In het dagelijkse professionele leven zijn digitale vergaderingen nog amper weg te denken. Bij rechtbanken en hoven is dat echter nauwelijks het geval. Nochtans worden videoconferenties al zonder grote procedurele problemen toegepast in bepaalde burgerlijke rechtbanken. Ook tijdens de coronapandemie werden veelvuldig videoconferenties gehouden, met de pandemiewet als legale basis.

Het ontbreken van een definitief wettelijk kader bleef echter een struikelblok voor veel rechters om digitale zittingen te houden. Het Grondwettelijk Hof vernietigde in juni 2018 immers de vorige wet die videoconferenties een legale basis moest geven.

De nieuwe wettekst van Van Tigchelt legt alle procedures strikt en ondubbelzinnig vast. Hij gaat uit van vrijwilligheid: een videoconferentie kan enkel plaatsvinden indien de deelnemer daarmee akkoord gaat. Indien een van de partijen fysiek aanwezig wil zijn op het proces, is dit geen grond om de digitale aanwezigheid van een andere partij in het proces te verbieden. Ook de rechtbank kan zelf het initiatief nemen voor een videozitting, zoals bij inleidingszittingen, afhandelingen van burgerlijke belangen of het uitspreken van een vonnis.

Verbod op fysiek verschijnen

Er zijn wel enkele uitzonderingen op de regels. Zo zal een videoconferentie niet mogelijk zijn bij de eerste zitting van de raadkamer na een aanhouding. Zo is het gegarandeerd dat de raadkamer de persoon minstens één keer fysiek ziet en fysiek verhoort over de ten laste gelegde feiten.

In twee gevallen kan de rechtbank ook een verbod opleggen om fysiek te verschijnen en zal er dus enkel via videoconferentie kunnen worden deelgenomen aan een zitting. Dit is in het geval van een pandemie of indien de openbare veiligheid niet gegarandeerd kan worden bij het transport.

De eindbeslissing of een zitting digitaal of hybride plaatsvindt, ligt bij de rechter.

Bij de stemming kreeg de tekst steun van de meerderheid. Bij de oppositie waren er 12 tegenstemmen en 35 onthoudingen.