‘Oktober’, de nieuwe thriller van het brein achter ‘The Killing’: je kunt het zo ziek niet bedenken of het zit erin

‘Nog eentje?’ ‘We moeten eigenlijk naar bed.’

‘Nog eentje en dan naar bed?’

‘Nog eentje dan.’

Een jaar of drie nadat iedereen in onze omgeving plotseling wollen kabeltruien ging dragen, zagen wij eindelijk de Deense thrillerserie The Killing (Forbrydel­sen voor de kenners). In twintig afleveringen van een uur werd de moord op een schoolmeisje tot in het kleinste detail uitgeplozen door de onweerstaanbaar norse Sarah Lund. Een whodunit van twintig uur, dat is vergelijkbaar met een Miss Marple-detective van een pagina of duizend.

Er volgden nog twee seizoenen, die we erdoor joegen alsof het een eerste kropje moestuinsla was en wij een peloton uitgehongerde kevers. Die opvolgers beschreven nog steeds cirkels rond de eeuwenoude ‘wie schoot er’-kwestie (waarbij Lund om de haverklap met een lege telefoon en een haperende zaklamp duistere gangenstelsels en verlaten loodsen binnenholde, nimmer bij daglicht en zelden met hulp). Maar ze waren korter, heviger ook, en de plots waren ingewikkelder en omvatten uiteenlopende actuele thema’s.

Een nieuwe Sarah Lund

Na drie seizoenen stopte The Killing en het brein achter de reeks, scenarist Søren Sveistrup, begon aan Oktober, een thriller die, na jaren geploeter, afgelopen oktober in vertaling is uitgekomen.

Het verhaal van Oktober: in korte tijd worden verschillende vrouwen vermoord gevonden. Bij de mismaakte lichamen worden kastanjepoppetjes gevonden met daarop de vingerafdrukken van Kristine Hartung, de dochter van de minister van Sociale Zaken. Voor de moord op Kristine is inmiddels iemand veroordeeld, maar haar lichaam is nooit gevonden.

Oktober – waarom is er eigenlijk gekozen voor die titel en is niet gewoon de originele titel, Kastanjeman, vertaald? – is een goede thriller. Vakwerk. Zoals het de schrijver van een wereldwijd bekroonde bingewatch-thrillerserie betaamt, jaagt Sveistrup je voort, van kort hoofdstuk naar nog korter hoofdstuk, vol dialogen en actie en zonder al te veel contemplatie en voortdurend wisselend van perspectief – alles om de aandacht van de lezer maar niet te verliezen. Die perspectiefsprongen hebben nog een bijkomend voordeel: zo kan de schrijver aan het slot zijn camera nog even richten op de inmiddels ontmaskerde dader, die – zoals het de ware psychopaat betaamt – kort voor zijn laatste moord nog gedetailleerd het hoe en waar­om van zijn moordlust uit de doeken doet.

Ook Sveistrups casting voldoet aan alle eisen van het genre: het speurdersduo be­staat uit de ervaren, ietwat onaangepaste Sarah Lu... eh Naia Thulin en haar kompaan Hess. En zoals het hoort verdampt de ergernis tussen de twee naarmate het onderzoek vordert, en worden zij op de huid gezeten door een ijdele chef. Ook dat is een basisregel in de betere politiethriller: leidinggevenden zijn irritante opportunisten. Journalisten ook, trouwens.

Afdwalen

Het probleem met goede thrillers is dat ze zo spannend zijn dat ook de professionele lezer gedwongen is steeds sneller die pagina’s om te slaan, in galop richting de ontknoping, als een wijnschrijver die de fles ineens aan zijn mond zet omdat hij wil weten of wat onderin zit misschien nóg lekkerder smaakt.

Daardoor zou je bijna over het hoofd kunnen zien dat Oktober soms wel erg generiek is, dat Sveistrup zijn debuut wel erg binnen de bestaande kaders heeft proberen te proppen. Dat zijn pogingen om zijn personages psychologisch interessant te maken misschien wat magertjes zijn, en vooral: dat hij zijn modieuze planken wel van heel dik hout zaagt.

Steeds vaker tijdens het koortsachtige lezen dwaalden mijn gedachten af naar de laatste twee seizoenen van The Killing (maar ook naar The Bridge, of het tweede seizoen van The Missing). Een beetje mysterie omvat in die serie minstens een dode of vier, vijf – één moord is geen moord! –, liefst voorzien van een gruwelijk merkteken van de dader. Ook in Oktober wordt de beerput van de mensheid volledig opengetrokken: je kunt het zo ziek niet bedenken of het zit erin.

Maakt dat Oktober tot een mindere thriller? Zeker niet. Ook binnen trends heb je uitschieters naar boven. En toch... Van de schrijver die de wereld twintig uur lang aan de buis kon kluisteren met het puzzeltje rond één huis-tuin-en-keukenlustmoord, hoop je stiekem een beetje op een nieuwe standaard. Die wordt niet gezet.

Verslavend blijft het wel. Nog eentje dan.

Søren Sveistrup, Oktober, A.W. Bruna, 544 p., 18,99 euro. Vertaald door Corry van Bree.