Hoe kunnen we de luchtkwaliteit snel verbeteren? 3 experts aan het woord
De storm van verbazing en woede na het CurieuzeNeuzen-onderzoek was amper gaan liggen, of Greenpeace zorgde voor een nieuw schokeffect door de wereldwijde luchtvervuiling in kaart te brengen. Hoe klimmen we uit het met roet besmeurde dal?
België behoort tot de meest door stikstofoxide vervuilde gebieden ter wereld. Antwerpen haalt zelfs de top 5 van Europa en top 50 van de meest verstikkende plekken ter wereld, zij aan zij met giftig walmende Chinese steenkoolsteden.
Belangrijke nuance bij alle doemberichten: de laatste decennia is de uitstoot van de belangrijkste vervuilende gassen in Europa gedaald. Toch blijven stikstofoxide, fijn stof en ozon de gezondheid van de Vlaming schaden. “Luchtvervuiling - met wereldwijd 7 miljoen doden per jaar - is de nieuwe tabak”, verklaarde het hoofd van de Wereldgezondheidsorganisatie vorige week nog. Het goede nieuws is dat er met enkele relatief makkelijke maatregelen snel winst te boeken valt.
‘De slechte lucht kost ons 17 miljard euro per jaar, waar wachten we nog op?’
Lees ook: In kaart: de lucht in Vlaanderen is bij de meest vervuilde ter wereld
1. Alle schoolstraten autovrij
Anne Katrien Verdickt, woordvoerster van actiecomité Filter Café Filtré: “Autovrije schoolstraten zouden een evidentie moeten zijn. Ze stimuleren ouders om hun kinderen te voet of met de fiets naar school te brengen.
“Sommige hardnekkige autogebruikers zullen hun wagen dan bij de ingang van de straat parkeren en hun kinderen daar laten uitstappen, terwijl de motor blijft draaien. Zo verplaatst de vervuiling zich. Er is dus meer nodig, maar het is een begin.”
2. Een echt fietsbeleid
Stef Proost, transporteconoom aan de KU Leuven en auteur van het boek Slimmer onderweg: “Veel mensen zien heil in een beter en goedkoper openbaar vervoer, maar eigenlijk is dat in ons land al sterk uitgebouwd en te goedkoop. Door de versnippering, lintbebouwing en ruimtelijke wanorde in Vlaanderen heeft het een bijna onmogelijke taak. Hét alternatief is de fiets. In Nederlandse steden zijn er dubbel zoveel fietsers als gebruikers van het openbaar vervoer. Bij ons is dat omgekeerd. Vlaanderen geeft maar 100 miljoen euro per jaar uit aan nieuwe fietspaden, terwijl het jaarlijks 1 miljard euro in De Lijn en 3 miljard in de NMBS pompt. Die verhouding zit scheef, want ook openbaar vervoer is vervuilend en versterkt de files.”
‘In de steden blijft fietsen gevaarlijk, zeker voor kleine kinderen. Nederland toont dat het anders kan’
Verdickt: “In de steden blijft fietsen gevaarlijk, zeker voor kleine kinderen. Nederland toont dat het anders kan: daar moet een fietspad vier meter breed zijn, twee meter per rijrichting. In onze steden zijn de wegen daar te smal voor. Bon, dan maken we er fietsstraten van. We hoeven de auto niet meer overal toe te laten. We moeten dan wel alternatieven aanbieden, zoals grote parkings aan de rand van de stad, met een knooppunt van fietspaden, waar snelle bussen klaarstaan die je via busstroken snel naar het centrum brengen.
“Daarnaast moet het Gentse circulatieplan overal navolging krijgen. In Brussel rijdt veel doorgaand verkeer nog altijd dwars door het centrum via sluipwegen, omdat alles vaststaat op de Ring. Dat kan echt niet meer.”
3. Dieselauto’s uit de stad
Proost: “Steden moeten het gebruik van dieselauto's ontmoedigen. Je kunt die nadelige effecten op de volksgezondheid niet blijven verantwoorden. In de Antwerpse binnenstad komen oude diesels er niet meer in, maar men zou die lage-emissiezone beter doortrekken tot op de Ring, want die loopt dwars door dichtbevolkte woonwijken.”
‘Het verbod op alle diesels in de steden moet er nú komen. Ja, ook op nieuwe diesels’
Wouter Arrazola de Onate, arts, onderzoeker longgezondheid en directeur van de Vlaamse Vereniging voor Respiratoire Gezondheidszorg: “We hebben geen tijd te verliezen. De economische kost van de gezondheidseffecten door luchtvervuiling in België bedraagt 17 miljard euro per jaar.
“Het verbod op alle diesels in de steden moet er nú komen. Ja, ook op nieuwe diesels, want ook die zijn ongezond en kankerverwekkend. Dat hoeft niet per se pech te betekenen voor de eigenaars. De auto-industrie heeft jarenlang superwinsten geboekt door ons te bedriegen met sjoemelsoftware. Misschien moet de overheid haar verplichten om een fonds aan te leggen, en die miljarden te gebruiken om haar klanten te compenseren.”
4. Geen subsidie voor bedrijfwagens
Verdickt: “België organiseert de files, via de belastingaftrek voor bedrijfswagens. Die kost de belastingbetaler jaarlijks bijna 4 miljard euro. Volgens de Europese Commissie pompt geen enkele overheid zoveel geld in auto's. (De totale jaarlijkse subsidie per auto bedraagt in België 2.763 euro, het hoogste van alle OESO-landen, red.) Mensen met een salariswagen gebruiken die voor bijna alle verplaatsingen. Ze zouden haast gek zijn om aan het station te betalen voor dure parking- en treintickets. We stimuleren mensen dus om de files te vergroten.
‘Volgens de Europese Commissie pompt geen enkele overheid zoveel geld in auto's als België’
“Ik weet dat het systeem van bedrijfswagens is ontstaan als achterpoortje voor de hoge loonlasten. Maar dan moet men die verlagen en dat achterpoortje sluiten.
“Sommigen waarschuwen voor economische schade, maar ze vergeten dat de files de economie óók schaden, en ze zwijgen over de miljarden aan gezondheidskosten die al die bedrijfswagens veroorzaken.”
Arrazola de Onate: “Veel partijen zijn bang om die belastingaftrek te schrappen, uit angst om de middenklasse te treffen. We moeten die mensen duidelijk maken dat de alternatieven ook voordelen hebben. Wie zijn bedrijfswagen inruilt en voortaan met de fiets pendelt, hoeft 's avonds niet meer naar de fitness en komt zonder stress aan op zijn bestemming. Neem je de trein, dan zit je meer op je gemak dan in de file, je krijgt minder vuile lucht binnen en je kunt al beginnen te werken, lezen of tv-kijken op je laptop.”
‘We moeten de mensen duidelijk maken dat de alternatieven ook voordelen hebben. Wie met de fiets pendelt, moet ‘s avonds niet meer naar de fitness’
5. Een groene haven van Antwerpen
Arrazola de Onate: “De haven van Antwerpen mag niet uitbreiden. De bouw van een extra dok trekt meer vervuilende schepen aan en brengt nóg meer vrachtwagens op de Ring. De aanhangers van meer economische groei, ten koste van het leefmilieu, doen graag alsof schonere technologie de uitstoot van dat extra verkeer wel zal verlagen, maar meer havenverkeer is het tegenovergestelde van wat we nodig hebben. Men zou van Antwerpen beter de groenste haven ter wereld maken. Bedrijven en consumenten zijn daar steeds vatbaarder voor.”
6. Open haard toe
Arrazola de Onate: “60 procent van het fijn stof komt niet van de industrie, maar van houtkachels. Twee uur stoken is even vervuilend als een autorit van 1.100 kilometer. De overheid moet mensen sensibiliseren om zo weinig mogelijk hout te verbranden. Een vuurtje met Kerstmis kan wel, een hele winter lang stoken niet. Dat is geen fijne boodschap, maar mensen moeten beseffen dat ze ook de luchtkwaliteit in hun eigen huis verpesten.
“Een bepaalde groep doet dat noodgedwongen, omdat die afhankelijk is van houtverbranding voor de verwarming van het huis. Maar als er een groot schoneluchtplan komt, besparen we veel geld in de gezondheidszorg. Dat geld kunnen we gebruiken om die groep mensen te helpen voor een groener alternatief te kiezen. Minister Schauvliege heeft alvast een goede voorzet gegeven met haar premie voor wie zijn oude kachel vervangt.”
7. Dure of geen dieselwagens
Proost: “De hogere brandstofprijzen doen mensen nu al meer nadenken over hun verplaatsingen. Eigenlijk zou diesel nog veel duurder moeten zijn, maar het probleem is dat de meeste vrachtwagens op diesel rijden. Als je brandstof nog zwaarder belast, gaat men in het buitenland tanken en verliest de overheid inkomsten. Het is dus beter om diesel te ontmoedigen door de belasting op de aankoop en de jaarlijkse verkeersbelasting drastisch te verhogen. Dat zal mensen stimuleren om hun wagen te verkopen.”
‘Het is beter om diesel te ontmoedigen door de belasting op de aankoop en de jaarlijkse verkeersbelasting drastisch te verhogen’
Arrazola de Onate: “Bij rokers hebben we gezien dat die hogere taksen effect hebben. Maar we moeten nog verder gaan en de verkoop van nieuwe dieselwagens verbieden. Een slimme CEO in de autosector had de transitie naar de elektrische auto al twintig jaar moeten zien aankomen. De sector heeft die transitie actief tegengewerkt. De politiek moet haar verplichten om daar haast mee te maken. Dat is helemaal niet te radicaal. Eigenlijk moeten we de vraag omdraaien: kunnen we het ons veroorloven om die maatregelen níét te nemen, gezien de hoge gezondheidskost van 17 miljard per jaar?”
Copyright Humo
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
