Bij Dierencrematorium Zaanstad werd onlangs een overleden papegaai van 62 jaar oud binnengebracht. De vogel hoorde al vijftig jaar bij de familie en zijn eigenaren wilden hem een mooi afscheid geven.
Iedereen verwerkt het verlies van een dier op zijn eigen manier en het verdriet kan groot zijn, zegt Reni, oprichter en eigenaar van Dierencrematorium Zaanstad. "We zien hier veel ongevallen. Bij bijvoorbeeld een poesje dat is aangereden zien we naast verdriet ook enorm veel boosheid."
Als een dier waar je jaren goed voor hebt gezorgd sterft, is dat het einde van een lang tijdperk in je leven, zegt Reni. "We hadden hier ooit een paar koikarpers van twintig jaar. Je kunt denken: apart om hier een stel vissen te brengen, maar iemand heeft er z'n halve leven voor gezorgd. Mooi toch, dat er een plek is waar ze die periode goed kunnen afsluiten?"
De dood van een huisdier kent geen rituelen
Rouw vraagt om actie, zegt Nienke Endenburg. Zij is gz-psycholoog en gespecialiseerd in relaties tussen mensen en dieren. Ze begeleidt mensen bij de rouw om hun verloren huisdier.
"Ik had een cliënt die een schilderij maakte voor haar huisdier, en iemand anders componeerde een lied. Ik stel vaak voor om een fotoboek te maken van je huisdier. Je kunt het dier laten cremeren en de as uitstrooien, een boom voor hem planten. Of je maakt iets moois van het grafje."
Als een partner of familielid overlijdt, zijn er meteen veel zaken die geregeld moeten worden, zegt Endenburg. Zoals de erfenis en het huis leeghalen. Dat houdt mensen die eerste periode bezig. Er zijn bovendien duidelijke rituelen. "Bij het verlies van een huisdier is dat er allemaal niet, en de omgeving is vaak niet erg begripvol."
Mensen suggereren al snel een nieuw dier uit te zoeken, zegt zij. Maar je overleden huisdier met zijn eigen unieke karakter is onvervangbaar. De tip om een nieuw huisdier aan te schaffen is helemaal niet troostend, zegt Endenburg. "Het is geen koelkast."
Vergelijken met menselijk sterfgeval is niet nodig
De manier waarop een dier overlijdt, speelt ook een rol in het verdriet en de verwerking. Afschuwelijke scenario's waarbij de euthanasie niet goed verloopt en een dier maar blijft gillen: dat komt een enkele keer voor. Of een ongeluk of ziekte waarbij een jong dier sterft terwijl je had verwacht lang samen te zijn. "Praat met je dierenarts. En als de gebeurtenis te traumatisch voor je is, zoek professionele hulp", adviseert Endenburg.
De vergelijking met het verlies van een mens hoeft niet gemaakt te worden, zeggen beide dierenexperts. Iedereen beleeft rouw om een dierbare op zijn of haar eigen manier.
Endenburg: "We weten dat 80 procent van de huisdierbezitters zijn of haar dier beschouwt als volwaardig lid van het gezin. Een hond of kat ligt in je bed, gaat mee op vakantie, uit eten, je wandelt er elke dag mee, jarenlang. Mensen kunnen een heel hechte relatie met hun dier hebben."
Niet alleen met honden en katten, ook met vogels, paarden, ezels of knaagdieren, zegt de psycholoog. "En mensen met amfibieën en slangen zullen me tegenspreken als ik zeg dat je daar geen hechte relatie mee kunt hebben."
'Laat het diertje in z'n waarde'
"Het is maar een dier" is een opmerking die je beter kunt inslikken als iemand een huisdier verliest, zegt Reni. "Het overlijden van een zus die je één keer in het jaar ziet, is voor sommige mensen echt minder ingrijpend dan de hond of cavia waar je tien jaar mee samenleeft. Je hoeft niet te vergelijken, laat het diertje in z'n waarde. Het is niet 'maar een dier'."
Als het om rouwverwerking gaat, moet je volgens Reni als eigenaar vooral doen waar je je fijn bij voelt. "De omgeving kan het allemaal een beetje gek vinden, maar jij moet goed afscheid kunnen nemen."
In het dierencrematorium wordt muziek gespeeld voor het dier, mensen houden een toespraak, leggen een knuffeltje in de kist. Ze komen alleen of met de hele familie.
"Met de as laten sommige mensen sieraden maken, of ze strooien het uit. We halen vaak nog wat plukjes haar weg en geven het mee in een flesje." Sinds kort kun je ook kiezen voor een watercrematie: een milieuvriendelijke crematie waarbij je alleen de botjes overhoudt.
Wanneer de pijn minder wordt? Het rouwproces duurt gemiddeld 8,5 maanden, weet Endenburg. En hoe sterker de band met het dier was, hoe langer het rouwproces duurt. Reni: "Wie een been breekt, weet: over zes weken kan ik weer lopen. Maar als je een geliefd dier verliest, weet niemand wat-ie kan verwachten. Mensen kunnen in een cirkel van verdriet terechtkomen, waar ze alleen met hulp uit kunnen komen."
NUjij: Uitgelichte reacties