Lezers over de 'beeldenstorm' in het Mauritshuis

Kan iemand mij uitleggen waar de fascinatie voor alle foute personen inzake het Nederlandse slavernijverleden toe moet leiden? Het vult kranten en actualiteitenprogramma's en juist de herinnering lijkt te worden weggestopt (beeld uit Mauritshuis) maar wat moet ik er als gewone Nederlander mee? Wie in de tegenwoordige tijd klopt zich nu op de borst dat hij beter is dan de foute personen? 
^{Marja Bakker,  Alphen aan den Rijn}

Ook het Mauritshuis afbreken?

De afgelopen dagen blijkt de verwijdering van de buste van Graaf Johan Maurits van Nassau-Siegen een zegen te zijn voor de verbreding van de kennis van de Nederlandse geschiedenis van de 17de eeuw. Tot voor kort was slechts een heel kleine minderheid van mijn landgenoten op de hoogte van ons verblijf in de noordelijke helft van Brazilië terwijl de doorsnee Braziliaan met trots in het hart kan verhalen over onze korte overheersing daar.

Trots omdat de Hollanders er in tegenstelling tot de reeds aanwezige Portugezen, bouwden aan de infrastructuur en het instellen van een centraal rechtssysteem. Helaas raakten we er daar ook van overtuigd de meest foute gebruiken van de Portugezen over te moeten nemen. Vanuit Brazilië voeren de schepen van de West-Indische Compagnie, in opdracht van dezelfde Graaf Johan Maurits, naar Afrika om daar de belangrijkste steunpunten van de slavenhandel van de Portugezen over te nemen. We raakten betrokken in een handel waarvoor zowel onze Europese als de Afrikaanse voorvaderen die de slaven te koop aanboden, zich heden ten dage diep zouden moeten schamen.

Zou daarom het Mauritshuis zo snel mogelijk van naam moeten worden veranderd of wellicht moeten worden afgebroken? Gelukkig kan ik allen die het Mauritshuis een warm hart toedragen en het met plezier bezoeken berichten dat dit nou niet direct hoeft te gebeuren. De bouw van het Mauritshuis werd niet, zoals velen beweren, door Graaf Johan Maurits gestart met het grote geld dat hij verdiend heeft met zijn gouverneurschap in Brazilië.

Het bouwwerk was in 1632 reeds aanbesteed door de graaf die ervan hield met veel pracht en praal door het leven te gaan. Dit was vijf jaar vóórdat de graaf zich door de WIC met veel geld liet overtuigen van een avontuur in de verre kolonie. Gedurende zijn verblijf in Brazilië heeft zijn vriend Constantijn Huygens zich als bouwmeester ontfermd over de afbouw van het huis dat in 1637 nog niet gereed was. Constantijn liet in dezelfde periode een vergelijkbaar huis (Huygenshuis) aan het Plein in Den Haag bouwen. De rijke afwerking van het Mauritshuis waaronder veel prachtig hout uit Brazilië, heeft de graaf zich wel kunnen veroorloven door zijn handel in de kolonie. Ik zou het museum willen aanraden dat hout toch vooral niet te verwijderen.
^{Denis Hageman, Amsterdam}

Begin van boven

Nederlanders kunnen het niet nalaten om hun helden af te branden. Waar Engelsen hun zeehelden (piraat Francis Drake en admiraal Nelson) en hun koningshuis met representanten als Hendrik VIII koesteren, moeten wij zo nodig onze helden van hun voetstuk halen. Nederland was een marginaal, armoedig, landje geweest, of geheel onder de voet gelopen, zonder mensen als Jan Pieterszoon Coen en Michiel de Ruyter. Coen vermoordde de Bandanezen als wraak voor het vermoorden van een delegatie Nederlanders onder aanvoering van admiraal Verhoef. In die tijd was een mensenleven weinig waard. Van de vele zeevaarders die naar Indië voeren, overleefde meer dan de helft het niet.

Als de Coentunnel een andere naam moet krijgen, dan zullen nog heel veel straatnaamborden moeten worden verwijderd. Daar heb je eerst Willem de Zwijger, die de ene vrouw voor de andere verwisselde om zijn macht uit te breiden (Anna van Saksen, Charlotte de Bourbon, Louise de Coligny) en geen vinger uitstak toen de eerste Geuzen werden gevierendeeld. Maurits, die Oldebarneveld liet onthoofden. Stadhouder Willem III, die de meute opzweepte om de gebroeders De Wit te lynchen. Stadhouder Willem V die met behulp van zijn Pruisische schoonpapa de Patriotten executeerde en het land verliet toen het in nood verkeerde. Net als koningin Wilhelmina, die vanuit het veilige Londen Nederlanders opriep om verzet te plegen. Weg met al die straatnaamborden. Als je de trap schoon veegt, moet je bovenaan beginnen. Het maaiveld is dan weer mooi egaal.
^{E. Holleman, Voorschoten}

Bekijk het van alle kanten

Ik lees dat in het Mauritshuis het borstbeeld van Maurits niet meer in de hal staat, als gevolg van het debat over slavernij. Piet Emmer publiceerde onlangs zijn boek 'Het zwart-wit denken voorbij', waarin hij pleit voor een Rankiaans perspectief op de geschiedenis. Onderzoekers dienen vanuit het verleden naar gebeurtenissen te kijken, niet vanuit het heden.

Bovendien geeft Emmer aan dat er ook veel positieve kanten aan slavernij en kolonialisme zaten, die door de politieke correctheid steeds worden weggelaten. Het weghalen van beelden haalt niets uit en is historische fraude. Zo weten we immers nooit wie welke rol heeft gespeeld, als we nu op elke persoon een damnatio memoriae gaan uitvoeren, die toen een rol had in slavernij of het stichten van kolonies. Laten we het debat vanuit alle oogpunten bekijken.
^{G.H.M.M. Beumer MA, directeur Kleio-Historia, Millingen aan de Rijn}

Dag standbeelden

Er is iets mis met hoe wij, dankzij 'voortschrijdend inzicht' naar onze helden uit de geschiedenis kijken. Normen en waarden anno nu worden klakkeloos over het verleden gelegd. Er zijn misdaden tegen de mensheid die nooit verjaren. Dus het standbeeld van de generaal met burgerbloed aan de handen mag naar de steenbreker. Maar veel standbeelden van grote namen van weleer die bij elke herdenking duivenpoepvrij worden gemaakt mogen dan ook van hun voetstuk gehaald worden. Ook in overdrachtelijke zin.

Koning Willem I: verrijkte zich als kapitalistische koning terwijl eenderde van de Amsterdamse bevolking van de kerkelijke bijstand leefde. Nog eentje: Columbus: militaire onderwerping en leegroof. En nu dan het beeldje van Johan Maurits van Nassau-Siegen van de sokkel: vermeende betrokkenheid bij slavenhandel. Slavernij is een systeem van uitbuiting waar de mens zich voor schaamt. Helemaal terecht.

Maar deze Johan, waaraan een zweempje verdenking kleeft van betrokkenheid? Zet hem maar weer op zijn voetstukje. We mogen best wat minder politiek correct naar onze voorgangers kijken. Anders gaan onze nazaten over 100 jaar het standbeeld van Sven Kramer bij Thialf omsmelten omdat zij dan schande spreken over de onverantwoord energie verslindende ijshallen.
^{Ron Hendriksen, Zutphen} 

Mogen wij nog wandelen in Kleef?

Ongeveer 20 km ten oosten van Nijmegen ligt net over de grens de stad Kleef/Kleve. Deze plaats wordt door Nederlanders druk bezocht om te winkelen, maar ook vanwege de natuur en de cultuur (o.a. Haus Koekkoek en Museum Kurhaus). In 1649 werd Johan Maurits van Nassau-Siegen voor zijn bijdrage in de strijd tegen de Spanjaarden door zijn vriend de keurvorst van Brandenburg benoemd tot stadhouder van Kleef.

Zijn stadhouderschap was voor de stad Kleef een economische en culturele bloeiperiode. Tevens voerde Johan Maurits een politiek van religieuze tolerantie. Hij haalde de architect Jacob van Campen (van het Paleis op de Dam) naar Kleef voor de aanleg van schitterende parklandschappen in classicistische stijl.

Ook legde hij de Nassauerallee, omzoomd met 600 Hollandse lindebomen, aan, die diende als voorbeeld voor Unter den Linden in Berlijn. De goed onderhouden parken en de Nassauerallee zijn er nog steeds en nodigen iedereen, maar juist Nederlanders, uit voor een boeiende wandeling. Wellicht is het een idee voor Het Mauritshuis in Den Haag het beeld van Johan Maurits uit het depot te halen en  in bruikleen te geven aan het Kleefse Kurhaus-museum. Zij zullen er vast en zeker heel blij mee zijn en er ook een geschikte plek voor weten.
^{Jo Bormans, Wijchen}

Het wordt leeg

Het Mauritshuis heeft een borstbeeld van zijn naamgever verwijderd dat inmiddels is verbannen naar het depot. Zijn slavernijverleden heeft hem zo'n 380 jaar na dato de das omgedaan. Wie moeten er mogelijk nog meer vrezen voor de straf van de hedendaagse politieke correctheid? Hadden sommige van de geportretteerden op de doeken van Rembrandt mogelijk banden met de slavernij? Werd hij betaald met bebloed geld? En op MeToo niveau: hoe zit het met schilders als Piet Mondriaan? Hij had omgang met tientallen vrouwen. Stonden alle modellen wel zo welwillend tegenover zijn avances? Of ging hij wellicht toch te ver?

De Nederlandse kunstgeschiedenis heeft nogal wat iconen. Wanneer gemeend wordt dat zij niet brandschoon zijn geweest dan wordt het leeg in de musea. Er zal bijgebouwd moeten worden om alle besmette kunstwerken te kunnen verbannen naar de kerkers van de museumdepots. In het huidige klimaat weet je niet wanneer er over iemand geoordeeld wordt en hoe snel die niet meer salonfähig is. Daarom snel nog even de Nachtwacht en de Victory Boogie Woogie gaan bekijken, je weet maar nooit.  
^{Tom van den Broeke, Haarlem}

Dan maar Frans Bauer

De buste van Johan Maurits is verwijderd uit het Mauritshuis. Een goede zaak! Laten we ons verleden voor eens en voor altijd reinigen van ongerechtigheden. Om te beginnen kan natuurlijk het Mauritshuis zelf worden afgebroken. En als we toch bezig zijn: de panelen van de Gouden Koets: overschilderen met prenten van Rien Poortvliet'.

'Piet Hein zijn naam is klein, zijn daden benne groot' en 'In een blauwgeruite kiel': schrappen uit 'Kun je nog zingen zing dan mee'. Het beeld van P.C. Coen in Hoorn: vervangen door een van Frans Bauer (de gewone Nederlander) en iedere zes jaar (gelijk met de burgemeestersverkiezing) de bevolking laten stemmen over de vraag wiens standbeeld ervoor in de plaats moet komen.

Ook in Hoorn: van het beeldhouwwerk van de jongens van Bontekoe moet minstens één jongen plaats maken voor een meisje, en over genderneutraal gesproken: de Nachtwacht - twintig (blanke!) mannen en één vrouw - weg ermee! Het aandelenbewijs van de VOC... in de papierversnipperaar! Het Puttertje van Carel Fabritius (dierenmishandeling): laten liggen onder de puinhopen van het Mauritshuis.

Ik ben er niet zeker van of de Hoeken dan wel de Kabeljauwen uit de geschiedenis geschrapt moeten worden, maar een daartoe ingestelde commissie kan daar ongetwijfeld een correct besluit over nemen. Evenals over alle gevallen die mij nu niet zo gauw te binnen schieten.
^{Eric Augusteijn, Schiermonnikoog}