Eenmaal, andermaal: het verloren gewaande schilderij van Gustav Klimt Portret van juffrouw Lieser hangt binnenkort bij een Hongkongse verzamelaar, en dat voor een slordige 37 miljoen euro. Geen koopje, zegt u, maar toch reageerde het veilinghuis teleurgesteld. Aangezien het werk van Klimt zo geliefd is, had de directie gehoopt op 50 of zelfs 70 miljoen euro, weet der Standard. ‘Maar de economische realiteit is niet bepaald rooskleurig”, klonk het bij dezelfde krant.

De laatste keer dat het Portret van juffrouw Lieser in het openbaar verscheen, was in 1925. Toen dook een zwart-witfoto van het werk op, omdat het tentoongesteld zou worden in de Neue Galerie. Maar daar is het werk nooit getoond, blijkt uit een archiefdocument. Daarop is een lijst te zien van de tentoongestelde werken – de naam “Lieser” is doorstreept. Waar het werk was tijdens het naziregime is onduidelijk, wel staat vast dat het in de jaren 60 in een Weense privéverzameling terechtkwam. De gaten in de herkomst verklaren volgens veilinghuis Im Kinsky deels waarom er uiteindelijk maar drie biedingen waren.

Geen handtekening

Ook het werk zelf heeft nog niet al zijn geheimen prijsgegeven. Want wie is de jonge vrouw, die met een sjaal vol bloemen poseert voor Klimt? Kunsthistorici gaan ervan uit dat de vrouw een dochter of een nichtje is van Adolf Lieser, een rijke, joodse industrieel in jute- en henneptextiel. Het meest waarschijnlijke scenario is dat ze ofwel Margarethe Constanze Lieser is, die het atelier meermaals bezocht. Maar de hazelnootbruine ogen van het portret zouden dan weer het best overeenkomen met die van Helene Lieser, overigens de eerste Oostenrijkse vrouw die in Oostenrijk een doctoraat haalde.

Klimt overleed begin 1918 en heeft het portret niet helemaal afgewerkt. Er staat ook geen handtekening van hem op. Dat temperde het enthousiasme van kunstkenner Claudia Mörth-Gasser, die het werk op de veiling aan het publiek mocht voorstellen, niet. “Dit schilderij toont hoe modern Klimt aan het einde van zijn leven schilderde – zijn ongelooflijke bewegingsvrijheid, de kleuren die van het doek spatten. Adembenemend mooi.”

Opmerkelijk: hoewel er geen bewijs is dat het portret geroofd werd, wordt de opbrengst toch gedeeld met de erven van de oorspronkelijke joodse eigenaars.

Lees ook

Veilinghuis verkoopt Klimt die bijna 100 jaar niet te zien was