Zijn er ergere belagers dan Bart De Pauw straffeloos gebleven? Ongetwijfeld

Bart De Pauw is banaal. Een typisch geval van een man die zich niet bewust was van zijn macht – en dat nog steeds niet is. Noch van de impact van zijn gedrag. Zichzelf als het grootste slachtoffer in deze zaak blijft zien. Zo voorspelbaar, zo vermoeiend.

Elk jaar worden er bij de politie zo’n 22.000 meldingen van belaging gedaan. Meestal door (ex-)partners. De Pauw was een opmerkelijke veelpleger met een beperkt vocabulaire, getuige de recyclage van koosnaampjes, liedjes, gedichten en kwinkslagen in zijn berichten aan verschillende vrouwen – maar verder dus helemaal niet zo uitzonderlijk.

Banaal

Bart De Pauw is tegelijk ook helemaal niet banaal. Hij is bekend, niet aflatend populair. Hij had macht en invloed over de vrouwen wier aandacht hij zocht. (Macht die hij nog steeds probeert te minimaliseren.) Veel van de vrouwen die hij belaagde, zijn ook bekend. De zaak kwam aan het licht tijdens een maatschappelijke paradigmashift. Journalisten en het publiek werden zich bewust van macht, van grensoverschrijdend gedrag, van de alomtegenwoordigheid en de straffeloosheid er van. Magistraten voelden die paradigmashift ook. Toen De Pauw zelf een verwarrend filmpje online gooide, opende het parket dus een onderzoek.

Is de zaak-De Pauw een symbooldossier geworden? Zeker. Zijn er ergere belagers dan De Pauw straffeloos gebleven? Ongetwijfeld. Dat voelt voor sommigen misschien onrechtvaardig, maar is wel begrijpelijk. Het strafrecht heeft nu eenmaal ook een symbolische functie. Het evolueert mee met veranderende maatschappelijke normen, het wil waarschuwen: dit gedrag dat we vroeger tolereerden, vinden we nu een bedreiging voor de maatschappelijke orde. Daarom was een documentaire over die zaak ook zo relevant. Wat was er nu precies gebeurd, welke impact had dat op de belaagde vrouwen? Dat De Pauw niet wilde meewerken maar de documentaire achteraf wel een eenzijdige versie van de feiten noemt, is zijn verantwoordelijkheid.

Heeft het iets veranderd? Misschien. Ik vermoed dat mensen in leidinggevende functies twee keer nadenken voor ze dubbelzinnige berichten naar ondergeschikten sturen. Uit een oprecht besef van de machtsverhoudingen of uit angst voor een veroordeling – dat doet er op zich weinig toe. Tegelijk is er ook heel weinig veranderd. De meldingen van belaging en grensoverschrijdend gedrag blijven onverminderd hoog. Een grote groep Vlamingen lijkt te vinden dat de slachtoffers van De Pauw zich aanstellen.

We zouden abstractie moeten maken van de zaak-De Pauw, voorbij de betrokken individuen kijken en gaan praten over de mechanismen die hier onder liggen. Hoe worden mannen opgevoed, hoe worden vrouwen opgevoed? Wat verwachten we van onze leiders, van onze creatievelingen? Wat vergoelijken we? Wat is de rol van mensen die het wel zien gebeuren maar niets doen?

Door alle aandacht die De Pauw over zichzelf blijft afroepen komen we in een sterk gepolitiseerde stellingenoorlog terecht. Laten we het dus niet meer over het individu De Pauw hebben, maar wel over het soort gedrag dat hij stelt, en hoe we daar mee om willen gaan.