Waarover gingen deze verkiezingen? Over migratie? Of toch nog wat anders?

De N-VA blijft de grootste. Bart De Wever troostte zichzelf met die gedachte, toen hij zijn partij toesprak. Maar ook hij kon en wilde het zonlicht niet ontkennen. Zijn partij heeft verloren. Je zou ook nog een stapje verder kunnen gaan na deze nederlaag en die na de gemeenteraadsverkiezingen in oktober: het merk N-VA begint stilaan af te brokkelen.

Waar de partij sterke figuren heeft, was het toen en nu zeker niet slecht. De Wever duikt wat naar beneden bij de Vlaamse verkiezingen, maar hij slaagt er wel min of meer in de meubelen te redden. En ook Theo Francken houdt goed stand. Maar op veel andere plekken moet de partij incasseren, en in totaal ziet ze vijf procent van haar kiezers weglopen.

De verloren procenten worden voor een groot stuk ingepikt door het Vlaams Belang, net de partij die De Wever wilde terugdringen. Een verrassing was het niet. De partij reed een geslaagde campagne, nadat ze ook al tijdens de gemeenteraadsverkiezingen een uitstekende score had neergezet. 

Opvallend is dat het Vlaams Belang er in geslaagd is om zijn hengel ver voorbij de steden uit te werpen. Bijvoorbeeld in West-Vlaanderen kan de partij als grootste eindigen. Een provincie zowaar waar N-VA het altijd al moeilijk had om de dominantie van CD&V te doorbreken.

Het was een trend die zich de vorige keer in oktober ook al her en der voltrok. In de brede rand rond Brussel bijvoorbeeld, in gemeenten als Denderleeuw of Ninove, waar Guy D’Haeseleer in oktober veertig procent liet optekenen en nu een vergelijkbaar percentage scoort.

Als je dat succes ziet, is het een logische vraag: wat was nu eigenlijk het thema van deze verkiezingen? Tijdens de campagne is vaak verteld dat niets er echt bovenuit stak. Niet migratie, niet klimaat, ook niet justitie, niet onderwijs en niet zorg.

Een ding mag je wel zeggen: het is uiteindelijk niet het klimaat dat deze verkiezingen in zijn beslissende plooi legt. Bij Groen is er géén sprake van een grote sprong voorwaarts. 

Het ligt integendeel voor de hand om migratie aan te wijzen als het thema waar de Vlaming van wakker ligt. Dat zal zeker zo zijn. Zeker als je rondkijkt in Europa. Bijvoorbeeld in Frankrijk lijkt het er voorlopig op dat Marine Le Pen groter is dan Emmanuel Macron. Overal in Europa zijn rechts-radicalen in opmars, in Vlaanderen is het niet anders.

Bart De Wever noemt dit een rechtse en Vlaams-nationale stem. Maar er speelt ook nog een ander belangrijk aspect: sociale ongelijkheid. Vlaams Belang is niet enkel een migratiepartij, het voerde ook campagne met een wat linkser programma op socio-economisch vlak. Om de pensioenen niet te noemen.

Er is veel om te doen geweest dat Vlaams Belang het uitstekend doet bij jongeren, maar de partij scoort van oudsher ook goed bij mensen in een zwakkere sociale positie (ook al is het lang niet alleen daar dat ze scoort) en bij ouderen.

Tegelijkertijd is het opvallend dat ook de PVDA een winnaar is geworden. Nog een partij die hamert op sociale ongelijkheid, en met haar scherpere profiel een stuk van de linkerflank van de SP.A wegknabbelde. Zowel de PVDA als Vlaams Belang zijn partijen die op veel plekken heel actief zijn in de volkswijken. Ook dat heeft meegespeeld. 

Nu is de volgende vraag: hoe zit dat met de regeringsvorming. In Vlaanderen, Wallonië en Brussel zal er wellicht relatief snel een coalitie gevonden worden. Al zullen de Vlaamse partijen in eigen huis een oplossing moeten vinden voor het cordon sanitaire. Sneuvelt dat of niet? Wil N-VA samenwerken met het Vlaams Belang?

Maar de problemen starten pas écht op het federale niveau. En niet enkel omdat zoveel partijen forse klappen gekregen hebben, en nu eerst hun eigen existentiële crisis moeten zien te verwerken. Met hier en daar wellicht een voorzitter (Crombez? Beke?) die sneuvelt.

Bovenal moeten ze een oplossing vinden voor de kloof die gaapt tussen het linkse Wallonië en het rechtse Vlaanderen. En het zou wel eens kunnen dat er behoorlijk wat tijd over gaat voor die oplossing gevonden wordt.