservatieve kiezers. Vooral in het zuiden, waar het CDA flink aan kracht heeft ingeboet, zou ze wellicht stemmen kunnen terugwinnen.
vacant
Waarschijnlijk zal het CDA niet al snel een keuze maken. Door het leiderschap vacant te laten, hoopt de partij veel media-aandacht te vergaren. Maar het CDA wil wel een kroonprinsendrama à la de PvdA voorkomen. Achter de schermen wordt er op gehint dat niet elke kanshebber ook daadwerkelijk kandidaat zal willen zijn. Uiteindelijk kan het dus best gebeuren dat de partij gewoon één kandidaat naar voren schuift. Want partijprominenten als De Jonge, Hoekstra of Keijzer publiekelijk offeren in een onderlinge strijd, dat willen de christendemocraten zien te voorkomen. <
Heel veel dank voor al die jaren, @SybrandBuma! Jij bracht rust in de partij, bracht ons terug op koers. Felicitaties voor jou en Leeuwarden. Het was een voorrecht om met je samen te werken. ?? #Bumabedankt pic.twitter.com/XXMMEYKe8u
— Hugo de Jonge (@hugodejonge) May 16, 2019
Met het aanstaande vertrek van Buma is op korte termijn wel een nieuwe CDA-fractievoorzitter nodig. De meest voor de hand liggende kandidaten zijn huidig vicefractievoorzitter Madeleine van Toorenburg en Kamerlid Pieter Heerma (foto’s). Van Toorenburg is met twaalf jaar Kamerlidmaatschap inmiddels een Binnenhofveteraan. Deze Brabantse ND-columnist met een stevig profiel op het gebied van veiligheid, kan als eerste vrouwelijke CDA-fractievoorzitter bovendien een nieuw hoofdstuk aan de partijgeschiedenis toevoegen.
Pieter Heerma, zoon van oud-partijleider Enneüs Heerma, zit sinds 2012 in de Kamer – maar werkt al veel langer op het Binnenhof. Hij onderhandelde samen met Buma over de huidige kabinetsdeelname. Hij kent het regeerakkoord van binnen en buiten, en geldt als sympathiek. Een mogelijk derde kandidaat is Kamerlid Harry van der Molen, een van de meer prominente leden van de huidige Kamerfractie én oud-wethouder van – jawel – Leeuwarden.
