Er zijn geen goede oplossingen voor de huidige impasse, maar een tweede referendum is de minst slechte

Een democratie die haar mening niet kan herzien, is geen democratie. Mensen bedenken zich van zodra ze het hele plaatje te zien krijgen.

Het vergde meer dan 30 maanden om van een fantasie-brexit naar naar een realistische brexit te evolueren. De fantasie-brexit leidde naar het referendum van 2016, dat terend op leugens, ervoor koos om onder luid bazuingeschal de Europese Unie te verlaten. De realistische keuze kwam er dinsdag met de verpletterende nederlaag van 432 tegen 202 voor eerste minister Theresa Mays terugtrekkingsakkoord in het Britse parlement. Eerst was er blijkbaar een snelcursus nodig over de feitelijke voordelen die het EU-lidmaatschap Groot-Brittannië oplevert.

Die uitslag was natuurlijk geen keuze om uiteindelijk toch in de Europese Unie te blijven. Hij was de uiting van de boosheid over alle ideologische grenzen heen. Hij verenigde conservatieven die een volledige breuk met Europa willen met andere partijen die in de Unie willen blijven. Maar hij was boven alles de afspiegeling van de complete verwarring en van het feit dat een compromis die het opgesmukte brexitbeeld doorprikte niet haalbaar was.

De uitslag is de zwaarste nederlaag die een premier ooit opliep in de Britse geschiedenis. Wellicht wordt de deadline van 29 maart niet gehaald en maakt een tweede referendum nu meer kans.

De tegenstand tegen een tweede referendum is hevig. Het zal Groot-Brittannië generaties lang verdelen, er zal bloed zou vloeien, het maakt de stem van het volk waardeloos en het zal de Britse democratie vernietigen, zo luidt het bij de tegenstanders.

Maar Groot-Brittannië is sowieso al verdeeld en die verdeeldheid zal niet zomaar verdwijnen. In de weegschaal ligt de richting die het land de komende decennia uit moet. Daarom is een stemming over de feitelijke gevolgen van een vertrek en niet over fake fantasmen aangewezen. Uit recente peilingen blijkt dat een meerderheid van de Britse burgers nu voorstander is van een tweede referendum en dat daarin de leave vote het onderspit zal delven.

Andere Europese lidstaten zoals Denemarken of Ierland hebben tweemaal gestemd over Europese verdragen en telkens bij de tweede stemming de eerste uitslag teniet gedaan. Het zijn nog steeds bloeiende democratieën.

De weg naar een tweede referendum is geen rechte lijn, maar het traject is al zichtbaar. Labour-leider Jeremy Corbyn heeft een vertrouwensstemming aangekondigd in het parlement. Als hij het haalt dan ligt de weg naar nieuwe verkiezingen open, maar de conservatieve meerderheid rond May zal dat kost wat kost proberen te voorkomen. Daarna zal in de aanloop naar 29 maart het gemanoeuvreer in het parlement beginnen.

Corbyns Labour-partij, maar niet hijzelf, wil in de Europese Unie blijven. Waarschijnlijk draait Corbyn uiteindelijk bij, omdat hij geen haalbaar alternatief heeft.

Hugo Dixon, de vicevoorzitter van de People’s Vote, een basisbeweging die opkomt voor een tweede referendum, zei me dat een ‘remain’-campagne in een tweede referendum zou moeten focussen op de echte problemen die de oorzaak waren van de uitslag van het eerste brexitreferendum: immigratie, de Britse regio’s die verstoken blijven van investeringen en zich achtergesteld voelen en een gebrekkig werkende National Health Service. Voor geen enkel van deze problemen ligt de oorzaak bij de Europese Unie. ‘Eigenlijk kunnen ze het best worden aangepakt binnen de Europese Unie, wanneer de economie heropleeft door de beslissing om in Europa te blijven en met een politieke agenda die niet volledig in beslag wordt genomen door brexit’, aldus Dixon.

Er zijn geen goede oplossingen voor de huidige impasse, maar een tweede referendum is de minst slechte. Het hele debat loopt vast op dat ene onomstotelijke feit: dat een brexit schadelijk is voor het belang van de Britse natie. May probeerde, maar faalde. De Britten, en vooral de Britse jeugd, hebben het recht om hun toekomst op basis van realistische aannames te bepalen.

© The New York Times