In het rapport Verboden hulp te bieden?, dat donderdag door de ombudsman is gepubliceerd, wordt teruggeblikt op de zomer van 2022. Honderden mensen moesten nachtenlang in het gras voor het aanmeldcentrum in Ter Apel slapen, omdat er te weinig opvangplek was. Een zeer onveilige en onwenselijke situatie. Niet alleen voor de asielzoekers, maar ook voor de medewerkers van het azc en de inwoners van het Groningse dorp.
Burgers en organisaties die te hulp wilden schieten, werden weggestuurd met de boodschap dat ze illegaal bezig waren. De spullen waarmee ze wilden helpen, zoals tenten, poncho's of een kop warme thee, zouden onveilige situaties veroorzaken. Zo zouden asielzoekers bijvoorbeeld gevaarlijke spullen kunnen verstoppen in een tent.
Als de burgers en organisaties zouden doorgaan met het uitdelen van de spullen, zouden ze gearresteerd worden. De tentjes werden zelfs door het Openbaar Ministerie in beslag genomen.
Overheid is achteraf ook niet gelukkig met situatie
"Van de overheid mag worden verwacht dat zij meedenkt en samenwerkt met burgers aan een oplossing, in plaats van burgers straft die hulp bieden", zegt Nationale ombudsman Reinier van Zutphen nu. Hij voerde voor zijn onderzoek gesprekken met alle betrokken partijen.
De gemeente Westerwolde, waar Ter Apel onder valt, en justitie lieten achteraf weten niet gelukkig te zijn met hoe er is gehandeld. Er was sprake van een noodsituatie, maar door alle hulp te weigeren en geen alternatieven te bieden was er niet voldoende oog voor de menselijke kant, concluderen ook zij.
"We bevonden ons in een crisissituatie waarbij de openbare orde en veiligheid in het geding waren", zegt de gemeente in een reactie op het rapport. In dat geval is het haar verantwoordelijkheid om de veiligheid te waarborgen.
"We hebben destijds op goede gronden gemeend in te moeten grijpen, dat is gebeurd. We zijn het eens met de bevindingen dat de communicatie met de desbetreffende organisaties beter kon. Mocht de situatie zich opnieuw voordoen, dan zullen we dit ook beter doen."
MiGreat, een van de organisaties die naar de Ombudsman stapten, zegt "blij" te zijn met zijn oordeel. "Er is eindelijk erkenning voor het onrecht dat mensen is aangedaan op het veld in Ter Apel." Je pakt geen tenten af van mensen die om wat voor reden dan ook dakloos zijn, vindt de hulporganisatie. "Je regelt menswaardige opvang."
Ombudsman waarschuwt voor herhaling
Hoewel alles op alles wordt gezet om te voorkomen dat mensen buiten het aanmeldcentrum in Ter Apel moeten slapen, is het niet onwaarschijnlijk dat dat de situatie die zich voordeed in de zomer van 2022 zich herhaalt.
Ook Van Zutphen waarschuwt voor de huidige situatie in de asielopvang. De ombudsman voegt zich daarmee bij recentelijke geluiden van onder meer het Rode Kruis en de Onderzoeksraad voor Veiligheid. Er zijn te weinig opvangplekken, terwijl tijdelijke locaties de deuren sluiten en veel gemeenten niet bereid zijn om een opvanglocatie te openen.
"Iedereen die ik spreek wil een herhaling van de situatie van twee jaar geleden in Ter Apel voorkomen", zegt Van Zutphen. "Maar dit kan alleen als alle gemeenten in Nederland nu gezamenlijk die handschoen oppakken, naast elkaar gaan staan en hun verantwoordelijkheid nemen in de opvang van asielzoekers."
NUjij: Uitgelichte reacties