Moeder van twee kinderen in pleegzorg getuigt: “De grond zakt onder je voeten weg”

“Als ik weer eens kleren terugkrijg van de pleegmama waar mijn zoon is uitgegroeid, dan denk ik vooral: welke leuke momentjes heb ik nu weer gemist?” Van ’s ochtends vroeg tot 's avonds laat zijn de twee zonen van Hilde in haar gedachten, maar slechts een paar dagen in de maand bevinden ze zich echt onder haar vleugels. Anderhalf jaar geleden besliste de jeugdrechter om de oudste van 11 jaar toe te wijzen aan haar ex-man en de jongste, 7 jaar, in de pleegzorg te plaatsen. Bij Hilde is die pleegzorger, zoals vaker, haar eigen moeder.

Met de beslissing van de rechter worstelt ze nog, al heeft ze er begrip voor. Want het verhaal erachter is niet fraai. Hilde, die het chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS) heeft, begon drie jaar geleden de rilatinepilletjes van haar zoon in te nemen om de afmatting te bestrijden. “Tot de slechte vriend die ik toen had een lijntje speed aandiende als wondermiddel, om de zorg voor de kinderen en het huishouden rond te krijgen.” Van een lijntje kwam een verslaving, die samenging met een psychose en achtervolgingswaanzin. “Ik vluchtte met mijn jongste naar Frankrijk en we sliepen een week lang in een auto. Totaal onverantwoord.” 

Bij de terugkeer uit Frankrijk wachtte dus het verdict van de jeugdrechter. “De grond zakt onder je voeten weg, en er was eigenlijk niemand die zich over mij ontfermde”, kijkt Hilde terug op dat moeilijke moment. Het is niet evident om begrip te vinden wanneer je een kind geen warm of veilig nest weten te bieden.

Vergrootglas

Pleegzorg zit in Vlaanderen in de lift wanneer een kind niet thuis kan opgroeien. Uit cijfers van Pleegzorg Vlaanderen blijkt dat eind 2016 zo’n 7.000 jongeren tot 25 jaar in de pleegzorg zijn geplaatst, bijna een verdubbeling in twintig jaar tijd. In 82 procent van de gevallen duurt de pleegzorg langer dan één jaar. “Maar elk verhaal moet je op maat bekijken”, benadrukt woordvoerder Jan Brocatus. Er zijn plaatsingen op vraag van de ouders of opgelegd door de jeugdrechter, crisisopvang voor even of een hele jeugd lang in de pleegzorg. Terwijl het ene kind bij een onbekende terechtkomt, gaat het andere naar de familie.

Hilde is een van de vijftien ouders die in het boek Voor altijd mijn kind anoniem getuigen over ‘hun’ kant van het verhaal. “Die hoor je nergens in boeken of artikels, terwijl pleegzorg een contract is tussen drie partijen: kind, pleegzorger én ouder”, zegt auteur Nancy Leysen, al jarenlang pleegzorger. De context van die verhalen is al even verscheiden als de pleegzorgconstructies. Te jong zijn, een verslaving, of gewoon een ouderinstinct dat niet meteen inslaat. “Omdat het in onze natuur zit om een kind als dierbaarste bezit te beschouwen, is tekortschieten als moeder of vader echter ‘not done’. De context? Daar kijken we niet naar.”

Leysen haalt het voorbeeld aan van een zwakbegaafde moeder, die naast een tweeling te maken kreeg met een partner die er nooit was. “Combineer dat met haar eigen moeder die altijd had gezegd dat ze ‘beter geen kind kreeg’ en je krijgt iemand die in moeilijke tijden niet te rade durft te gaan omdat er een ‘zie je wel’ wacht. De plaatsing in de pleegzorg was terecht, maar met meer begrip had die erge situatie misschien voorkomen kunnen worden”, vertelt Leysen.

In al die verhalen is er een gemene deler. “Als je de emotie laat spreken, wil elke ouder uiteindelijk zijn of haar kind terug.” Maar de weg terug is er eentje vol hindernissen: schaamte, gemis en vooral een leven onder een vergrootglas. “Vroeger gaf ik mijn kinderen weleens een slokje van mijn energiedrank als ze daarnaar vroegen, nu moet ik streng zijn”, vertelt Hilde. Een foutje of verwennerij die een andere ouder zich kan ‘veroorloven’, is in haar dossier misschien een minpunt.

Eind vorig jaar is Hilde afgekickt en draaide ze de knop helemaal om: “Mijn jongens zijn me afgepakt als kind; ik wil ze graag terug als kind. Ze zeggen vaak dat ze me missen of graag zien. Het doet me goed om te weten dat ze me niet vergeten zijn.” Het is nu stapje per stapje bewijzen dat het ‘lukt’ en vechten voor een dagje opvang meer in de maand. “Elk moment extra voelt als een overwinning. Op termijn wil ik de pleegzorg achterwege laten, maar het heeft me ook een belangrijke les geleerd: genieten van elk moment met mijn kinderen.”

Het boek Voor altijd mijn kind van Nancy Leysen is uitgegeven bij Pelckmans Pro.