'Rafiki': Afrikaanse lgbt-variant op Romeo en Julia, met teleurstellend dun verhaal
Een film over lesbiennes in een land waar homoseksualiteit strafbaar is. Nog voor de wereldpremière in Cannes sloeg de Keniaanse regering het frisse lgbt-liefdesdrama Rafiki van regisseur Wanuri Kahiu in de ban. Zij sloeg terug via de rechtbank.
Het was dit jaar in Cannes een van de films die iedereen wilde zien: Rafiki speelde in de categorie Un Certain Regard en maakte dus niet eens kans op de Gouden Palm, maar toch was het aanschuiven om binnen te geraken op de eerste persvisie. De film van Wanuri Kahiu was namelijk de eerste Keniaanse titel die het ooit tot in Cannes schopte – een curiosum dus – en behandelt een gevoelig thema: lesbische liefde, in een land waar op homoseksualiteit gevangenisstraffen tot wel veertien jaar staan.
Romeo en Julia
Rafiki gaat over twee jonge vrouwen in het bruisende Nairobi. Kena (Samantha Mugatsia) is zwijgzaam en jongensachtig, verplaatst zich per skateboard en houdt van voetbal. Ziki (Sheila Munyiva) is een hypervrouwelijk popje dat uit een Afrofuturistische manga ontsnapt lijkt. Hun vaders zijn tegenstrevers in de lokale verkiezingen. En toch worden ze verliefd. Een Afrikaanse lgbt-variant op Romeo en Julia.
Wanuri Kahiu had zeven jaar nodig om het budget voor haar tweede langspeelfilm bijeen te rapen. Het gaf al aan hoe lastig dit onderwerp ligt in Kenia, en dat werd bevestigd toen bekend raakte dat de film geselecteerd was voor het Filmfestival van Cannes. In plaats van dat te vieren als een overwinning, besloot de regering Rafiki te boycotten. De censuurcommissie vroeg nog aan Kahiu om het einde van de film aan te passen, zodat de hoofdpersonages “tot inkeer kwamen”, maar dat weigerde de regisseur uiteraard.
De censuurcommissie vroeg nog aan Kahiu om het einde van de film aan te passen, zodat de hoofdpersonages 'tot inkeer kwamen'
Resultaat: de voorzitter van de commissie oordeelde dat Rafiki de bedoeling had om “lesbische liefde te promoten in Kenia”, waardoor de film uit alle bioscopen geweerd werd. Na haar passage in Cannes verlengde Kahiu haar verblijf in Europa met enkele weken, uit angst om bij thuiskomst opgepakt te worden.
Erg betreurenswaardig allemaal, ook al omdat Rafiki een uiterst verfrissend beeld schetst van Nairobi anno 2018, en zo bewijst dat Afrikaanse cinema helemaal niet miserabilistisch of droog hoeft te zijn. Kahiu kiest zonder omkijken voor een poppy Instagram-look, met een openingsscène die zo zou kunnen doorgaan voor een hippe videoclip van M.I.A. De snoepkleurtjes, de modieuze outfits, het jongerentaaltje: dit is Afrika zoals je het (toch zeker bij ons) nog maar zelden zag.
Anderzijds moeten we eerlijk zijn: de hippe beeldtaal en de belangrijke boodschap kunnen niet verdoezelen dat het scenario tekortschiet. Letterlijk, zelfs: de film haalt niet eens de kaap van anderhalf uur, omdat het verhaaltje zo dun is. Kahiu en haar coscenariste Jenna Bass creëren teleurstellend weinig diepgang en beperken zich veelal tot het herhalen van een aantal genreclichés. Goedbedoeld is daarom nog niet goed.
Regisseur Wanuri Kahiu en haar coscenariste Jenna Bass creëren teleurstellend weinig diepgang Goedbedoeld is daarom nog niet goed
Oscar-kandidaat?
Ondanks die evidente gebreken kon Rafiki op behoorlijk wat enthousiasme rekenen bij de internationale pers, en werd de film zelfs hier en daar genoemd als potentiële Oscar-kandidaat. Alleen zou hij, om nog maar in aanmerking te komen om ingezonden te worden voor de Academy Awards, minstens een week in de Keniaanse bioscopen moeten lopen. En dat was door het verbod dus onmogelijk. Voor Kahiu was dat de druppel: begin deze maand daagde ze de staat voor de rechtbank. En zowaar, ze won de zaak.
Rafiki mag nu zeven dagen lang vertoond worden in Kenia – alleen overdag, en slechts in één bioscoop, maar toch. Tickets voor de eerste voorstelling, afgelopen zondagmiddag, waren zo gegeerd dat er meteen een tweede zaal geopend moest worden. Of hoe Rafiki ook naast het scherm een happy end krijgt.
Vanaf 26/09 in de bioscoop.