Waarom ochtendrituelen (en vroeg opstaan!) je het leven makkelijker maken

De laatste tijd kom je steeds meer inspirerende artikelen en boeken rond ochtendrituelen tegen. Zo is Miracle Morning van Hal Elrod inmiddels een bestseller, en geven de net uitgekomen boeken Rituelen voor elke dag van Nadia Narain en Morning Medicine van personal trainer en journalist Angélique Heijligers je minstens zoveel bezieling. De Nederlandse Angélique verhuisde een paar jaar geleden van Amsterdam naar L.A., een droom die ze al lang koesterde. Maar ondanks het zonnige klimaat en de oceaan naast de deur, voelde ze zich niet altijd happy. Eenzaamheid, heimwee en een duidelijke houvast ontbraken. Angélique Heijligers: “En het zijn juist rituelen die je op zo’n momenten steun bieden. Ze geven structuur en helpen je in periodes van verandering om het oude af te sluiten en iets nieuws te beginnen. Rituelen leerden me leven in het moment en gaven me reden om op te staan en me meer verbonden te voelen met mijn nieuwe leven in L.A.. En het leerde me om oké te zijn met de situatie én te vertrouwen dat alles goedkomt.”

Nieuw begin

En dat opstaan is nogal een dingetje, want al die ochtendrituelen doe je een uur eerder dan dat je normaal uit je bed springt. Toch (her)ontdekken steeds meer mensen de kracht van de ochtend. In plaats van een snelle koffie, een gehaaste gang naar school waar je de kids afzet en een snelle boterham die je in de auto onderweg naar je werk in je mond propt, word je nu wakker in stilte, om vervolgens bijvoorbeeld te mediteren en te stretchen, jezelf levensvragen te stellen, contact te maken met de natuur (boomknuffelen en met je blote voeten je tuin in gaan, mág) en een supergezond sapje te maken. Sommigen vinden het ochtendleven het nieuwe nachtleven. Het idee van dat vroege opstaan komt vanuit de sjamanistische gedachte dat de ochtend de kwaliteit van een nieuw begin in zich heeft. Alles ligt nog voor je en is nog mogelijk.

Groter geheel

Angélique Heijligers: “Het is een heel mooie energie om jezelf mee te verbinden als je niet zo goed in je vel zit. De dag begint, in je hoofd is het helder en er is nog niets dat tussen jou en het ritueel in kan komen. Dit is de beste tijd voor jezelf. Het effect van het ritueel, van dat je iets voor jezelf hebt gedaan, voel je de rest van de dag.”

Hoe je zo’n ochtend met rituelen invult, kun je natuurlijk zelf bepalen, maar met een stap-voor-stapschema met zeven activiteiten per ochtend gedurende zeven dagen, zoals in het boek Morning Medicine, kan je meteen aan de slag. Wel vindt de personal trainer dat het eigenlijk niet de bedoeling is om de rituelen te gebruiken om nog efficiënter of succesvoller te worden. Wat dat is bij sommige rituelenaanhangers het uiteindelijke doel.

Angélique Heijligers: “We zijn geconditioneerd om altijd efficiënt bezig te zijn. Dan pas vinden we onze tijd nuttig besteed. Maar dan ben je jezelf weer iets aan het opleggen. Bij een ochtendritueel zit de kwaliteit gewoon in de aandacht, in het ervaren dat je alles in een ander perspectief kunt zien. Met je blote voeten over het gras of over het strand lopen, is niet efficiënt of nuttig, maar het kan zo goed voelen dat je voor de rest niet meer veel wensen hebt. Vergelijk het met het eerste moment dat je op vakantie je schoenen uitdoet en je voeten het zand of de zee voelen. Mediteren en het contact maken met de natuur, laten je zien dat je onderdeel bent van een groter geheel. Dat maakt het ook zo magisch. Je relativeert problemen ook meer, want met rituelen kun je kleine momenten belangrijk laten zijn. Het lijkt alledaags, maar er zit heel veel kwaliteit in. Het geeft je inzicht, rust en laat je dichter bij jezelf komen.”

Stukjes groen

Geen ochtendmens? Geen paniek, want je kan het wel worden volgens ervaringsdeskundigen. Als je eenmaal begint met een uur eerder op te staan en je na dag één of twee voelt hoe goed het je doet, wakkert dat je motivatie aan om ermee door te gaan. Voor een slaaptekort hoef je niet bang te zijn, want je gaat ook een uur eerder naar bed. En natuurlijk zal de zon niet altijd schijnen en is het eerste moment in de regen of sneeuw niet echt aangenaam. Maar het voelen van alle elementen, doet je leven in het nu en geeft je een lekker gevoel bij het terug naar binnenkomen. Geen natuur in de buurt is trouwens geen excuus om er niet aan te beginnen.

Angélique Heijligers: “Doe altijd je raam open voor frisse lucht tijdens de oefeningen. De natuur is altijd aanwezig als je ze wilt zien. Er zijn ook bomen in parken, en stukjes groen, gras en vogels in de stad. Het is er allemaal, maar je moet je er bewust van zijn. Als je heel vroeg in de ochtend buiten bent en er is nog niemand op straat, dan is de natuur overal. Dan moet je wel je koptelefoon thuis laten en je gsm uitzetten.”

Kleine momenten

Alhoewel de gepensioneerde hoogleraar en filosoof Herman De Dijn, auteur van het vorig jaar verschenen boek Rituelen, waarom we niet zonder kunnen, de definitie van rituelen net iets anders omschrijft dan de liefhebbers van ochtendrituelen, ziet hij wel een gemeenschappelijke deler. Ze draaien rond zaken in het leven die waardevol voor je zijn. Herman De Dijn: “Voor mij is een ritueel een vaste, gepaste reactie op datgene wat in ons leven van groot belang en waarde is. Als bijvoorbeeld een kindje wordt geboren, geven we dat een naam. En gaat er iemand dood, ook dan hebben we weliswaar afhankelijk van cultuur en familie, bepaalde rituelen. Maar het kan ook over kleinere momenten gaan. Aan tafel gaan zitten om te eten, verjaardagen vieren of zelfs maar je kind als het ’s morgens op de fiets stapt om naar school te gaan, op de wang te kussen en zeggen dat het onderweg voorzichtig moet zijn. En nee, dat is geen gewoonte, want die is altijd puur pragmatisch. Altijd eerst met je rechterbeen op de fiets stappen bijvoorbeeld, is een gewoonte. Bij een ritueel gaat het om een patroon van gedragingen met een diepere betekenis.”

Verbinding

En daarmee zit ons leven vol, vindt de filosoof. Het aantal rituelen neemt ook niet af, maar we hebben er volgens hem soms wel minder aandacht voor. Herman De Dijn: “Omdat ons leven zo jachtig is geworden, kan je het gevoel hebben dat er iets verloren is gegaan. Daarom zijn die momenten zoals samen eten, maar ook samen verjaardagen en familiefeesten vieren, zo belangrijk. Want al die rituelen zorgen voor verbinding.”

Of dat betekent dat hij vindt dat we altijd anderen nodig hebben bij rituelen zoals mediteren of je yogasessie voor het open raam? Toch niet, want je bent altijd verbonden met mensen die hetzelfde doen. Vergelijkbaar dus met gelovigen die bidden. En de stijgende aandacht voor rituelen vindt de filosoof alleen maar goed, al heeft hij wel een belangrijke bedenking. “Onze aandacht ervoor is vaak te pragmatisch. We hopen er minder stress en burn-out door te krijgen, maar daar gaat het niet om. Het gaat om de zelfoverstijging die je kunt ervaren en de verbinding die je erdoor voelt.”