"Gigantisch verloop": waarom meer dan 100 parlementsleden na 9 juni niet meer terugkeren op hun oude stoel
Nog los van de verkiezingsuitslag zal de bezetting in de verschillende parlementen van ons land er na 9 juni volledig anders uitzien. De federale Kamer en het Vlaams Parlement zien samen namelijk meer dan 100 parlementsleden vertrekken. De reden? Anciens die er de brui aan geven, maar ook een heleboel politici die op een ander niveau frisse lucht gaan opsnuiven.
"Gigantisch", zo noemen VRT NWS-journalisten Ivan De Vadder en Michael Van Droogenbroeck het verloop in 's lands parlementen, in de podcast 'Onder ons: politiek'. Heel wat Vlaamse en federale parlementsleden keren - zeker of zo goed als zeker - niet meer terug na de verkiezingen van 9 juni.
In het Vlaams Parlement zou het aantal vertrekkers kunnen oplopen tot 75 van de 124 parlementariërs. Dat is veel: bij de start van de voorbije regeerperiode telde het Vlaams Parlement 67 nieuwe leden en dat was toen al opmerkelijk. In de Kamer mag je er nog eens zo'n 30 mensen bijtellen die wellicht niet terugkeren.
"Herbebossing"
Daar zijn 3 grote verklaringen voor: ofwel gaat het om mensen die niet meer op de lijst staan, ofwel hebben ze een onverkiesbare plaats gekregen, ofwel proberen politici frisse lucht op te snuiven op een ander beleidsniveau.
Ik vind dat eigenlijk niet slecht. Het zorgt ervoor dat nieuwe generaties in de politiek komen
"Ik vind dat eigenlijk niet slecht", zegt Van Droogenbroeck daarover. "Ooit gebruikte het vroegere Agalev (nu Groen) daarvoor de term 'politieke herbebossing': het zorgt ervoor dat nieuwe generaties in de politiek komen."
Toch vertrekken ook enkele sterkhouders die vinden dat de particratie te groot is, waardoor ze zich te veel moeten schikken in wat hun partij zegt en vindt. "Dat vind ik wel jammer. Je wilt toch dat een parlement ook wordt bevolkt met volksvertegenwoordigers die niet alleen de partij volgen, maar zich ook volgens hun eigen lijn kunnen manifesteren?"
Wie vertrekt er zoal?
- In het Vlaams Parlement zijn er meer dan 50 'stoppers'. Denk aan Karin Brouwers en Tinne Rombouts van CD&V, Elisabeth Meuleman, Björn Rzoska en An Moerenhout van Groen, Gwenny De Vroe, Freya Saeys en Bart Tommelein van Open VLD en Wilfried Vandaele, Marius Meremans, Manuela Van Werde en Tine Van der Vloet van N-VA. Ook Sihame El Kaouakibi (Onafhankelijk) keert zeker niet terug.
Bart De Wever (N-VA), Meyrem Almaci (Groen), Jean-Jacques De Gucht (Open VLD), Sam Van Rooy (Vlaams Belang), Annick Lambrecht (Vooruit), Kim De Witte (PVDA) en Els Ampe (Voor U) keren zeker niet terug naar het Vlaamse halfrond omdat ze kandidaat zijn voor de Kamer. Annabel Tavernier (N-VA), Willem-Frederik Schiltz (Open VLD) en Bruno Tobback (Vooruit) staan dan weer op een Europese kieslijst.
Voor ongeveer 25 Vlaamse parlementsleden is een terugkeer twijfelachtig tot bijna onmogelijk omwille van hun plaats op de lijst. Zo staan verschillende parlementsleden op een lijstduwersplaats. - In de Kamer ziet Open VLD 8 van de 12 parlementsleden vertrekken: Maggie De Block, Patrick Dewael en Egbert Lachaert, maar ook Robby De Caluwé, Tania De Jonge, Christian Leysen, Marianne Verhaert en Kathleen Verhelst. Bij CD&V gaat het om 5 van de 12 parlementsleden: Wouter Beke, Koen Geens, Hendrik Bogaert, Leen Dierick en Jef Van den Bergh.
Bij N-VA vertrekken maar liefst 8 van de 24 Kamerleden. Het gaat om Sander Loones, Valerie Van Peel, Björn Anseeuw, Mieke Claes, Katrien Houtmeyers, Yngvild Ingels, Tomas Roggeman en Yoleen Van Camp. Bij Vlaams Belang gaat het om 3 van de 18 leden: Steven Creyelman, Tom Van Grieken en Nathalie Dewulf.
Groen neemt afscheid van 5 van de 8 Kamerleden: Kristof Calvo, Wouter De Vriendt, Kim Buyst, Kathleen Pisman en Eva Platteau. Bij PVDA komen 3 Nederlandstalige leden - Gaby Colebunders, Maria Vindevoghel en Steven De Vuyst - niet (meteen) terug. Ook Vooruit ziet 3 van de 9 Kamerleden - Meryame Kitir, Kris Verduyckt en Karin Jiroflée - het parlement verlaten. Ook senator Bert Anciaux komt trouwens niet meer terug. - Ook aan Franstalige zijde zijn er heel wat vertrekkers. De bekendste hier zijn wellicht Georges Dallemagne en Catherine Fonck (Les Engagés), voormalig Kamervoorzitter André Flahaut (PS) en ex-premier en voorzitter van de Europese Raad Charles Michel (MR), die niet op een lijst staan of zelfs helemaal stoppen met de politiek.
Verder komt PS-fractieleider Ahmed Laaouej op voor het Brussels parlement, terwijl zijn vroegere partijgenoot Emir Kir geen kandidaat meer is. Parlementsvoorzitster Eliane Tillieux staat op de PS-lijst voor het Waals parlement. Ex-premier Sophie Wilmès (MR) staat op de Europese lijst, ex-minister Marie-Christine Marghem mikt op het Waals Parlement. Bij Ecolo gaat minister Zakia Khattabi voor een plek in het Brussels parlement.
Vernieuwing
Niemand zal rouwen om een beetje vers bloed in het parlement. Maar hoe kunnen partijen daar zelf voor zorgen? Zo hebben de wetten over gelijke man-vrouwverhouding op kieslijsten in elk geval al voor wat vernieuwing gezorgd. "Zou er ook niet een vergelijkbaar mechanisme moeten zijn om voor een soort doorstroming van nieuwe mensen te zorgen?", vraagt De Vadder zich af.
Vooruit heeft in de statuten laten zetten dat er bij de eerste 3 op de lijst niet alleen een man en een vrouw moeten zijn, maar ook minstens 1 nieuwkomer
"Vooruit heeft zo onder John Crombez in de statuten laten zetten dat er bij de eerste 3 op de lijst niet alleen een man en een vrouw moeten zijn, maar ook minstens 1 nieuwkomer. Dat heeft wel wat opgeleverd: onder meer Melissa Depraetere, Hannes Anaf en zelfs Conner Rousseau zijn daar het product van. Dat terwijl andere partijen, zoals Open VLD en CD&V, niet vernieuwden of dat moesten doen via 'witte konijnen', onverkozen ministers. Mensen ergeren zich daaraan."
Vlaams Belang heeft dan weer kunnen vernieuwen dankzij een verkiezingsoverwinning, stelt Van Droogenbroeck. "Vorige keer zijn daar een heleboel nieuwe mensen verkozen. Die parlementsleden hebben zich de voorbije jaren kunnen bewijzen."
Kleinere kieskringen?
Maar misschien moet er ook eens gekeken worden naar de omvang van de huidige kieskringen. Die provinciale kieskringen zijn erg groot, veel groter dan de arrondissementele kieskringen van vroeger. "Dat maakt dat het veel moeilijker is om als politicus over de volgorde heen te springen die de nationale partijtop op de lijst heeft bepaald. Dat zorgt ervoor dat de particratie veel sterker is dan pakweg 20 jaar geleden."
"CD&V pleit voor de terugkeer van de arrondissementele kieskringen, omdat je dan een veel diversere vertegenwoordiging krijgt in het parlement", weet De Vadder. "Daar is iets voor te zeggen", beaamt Van Droogenbroeck. "Ik woon in Vlaams-Brabant: iemand uit het Pajottenland moet nu proberen stemmen te halen tot tegen de Limburgse grens. En Brussel ligt daar nog tussen. Het is dan niet zo evident om dicht bij je electoraat te staan."