Russische kunst nep of echt? Minister Gatz beveelt labo-onderzoek

In het Museum voor Schone Kunsten (MSK) in Gent wordt sinds oktober vorig jaar uitgepakt met een grote verzameling modernistische kunstwerken. De opstelling bevat een uitzonderlijk pakket van 26 langdurige bruiklenen, voornamelijk Russische avant-gardeschilderijen uit de periode 1910 en 1920, toen de Russische kunst experimentele hoogdagen beleefde.

De werken, onder meer van schilders als Malevich, Kandinsky, Tatlin en Larionov, zijn eigendom van Olga en Igor Toporovski, die in 2006 van Moskou naar Brussel verhuisden. Om een idee te geven van hun waarde: vorig jaar nog werd een Kandinsky voor 41 miljoen euro geveild. Bij het MSK waren ze dus verheugd toen de Toporovski’s een twintigtal topwerken in bruikleen gaf.

Schimmige historiek

Maar sinds begin deze week hebben ze bij het MSK mogelijk spijt van die beslissing. Een groep van tien internationale specialisten, onder wie kunstkenners, curatoren en kunsthandelaars, liet in een open brief weten sterk te twijfelen over de authenticiteit van de 26 kunstwerken. Haast elk geëxposeerd stuk roept vragen bij hen op, vooral omdat de achtergrond en historiek van de werken volgens hen op zijn minst schimmig te noemen is. Het woord “vals” nemen ze net niet in de mond, maar het feit dat het collectief oproept om de werken uit de tentoonstelling te halen, is ongezien.

Catherine de Zegher, directeur van het MSK, liet eerder deze week duidelijk verstaan dat de werken blijven hangen. “Ik heb een vertrouwensrelatie met de eigenaars. Het is niet doenbaar om elk werk in bruikleen aan een analyse te onderwerpen”, verklaarde ze begin deze week in Terzake (Canvas). Maar donderdag moest ze die woorden herzien, want minister van Cultuur Sven Gatz (Open Vld) nam het initiatief minstens een vijftal schilderijen aan een laboratoriumonderzoek te onderwerpen. Dat onderzoek kan oplopen tot zo’n 50.000 euro, maar de scan moet klaarheid scheppen of de schilderijen van de Toporovski’s vals of authentiek zijn.

“Het is niet aan de overheid om te bepalen welke werken tentoongesteld worden”, verduidelijkte Gatz gisteren. “Maar aangezien de discussie over de echtheid grote proporties aanneemt, lijkt dit aangewezen. We moeten weten of die werken echt zijn of niet.”

“Oncomfortabel”

Gatz benadrukte dat het MSK voldoende voorzorgen heeft genomen toen het de schilderijen aannam. De minister zelf had ook geen weet van mogelijke fraude, want het was uitgerekend hij die het museum met het Russische koppel in contact bracht. “Dat het contact via mij gelopen is, daar voel ik me op dit moment relatief oncomfortabel bij”, verklaarde Gatz.

Het is nu aan een commissie experts om te bepalen welke technische analyses er in het lab met de schilderijen zal gebeuren. De Toporovski’s zeggen dat ze voor elk schilderwerk de authenticiteit kunnen aantonen en gaven toestemming voor het laboratoriumonderzoek.