Staatsschuld waarvan geen land omvalt

Financial engineering, het ontwikkelen van nieuwe financiële producten, heeft door de kredietcrisis een slechte naam. Meestal wordt gedacht aan complexe derivaten met exotische namen, die alleen bollebozen nog enigszins begrijpen en die de complete wereld­economie kunnen opblazen. ‘Financiële massavernietigingswapens’, zei Warren Buffett.

Maar soms kunnen ze ook uitkomst bieden en juist voorkomen dat landen, bedrijven of particulieren in problemen komen. Een nieuwe obligatie die het rendement koppelt aan het bbp (bruto binnenlands product), lijkt zoiets. Ze kunnen voorkomen dat landen met hoge schulden bij economische tegenslag acuut in betalingsproblemen komen.

Het is niet zomaar een heldere ingeving. De G20 en het IMF hebben het al concreet uitgewerkt. Het is ook al geprobeerd, bij landen die in acute problemen zaten. Nu zouden ze door landen moeten worden geplaatst in een goede economische cyclus.

Nobelprijswinnaar Robert J. Shiller noemde het in een ‘the next new thing’. Als de economie krimpt, daalt ook de rente op de geplaatste obligaties en daarmee automatisch de waarde van het schuldpapier. Als de economie uitbundig groeit, stijgt de rente en worden de obligaties meer waard. Shiller noemt het trills: de rente op Amerikaanse obligaties wordt vastgesteld op one trillionth (een biljoenste procent) van het bbp. Deze obligaties zouden altijddurend moeten zijn – niet aflosbaar. Omdat het bbp van Nederland ‘maar’ 700 miljard euro is, zouden het waarschijnlijk mills moeten worden (een miljardste procent van het bbp); voor 0,7 cent rente zou hier niemand zo’n papier kopen.

Deze obligaties hadden voorkomen dat Griekenland of Ierland tijdens de eurocrisis in grote problemen was gekomen. Veel derde­­wereldlanden zouden niet in acute betalingsproblemen komen als ze door de daling van grondstofprijzen ineens met een recessie worden geconfronteerd.

beleggers

‘Beleggers hadden ook kunnen profiteren van de snelle groei van de Chinese economie in de afgelopen decennia zonder dat ze hun heil hadden moeten zoeken op de aandelenmarkt.’ Shiller vindt het een win-winsituatie. Beleggers delen mee in de risico’s als het economisch minder gaat, maar zullen niet meer het risico lopen dat landen over de kop gaan en ze al hun geld kwijtraken. ‘Obligatiebeleggingen worden veiliger.’

Er zitten wat haken en ogen aan. Kredietbeoordelaars zullen er misschien geen rating aan durven geven, omdat aan het bbp gekoppelde obligaties te veel lijken op aandelen, die ook geen rating krijgen. Daardoor zouden pensioenfondsen er volgens de huisregels niet groot in kunnen beleggen.

Shiller denkt dat aan het bbp gekoppelde obligaties de toekomst zijn. Nu moeten beleggers nog worden overtuigd. <