‘Moederbloed’ zou slecht zijn voor mannen

Een bloedgroep en een plus of een min. Die informatie staat vandaag op een bloedzakje. Zal daar in de toekomst een seksesymbool bijkomen? De vraag dringt zich op nu het effect van geslacht bij bloedtransfusies steeds vaker wordt onderzocht. 

Onder meer bij de Nederlandse bloedbank Sanquin en het Leids Universitair Medisch Centrum zijn onderzoekers hiermee bezig. Hun recentste bevindingen, die deze week in het prestigieuze wetenschappelijke blad JAMA werden gepubliceerd, zijn op zijn minst ophefmakend te noemen. Ze suggereren namelijk dat mannen die bloed krijgen van vrouwelijke donoren die ooit een zwangerschap doormaakten, een verhoogde kans hebben om te sterven. "Na het uitpluizen van een databank van 31.000 patiënten, werd althans een statistisch verband ontdekt", licht René van Lier, directeur onderzoek bij Sanquin toe. 

Dat toont aan dat er bij mannen die ooit 'moederbloed' kregen, sprake is van een sterfte van 101 op 1.000. Bij anderen is dat cijfer 80 op 1.000. Van Lier spreekt over een interessante observatie, maar benadrukt dat die nog geen beleidsmatige gevolgen mag krijgen. "We moeten dit onderzoek eerst overdoen, om te zien of het echt klopt."

Foetus

Er is wel al een hypothese. "Het zou kunnen dat in het bloed van de ooit-zwangere vrouwen nog afweercellen zitten. Cellen die ze aanmaakten tegen de mannelijke eiwitten die de foetus met zich meebracht. De foetus bestaat immers voor de helft uit genen van de vader." Als die afweercellen bij mannelijke patiënten worden ingebracht, dan zouden ze volgens Van Lier een negatieve invloed kunnen hebben. "Maar we kunnen op dit moment nog niet spreken van oorzaak en gevolg. We weten bijvoorbeeld niet waar de mannen in dit onderzoek aan gestorven zijn. Dat gaan we ook uitzoeken."

Dat er iets mis zou zijn met vrouwenbloed is al eerder geopperd. Vorig jaar verscheen in hetzelfde vakblad een Canadese studie die aantoonde dat patiënten die bloed ontvingen van jonge, vrouwelijke donoren, een grotere kans op overlijden hadden. "Maar een Zweedse studie eerder dit jaar sprak die bevinding weer tegen. Het is dus zeker nog niet uitgeklaard", reageert professor hematologie Tessa Kerre (Universiteit Gent). 

Kerre is benieuwd naar het verdergaande onderzoek, dat absoluut noodzakelijk is. "Als we de keuze hebben, dan verkiezen we ook bij stamceltransplantaties mannelijke donoren boven ooit-zwangere vrouwelijke donoren, als de ontvangende patiënt een man is. We willen er namelijk alles aan doen om te voorkomen dat het gezonde weefsel van de patiënt door de donorcellen wordt aangetast." Dat kan in theorie wel gebeuren als de afweercellen die een vrouw tijdens haar zwangerschap aanmaakt bij een mannelijke patiënt worden ingebracht. "Het is aangetoond dat die cellen erg lang kunnen voortleven in haar lichaam."

Bij plasmatransfusies wordt ook enkel het plasma van mannen gebruikt en niet dat van vrouwen die ooit zwanger waren. Uit onderzoek is gebleken dat dit meteen na de transfusie tot acute longbeschadiging kan leiden bij de ontvanger. Het plasma van ooit-zwangere vrouwen wordt wel voor andere doeleinden gebruikt.

Geen aanpassingen

Het Rode Kruis, dat de bloedcollectes in Vlaanderen organiseert, is voorlopig niet van plan om aanpassingen te doen. "Er is echt veel meer robuuste wetenschap nodig", zegt gedelegeerd bestuurder Philippe Vandekerckhove. Vrouwen, met of zonder kinderen, moeten volgens hem zeker niet afzien van hun donatie.

Dat beamen ze bij Sanquin in Nederland. Daar zeggen ze ook: "Zelfs als over enkele jaren blijkt dat er een klein additioneel risico is bij moederbloed, dan moeten we nog altijd afwegen of het belangrijk genoeg is om daaraan gevolg te geven. De bloedvoorraad moet ook in stand gehouden kunnen worden. Er zijn nu eenmaal meer vrouwen die bloed geven."