Frustraties op het werk of gebrek aan normbesef: wat dreef jongeren om kwetsbare ouderen te mishandelen in woonzorgcentrum Oudenaarde?
Een onevenwicht tussen draagkracht en draaglast op het werk kan bij elk van ons tot agressie leiden. Dat zegt forensisch psychiater Rudy Verelst nu mishandeling van kwetsbare bewoners door jongeren in het woonzorgcentrum Meerspoort in Oudenaarde aan het licht is gekomen. Kinderpsychiater Daniel Neves Ramos denkt dat de jongeren normbesef missen en wijst op de rol van sociale media.
Gisteren werden 4 jongeren aangehouden voor diefstallen en mishandeling in een woonzorgcentrum in Oudenaarde. "Mogelijk hebben we te maken met een profiel van zorgverstrekkers die geconfronteerd werden met taken die hun draagkracht te boven gingen", beweert forensisch psychiater Rudy Verelst in De Wereld Vandaag op Radio 1.
"Een te hoge draaglast kan aanleiding geven tot frustratie. Die frustratie kan uitmonden in agressie wanneer men niet over de nodige vaardigheden beschikt om met die gevoelens om te gaan. Dat is een hellend vlak. De meesten van ons hebben wel de nodige copingmechanismen om dat tijdig te beseffen, maar het risico op agressie of grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer is zeker niet uitzonderlijk."
Hoe te voorkomen?
Volgens Verelst moet de werkomgeving een grote rol spelen in het vroegtijdig opmerken van alarmsignalen. "Elk systeem van kwaliteitszorg zou daar oog voor moeten hebben. De zorgnood neemt toe. Dat is geweten. Daarnaast hebben de huidige zorgverstrekkers niet altijd de meest gekwalificeerde profielen. Dan kan er al snel een onevenwicht ontstaan tussen draagkracht en draaglast."
"Ik vind dat het een primaire taak is van het aansturende middenkader om daar aandacht voor te hebben. Misschien moet het gewoon ook expliciet gevraagd worden aan de zorgverstrekkers of ze frustraties ervaren en de werkdruk nog aankunnen. Wij hebben allemaal de neiging om dat te negeren en te verdoezelen", zegt Verelst.
"Bad men do what good men think"
Op de gsm van de 18-jarige verdachte vond de politie filmpjes van de mishandeling terug. Daar is volgens Verelst een publiek voor. "Ik denk dat ieder van ons duistere interesses heeft. Via sociale media zijn die allemaal makkelijk toegankelijk zonder dat men het gevoel heeft dat men daar zelf verantwoordelijkheid voor moet opnemen."
"Er is een handboek in de forensische psychiatrie dat zegt: "Bad men do what good men think." Ik denk dat wij allemaal soms aberrante ideeën hebben, maar dat we die kunnen kaderen en daarmee om kunnen gaan. Maar bij een aantal mensen zien we dat zij obsessief bepaalde filmpjes gaan volgen zonder dat ze die handelingen in het echte leven zouden stellen. Daar bestaat dus wel degelijk een doelpubliek voor."
Beluister hier het gesprek met Rudy Verelst op Radio 1
Rol van genetica en sociale media
Kinderpsychiater Daniel Neves Ramos zegt dat het moeilijk is om een uitspraak te doen over wat de jongeren dreef zonder met ze te spreken. Toch werpt hij enkele ideeën op. "Zo zien we soms dat jongeren pas laat de diagnose autisme krijgen, wat ervoor kan zorgen dat ze een stukje empathie missen", geeft hij als voorbeeld. Hij benadrukt dat hij daar niet mee wil bedoelen dat iedereen die de diagnose van autisme krijgt, tot zulke acties in staat is.
Het feit dat de jongeren zo kicken op de vernedering, doet Neves Ramos denken dat de jongeren weinig normbesef hebben. "Daar kan je voor een stuk mee geboren worden", geeft hij mee in De Afspraak. "Genetica kan ervoor zorgen dat de jongeren weinig inlevingsvermogen hebben en weinig wakker liggen van wat ze hun slachtoffer aandoen en over de gevolgen van hun acties."
Het is ook een optie dat het zaadje niet geplant werd in de genetica of omgeving, maar meer specifiek op sociale media. Net omdat ze de beelden ook via WhatsApp hebben verspreid.
"We stoten steeds vaker op de effecten van sociale media in de psychiatrie. Denk aan meisjes met anorexia die elkaar 'besmetten' via sociale media of aan de drillrappers in Antwerpen. Die problematiek wordt enkel versterkt door de online component."
"Het feit dat de jongeren dat zo belangrijk vonden om het op WhatsApp te verspreiden, zegt voor mij ook iets over de maturiteit van de daders", sluit Neves Ramos af.