Wereldpremière: Francis Ford Coppola brengt een chaotische ode aan de dromer met ‘Megalopolis’

‘Wedden dat alle recensies morgen ‘Mega-flop-olis’ zullen koppen?” De Amerikaanse collega’s die achter me zitten, illustreren voor de start van de allereerste persvoorstelling van Megalopolis perfect de sfeer die rond Francis Ford Coppola’s nieuwste hangt. De inmiddels 85-jarige regisseur had al sinds Twixt (2011) geen nieuwe film meer gemaakt, en dat was niet bepaald zijn beste werk. De moeilijke ontstaansgeschiedenis van Megalopolis bood bovendien weinig hoop op beterschap.

Er is de wetenschap dat Coppola meer dan veertig jaar met het project rondleurde, maar het niet aan de straatstenen kwijt kon. Er is het feit dat hij uiteindelijk een deel van zijn wijnimperium moest verkopen om dit project van 120 miljoen dollar (110 miljoen euro) dan maar zelf te kunnen financieren. En het feit dat hij nog altijd geen distributeur heeft gevonden die de film naar de Amerikaanse bioscopen wil brengen.

En er waren ook de eerste, verbijsterde reacties die na een privéscreening in de VS opdoken op sociale media. En dan, enkele dagen voor de wereldpremière in Cannes, een smeuïg artikel in The Guardian, waarin enkele anonieme Megalopolis-crewleden een beeld schetsen van een chaotische, slecht gemanagede set. Volgens hen zou Coppola aan de lopende band tijd en geld verspild hebben, en iets te enthousiast vrouwen geknuffeld en gekust hebben tijdens een discotheekscène. “Soms dachten we allemaal: ‘Heeft deze kerel eigenlijk ooit al een film gemaakt?’” zegt een medewerker over de regisseur van Apocalypse Now en de Godfather-trilogie.

Het gevolg: veel critici gingen Megalopolis met geslepen messen bekijken, misschien zelfs handenwrijvend hopend dat Coppola zich onsterfelijk belachelijk zou maken. Maar laat dat soort cynisme nu precies zijn waar Megalopolis in essentie over gaat. De centrale vraag die Coppola in de film stelt – en door zijn excentrieke manier van werken ook zelf oproept – is: waarom hebben we het zo moeilijk met dromers? Waarom leggen we mensen die hun nek uitsteken zo graag op het hakblok?

Utopische stad

Megalopolis verplaatst het oude Rome naar vandaag, een beetje zoals Baz Luhrmann dat met Shakespeare deed in Romeo + Juliet. Het hedendaagse New York wordt herdoopt tot het decadente Old Rome, de protagonisten dragen kleren en kapsels met een hint van Romeinse fashion, en namen als Frank Cicero (Giancarlo Esposito), Clodio Pulcher (Shia LaBeouf) en Caesar Catalina (Adam Driver).

Die laatste is een visionaire, Nobelprijs-winnende architect die het miraculeuze materiaal Megalon heeft uitgevonden. Daarmee hoopt hij een nieuwe, utopische stad op te bouwen waarin mensen echt gelukkig kunnen zijn, en niet meer hoeven te vechten om te overleven. Een grote reset. Maar zijn idealisme roept weerstand op, vooral bij machthebbers zoals burgemeester Cicero en de populistische Clodio, die uit eigenbelang het status quo verdedigen. Verdeel en heers.

Megalopolis is een hartstochtelijk pleidooi tegen defaitisme en voor positieve verandering, met een hoofdpersonage dat – op gevaar van eigen leven – de fundamenten waarop onze moderne samenleving gebouwd is in vraag stelt, en ostentatief buiten de lijntjes van de bestaande systemen durft te kleuren. Een oefening die wij als samenleving ook zouden moeten maken, zo suggereert Coppola, in tijden waarin de mensheid het geloof in haar leiders steeds meer verliest, en onze huidige levenswijze ons steeds dichter bij de afgrond brengt.

Coppola probeert ook als filmmaker de regels te herdenken: op een bepaald moment laat hij de film letterlijk uit het scherm breken, met een live interventie in de bioscoopzaal. Benieuwd hoe die stunt zich buiten het festivalcircuit in de gewone cinema’s zal vertalen.

Bewonderenswaardig en intrigerend allemaal, maar tegelijk is Megalopolis geen gemakkelijke zit. Plotlijnen, intriges en personages buitelen over elkaar heen, en klikken nooit helemaal organisch in elkaar. Thema’s als rouw, liefde en jaloezie krijgen veel schermtijd, maar voegen weinig meer aan het geheel toe dan een stevige scheut kitsch en enkele kromme dialogen.

Ideeënsalade

Na vier decennia in de keuken voelt Megalopolis nog steeds te veel als een grote ideeënsalade, die wild door elkaar geschud is in plaats van delicaat op een bordje gedresseerd. De film bevat momenten van audiovisuele genialiteit, maar even vaak lijdt de fotografie onder een storende digitale vlakheid.

Het is een haast onmogelijke taak om iets waarin zoveel jaren werk gekropen is, in enkele uren te doorgronden. Maar het gevoel dat na een eerste kijkbeurt achterblijft is dat van een film die het karakter van zijn maker (in al zijn imperfectie) weerspiegelt. Exuberant, ambitieus, hoopvol, chaotisch en ongefocust.

En ja, vanzelfsprekend heeft deze film véél te veel gekost, maar mogen we nog dromen? Of mogen we tenminste blij zijn dat iemand het nog – met zijn eigen centen – op die schaal probeert te doen? Francis Ford Coppola heeft allesbehalve een perfecte film afgeleverd, maar hij heeft hem wel gemaakt. Ondanks alle hindernissen, en met een naïviteit die misschien wel benijdenswaardig is.

Megalopolis maakt kans op de Gouden Palm. De film heeft voorlopig geen Belgische distributeur.